Ένα χρήσιμο επενδυτικό εργαλείο - O Δείκτης ''φόβου'' του ΚΕΠΕ

δείκτης “φόβου” του ΚΕΠΕ

Ο δείκτης VIX (Volatility Index που επινοήθηκε από το Chicago Board of Trade) είναι σήμερα ένας ευρύτατα αποδεκτός δείκτης που παίζει το ρόλο του “βαρομέτρου” του συναισθήματος των επενδυτών, έχει -εμπειρικά- αποδειχθεί ότι έχει στατιστικά σημαντική ερμηνευτική ικανότητα στην αποτίμηση μετοχών και άλλων αξιογράφων, ενώ από τα ΜΜΕ, αλλά και από επιστημονικές μελέτες, συχνά χαρακτηρίζεται ως “ένα μέτρο φόβου του επενδυτή” και χρησιμοποιείται από τους traders ως δείκτης συναισθήματος

Κατά το 2014, το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών και τον Καθηγητή κ. Κ. Συριόπουλο, το Λέκτορα του City College, κ. Α. Φάσσα και την ερευνητική ομάδα του ΚΕΠΕ (την Ερευνήτρια ∆ρ. Α. Τσούμα και την ∆ρ. Φ. Οικονόμου), κατασκεύασε έναν πρωτότυπο δείκτη εκτίμησης της μεταβλητότητας και της αβεβαιότητας (φόβου) των επενδυτών για την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά και κατ’ επέκταση για την Ελληνική Οικονομία. Ο δείκτης αυτός ονομάζεται KEPE GRIV (KEPE GReek Implied Volatility). Για λόγους ιστορικούς και συνέχειας, αρχικά υπολογίστηκε από το 2004, ενώ σήμερα υπολογίζεται σε καθημερινή βάση, χωρίς ωστόσο να είναι ευρύτερα γνωστός στην επενδυτική ή οικονομική κοινότητα, αφού οι δημοσιεύσεις του ΚΕΠΕ για το δείκτη αυτό είναι σπάνιες, κάτι που μειώνει τη χρησιμότητά του, ενώ στερεί την επενδυτική και οικονομική κοινότητα από ένα ενδιαφέρον -και ενδεχομένως χρήσιμο- εργαλείο.

Ο δείκτης KEPE GRIV είναι ένας δείκτης τεκµαρτής µεταβλητότητας και υπολογίζεται για το δείκτη FTSE/X.A. Large Cap. Αποτελεί ένα βασικό μέτρο αναφοράς για τη βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς, την αβεβαιότητα και την εμπιστοσύνη (ή μη) που δείχνουν οι εγχώριοι και ξένοι επενδυτές στην ελληνική οικονομία, όπως αποτυπώνεται στις τιμές των παραγώγων προϊόντων, παρέχοντας χρήσιµη πληροφόρηση στην εγχώρια, αλλά και στις διεθνείς αγορές.

Μια υψηλή τιµή του δείκτη υποδεικνύει έντονη αβεβαιότητα στο οικονοµικό και κοινωνικό περιβάλλον και βραχυπρόθεσµη µελλοντική µεταβλητότητα στη χρηµατιστηριακή αγορά. Φυσικά, όσο µεγαλύτερη είναι η τιµή του τόσο µεγαλύτερη αβεβαιότητα (φόβος) υπάρχει στην αγορά και οι τιµές των µετοχών µπορεί να παρουσιάσουν ξαφνικές µεταβολές. Αντίθετα, όσο χαµηλότερη είναι η τιµή του δείκτη, τόσο µειώνεται η αβεβαιότητα και αποκαθίσταται η βραχυπρόθεσµη εµπιστοσύνη στο σύστηµα.

Με βάση το μηνιαίο στατιστικό δελτίο του ΚΕΠΕ στις 5 Φεβρουαρίου 2020, η τιμή του δείκτη KEPE GRIV, στις 31/1/2020, διαμορφώθηκε σε 22,77%, από 22,24% στις 31/12/2019, σημειώνοντας ελαφρά άνοδο, κυρίως κατά την τελευταία εβδομάδα του μήνα. Ο δείκτης διατηρείται σε επίπεδα κατώτερα του ιστορικού μέσου όρου (από τον Ιανουάριο του 2004) για την ελληνική αγορά, ο οποίος είναι στο 33,27%. Επιπλέον, η μέση ημερήσια τιμή του δείκτη φαίνεται ότι σταδιακά αποκλιμακώνεται τους τελευταίους μήνες φτάνοντας στο 21,86% τον Ιανουάριο του 2020 από 22,79% τον Δεκέμβριο του 2019, 26,05% τον Νοέμβριο του 2019 και 27,97% τον Οκτώβριο του 2019. Η εξέλιξη αυτή κρίνεται θετική, καθώς αποτυπώνει τη σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στην ελληνική αγορά.

Η ιστορική πορεία του δείκτη (*)

Παρατηρώντας το διάγραμμα από το 2004 μέχρι σήμερα, ο δείκτης ακολούθησε την ροή των γεγονότων στην εγχώρια αλλά και την παγκόσμια οικονομία και αποτύπωσε το γενικότερο κλίμα αβεβαιότητας που επικρατούσε στις αγορές το διάστημα της κρίσης. Δείτε παρακάτω την πορεία του δείκτη για την Ελληνική Οικονοµία και σηµαντικότερα γεγονότα της κρίσης (διάγραμμα περιόδου 2004 - 2013).

Όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα, από το 2004 έως την κατάρρευση της Lehman Brothers, ο δείκτης κινήθηκε σε χαμηλά επίπεδα, κάτω του μέσου όρου της περιόδου 2004 - 2013, με τη χαμηλότερη τιμή να σημειώνεται στις 30 Νοεμβρίου 2005, στο 14,19%. Με το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, ο δείκτης ανέβηκε σε υψηλότερα επίπεδα αποτυπώνοντας το γενικότερο κλίμα της εγχώριας, αλλά και της παγκόσμιας διεθνούς αβεβαιότητας. Τα εγχώρια γεγονότα που ακολούθησαν την περίοδο 2009-2011 (υποβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης, αδράνεια της τότε Κυβέρνησης για μεταρρυθμίσεις κλπ) οδήγησαν το δείκτη σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα αντανακλώντας τις ιδιαιτερότητες της Ελληνικής Οικονομίας. Ο δείκτης έλαβε μία ιδιαίτερα υψηλότερη -την υψηλότερη μέχρι τότε- τιμή (85,44%) στις 11 Οκτωβρίου 2011 (σε αντιδιαστολή με τον VIX που έλαβε την υψηλότερη τιμή της περιόδου το Νοέμβριο του 2008), κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μεγάλων απεργιών στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους και λίγο πριν από το σχηματισμό της Κυβέρνησης Παπαδήμου. Κατά τη διάρκεια της περιόδου των εκλογών του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012 ο δείκτης έλαβε τη 2η υψηλότερη -μέχρι τότε- ιστορικά τιμή του από το 2004, λόγω της αυξημένης αβεβαιότητας, του πολιτικού κινδύνου και του γεγονότος ότι οι διεθνείς επενδυτές θεωρούσαν υψηλή την πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Η τιμή του δείκτη στο διάστημα αυτό έφτασε το 78,35% στις 15 Ιουνίου 2012, με το ελληνικό χρηματιστήριο να έχει υποχωρήσει στις 5 Ιουνίου 2012 στις 476,36 μονάδες. Την ίδια περίοδο το spread των 10ετών ελληνικών ομολόγων είχε εκτιναχθεί στο εξωπραγματικό για χώρα της Ε.Ε. επίπεδο του 29,81% στις 31 Μαΐου 2012, καταδεικνύοντας με τον πιο έντονο τρόπο το φόβο των επενδυτών.

Μετά τις εκλογές και τη σταθεροποίηση του πολιτικού κλίματος, ο Γενικός ∆είκτης του Χρηματιστηρίου ανέκαμψε σταδιακά. Αντίστοιχα πτωτική ήταν η πορεία του δείκτη ΚΕΠΕ GRIV. Στην περίοδο 2013-2014, ο δείκτης βρέθηκε κάτω από το 30%, κάτι που σήμαινε ότι η αβεβαιότητα της ελληνικής οικονομίας, όπως αποτυπώνονταν από τις προσδοκίες των συμμετεχόντων στην αγορά παραγώγων, είχε μειωθεί στο μισό σε σχέση με την περίοδο πριν από τις εκλογές του 2012. Στη συνέχεια, ακολούθησε η αύξηση του δείκτη μέσα από τα δραματικά γεγονότα της περιόδου του 2015, ενώ από το 2016 καταγράφεται η σταδιακή μείωση της αβεβαιότητας και η εξομάλυνση στην πορεία της ελληνικής οικονομίας, κάτι που άλλωστε καταγράφηκε και στην πορεία των χρηματιστηριακών δεικτών.

(*) Με στοιχεία από το άρθρο “Δημιουργία δείκτη “φόβου” για την Ελλάδα, από το ΚΕΠΕ, του Καθ. Νικολάου Φίλιππα, Προέδρου του ΔΣ του ΚΕΠΕ, στο περιοδικό “Ελληνική Οικονομία”, Ιανουάριος 2014. (εδώ)

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη (εδώ) 
Δείτε την ύλη των παλαιότερων τευχών (εδώ)