Η “πράσινη” επενδυτική επανάσταση

Στο χρηματιστήριο, δεν έχει σημασία τί πιστεύεις εσύ για ένα θέμα. Σημασία έχει τί πιστεύουν οι “περισσότεροι”. Αυτοί, οι “περισσότεροι” είναι που, με τις -χρηματιστηριακές- πράξεις τους, θα καθορίσουν τις τιμές και θα αποφασίσουν το “νικητή”.

Συνεπώς, δεν έχει σημασία ποιά είναι η άποψή μας για το ζήτημα της “κλιματικής αλλαγής”. Σημασία έχει ότι, για διάφορους λόγους, η πλειοψηφία σήμερα υποστηρίζει ότι είναι δυνατό, με αλλαγές στον τρόπο που παράγουμε, που καταναλώνουμε, ακόμη και στον τρόπο που σκεφτόμαστε, να μεταβάλλουμε την πορεία των πραγμάτων και να περιορίσουμε, ή να καθυστερήσουμε, το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής του πλανήτη. Η διαμάχη που εξελίσσεται για το εάν αυτή η άποψη είναι ορθή, δε μας αφορά. Αυτό που, με την ιδιότητα του επενδυτή, αφορά εμάς είναι ότι, η τάση αυτή, επιδρά στον κόσμο και στις πρακτικές των επενδύσεων και τις αλλάζει. Και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη.

Καθώς οι προειδοποιήσεις για την επερχόμενη κλιματική αλλαγή γίνονται περισσότερο ορατές και έντονες, η επενδυτική κοινότητα, διστακτικά στην αρχή και αποφασιστικά στη συνέχεια, γρήγορα πήρε θέση στο ζήτημα αυτό, ζητώντας από τις εταιρίες να αυξήσουν την ευαισθησία τους και τις ενέργειές τους σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με τους παράγοντες που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Παράλληλα, άρχισε να ενδιαφέρεται περισσότερο για τις επενδύσεις που σχετίζονται με την αλλαγή του κλίματος.

Ως “Υπεύθυνη Επένδυση” (Responsible Investment -IR) ορίζεται η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης δεικτών στις επενδυτικές διαδικασίες και στη λήψη αποφάσεων (environmental, social, governance - ESG). Οι δείκτες αυτοί, αν και μη ακραιφνώς οικονομικοί, για πολλούς επενδυτές θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την κατανόηση του εταιρικού σκοπού, της στρατηγικής και της ποιότητας διοίκησης των εταιρειών, επειδή περιλαμβάνουν λεπτομερή στοιχεία για την πολιτική των επιχειρήσεων σε υγεία, ασφάλεια, προστασία εργαζομένων, προστασία περιβάλλοντος, διαχείριση υδάτων και φυσικών πόρων, logistics και προώθηση καινοτομίας.

Η πρωτοβουλία για τη θεσμοθέτηση των Αρχών των Υπεύθυνων Επενδύσεων (PRI) ξεκίνησε με πρωτοβουλία του ΟΗΕ (εδώ) το 2004, με στόχο να βρεθούν τρόποι ενσωμάτωσής του στις αγορές κεφαλαίου. Το 2005 παρουσιάστηκε η μελέτη-ορόσημο με τίτλο «Who Cares Wins» (Οποιος νοιάζεται, κερδίζει - δείτε εδώ). Η μελέτη απεδείκνυε με επιστημονικό τρόπο ότι η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικών δεικτών στις κεφαλαιαγορές έχει επιχειρηματική λογική, οδηγεί σε πιο βιώσιμες εταιρείες και αγορές και έχει επωφελή αποτελέσματα για τις κοινωνίες (εδώ). Έως τον Απρίλιο του 2019, περισσότεροι από 2.950 οργανισμοί και εταιρίες απ’ όλο τον κόσμο, που ελέγχουν κεφάλαια υψηλότερα των 100 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, είχαν υιοθετήσει τις αρχές της “Υπεύθυνης Επένδυσης”, οι οποίοι, επιγραμματικά, αναλύονται ως εξής:

• Ενσωμάτωση ESG κριτηρίων στην επενδυτική ανάλυση και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της εταιρίας.
• Υιοθέτηση ESG κριτηρίων στην πολιτική και στις πρακτικές της εταιρίας.
• Αναζήτηση πρακτικών στα θέματα ESG που έχουν υιοθετήσει οι εταιρίες που επιλέγεται για επενδυτική τοποθέτηση.
• Προβολή της αποδοχής και εφαρμογής των αρχών του PRI στην επενδυτική κοινότητα.
• Σταθερή προσπάθεια βελτίωσης της αποτελεσματικότητας στην  εφαρμογή των αρχών.
• Δημοσιοποίηση εκθέσεων που αφορούν τις ενέργειες και την πρόοδο που σημειώνεται ως προς την εφαρμογή των αρχών PRI.

Η υλοποίηση των αρχών της “Υπεύθυνης Επένδυσης” μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους και κυρίως: με “θετικό τρόπο” (ο επενδυτής επιλέγει ενεργά τις εταιρείες στις οποίες θα επενδύσει, με βάση τα κριτήρια ESG), με “αποκλεισμό” (αποκλεισμό ορισμένων τομέων ή εταιριών από τις επενδυτικές επιλογές του επενδυτή) και με την συμπερίληψη των κινδύνων και ευκαιριών του ESG -και την απόδοση εξαιρετικού βάρους σ’ αυτούς- στην παραδοσιακή χρηματοοικονομική ανάλυση των επενδύσεων.

Οι θεσμικοί επενδυτές, οι οποίοι, καθώς διαχειρίζονται τεράστια ποσά, κατέχουν τον κυρίαρχο ρόλο στις χρηματοοικονομικές αγορές, αρχικά δεν δέχτηκαν να υιοθετήσουν το ESG, ισχυριζόμενοι ότι το καθήκον τους περιοριζόταν στη μεγιστοποίηση του οφέλους των μετόχων και δεν ενδιαφέρουν περιβαλλοντικές ή κοινωνικές επιπτώσεις ή θέματα διαφθοράς. Στην πορεία βέβαια συνειδητοποίησαν ότι οι δείκτες ESG πέραν του ότι είναι εξαιρετικά δημοφιλείς στους πελάτες τους, έχουν χρηματοοικονομικές επιπτώσεις και πλέον στις αγορές των ΗΠΑ και της Ε.Ε., οι μετοχές των “βιώσιμων” εταιριών τείνουν να ξεπεράσουν σημαντικά σε αποδόσεις τις λιγότερο βιώσιμες ομολόγους τους.

Η επένδυση πάνω στη φιλοσοφία της “κοινωνικής υπευθυνότητας” γενικότερα και για την “προστασία του κλίματος” ειδικότερα, αρχικά υπήρξε μία μικρή και εξειδικευμένη αγορά”. Σταδιακά όμως, οι επενδυτικοί οίκοι και οι εταιρίες επενδύσεων αντιλήφθηκαν ότι, οι νεότεροι επενδυτές (ιδίως αυτοί που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 30 έως 45 ετών, δηλαδή στα άτομα που βρίσκονται στη φάση της αύξησης του εισοδήματός τους) δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στον αντίκτυπο που έχει η επενδυτική τους δράση σε κοινωνικά ζητήματα -σε αντίθεση με τους ηλιακά μεγαλύτερους επενδυτές. Έτσι, παρουσιάστηκε μία εξαιρετική επιχειρηματική ευκαιρία και επιταχύνθηκε η δημιουργία επενδυτικών σχημάτων που ειδικεύονται στις επενδύσεις “κοινωνικής υπευθυνότητας”, με αποτέλεσμα σήμερα να αποτελούν ένα μεγάλο και εξαιρετικά σημαντικό μέγεθος στην παγκόσμια επενδυτική αγορά.

Τί πρέπει να γνωρίζουμε

Τα πρακτικά σημεία που θα πρέπει να γνωρίζουμε, τουλάχιστον σ’ αυτή τη φάση είναι:

• Η αξιολόγηση μιας επένδυσης σήμερα δε βασίζεται μόνο στην απόδοσή της. Ένας διαρκώς  αυξανόμενος αριθμός επενδυτών επιθυμεί τα χρήματά τους να επηρεάσουν θετικά την κοινωνία και τον κόσμο γενικότερα.
• Η παρουσία των εννοιών της “Υπεύθυνης Επένδυσης” και των επενδύσεων “κατά της κλιματικής αλλαγής” και της “προστασίας του περιβάλλοντος” στη διεθνή επενδυτική κοινότητα, είναι πάρα πολύ μεγάλη, είναι σοβαρή και επηρεάζει σημαντικά τις επενδυτικές αποφάσεις και συνεπώς -μέσω της ροής των κεφαλαίων- και τις επιχειρηματικές εξελίξεις.
• Τα περιβαλλοντικά κριτήρια μπορούν να περιλαμβάνουν τη χρήση ενέργειας από μία εταιρία, τα απόβλητα, τη ρύπανση, τη διατήρηση των φυσικών πόρων έως και τη μεταχείριση των ζώων. Τα κριτήρια μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών κινδύνων που μπορεί να αντιμετωπίσει μια εταιρία και του τρόπου με τον οποίο η εταιρία διαχειρίζεται αυτούς τους κινδύνους. Για παράδειγμα, υπάρχουν θέματα σχετικά με την ιδιοκτησία της μολυσμένης γης, τη διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων, τη διαχείριση των τοξικών εκπομπών ή τη συμμόρφωσή της με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς της κυβέρνησης;
• Οι χιλιάδες επενδυτικές εταιρίες και επενδυτικοί οίκοι που έχουν υιοθετήσει τις αρχές της “Υπεύθυνης Επένδυσης”, λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τις αρχές αυτές και τις ενσωματώνουν στην επενδυτική τους πολιτική. Αυτό σημαίνει ότι, επιδεικνύουν μία έμπρακτη και έντονη αποστροφή προς εταιρίες που η δραστηριότητά τους, λόγω της φύσης των εταιριών αυτών είναι εχθρική προς το περιβάλλον και ενισχύει τις τάσεις της κλιματικής αλλαγής (βεβαίως, υπάρχουν και άλλα σημεία που επισημαίνουν οι αρχές της “Υπεύθυνης Επένδυσης”, όπως η υιοθέτηση πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης κ.ά.). Η αποστροφή αυτή τις οδηγεί να μην επενδύουν (ή να αποεπενδύουν σταδιακά απ’ αυτές) σε εταιρίες που η δραστηριοποίησή τους περιστρέφεται γύρω από τα ορυκτά καύσιμα, σε εταιρίες που έχουν αυξημένες εκπομπές ρύπων, σε εταιρίες που συμμετέχουν στην αποψίλωση των δασών κλπ. Οι τσιμεντοβιομηχανίες και οι εταιρίες πετρελαιοειδών, καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις στις “λίστες αποστροφής”. Παράλληλα, επιδεικνύουν μία έμπρακτη προτίμηση προς εταιρίες που η δραστηριοποίησή τους είναι φιλική προς το περιβάλλον, ή ανταγωνίζεται τις εταιρίες που συμβάλλουν αρνητικά στην κλιματική αλλαγή.

Η “πράσινη” επενδυτική επανάσταση

Οι επενδύσεις “κοινωνικής υπευθυνότητας” δημιούργησαν ένα νέο κόσμο επενδυτικών προϊόντων, που παράλληλα είναι και κόσμος επενδυτικών ευκαιριών. Ένα μεγάλο κύμα επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα διοχετεύεται σε τεχνολογικές λύσεις αιχμής για την κλιματική αλλαγή, από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης έως τις λύσεις αποθήκευσης από ανανεώσιμες πηγές σε εναλλακτικά κρέατα. Τέτοιες επενδύσεις εμπίπτουν στο πλαίσιο των στρατηγικών για το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση (ESG), ένας τομέας επενδύσεων, όλο και πιο δημοφιλής. Αντί να αποφεύγονται ορισμένες εταιρίες, όπως οι κατασκευαστές καπνού ή όπλων - μέσω της λεγόμενης “αρνητικής επιλογής” - η επένδυση στην αλλαγή του κλίματος τείνει να είναι μια μορφή θετικής εξέτασης, με άλλα λόγια, επιλέγοντας ενεργά να επενδύσει σε εταιρίες που προσπαθούν να κάνουν τη διαφορά.

Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους ένας επενδυτής μπορεί να προσαρμόσει το χαρτοφυλάκιό του, αναφορικά με το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Ο ένας βασίζεται στην επιλογή μίας περισσότερο παθητικής και αρνητικής προσέγγισης σε εταιρίες που θα αντιμετωπίσουν προβλήματα σε ένα κόσμο που γίνεται όλο και πιο θερμός (εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου, ή εταιρίες που είναι εκτεθειμένες σε άνθρακα ή περισσότερο ρυπογόνες βιομηχανίες).

Ο άλλος τρόπος είναι να αντιμετωπιστεί η αλλαγή του κλίματος ως επενδυτική ευκαιρία και να αναζητήσουμε τις εταιρίες που θα βοηθήσουν ή θα επωφεληθούν από τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Υπάρχουν πολλές εταιρίες επενδύσεων που προσπαθούν να επισημάνουν τέτοιες εταιρίες και επενδύουν σ’ αυτές: η Templeton Global Climate Change, η Aviva Investors Climate Transition European Equity Fund, η DWS Invest Climate Tech fund και άλλες πολλές.

Γενικά -και αυτό είναι το μήνυμα αυτού του άρθρου- αυτά τα χρόνια, γίνεται μία νέα επενδυτική επανάσταση που, εμείς στην Ελλάδα, συχνά δε μπορούμε να δούμε. Μερικά από τα καλύτερα μυαλά του κόσμου, εργάζονται σήμερα για να βρουν λύσεις στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, ή ακόμη περισσότερο για να προετοιμάσουν τον κόσμο να ζήσει με τις συνέπειές της. Και αυτό, για τους επενδυτές, συχνά σημαίνει νέους ορίζοντες κερδοφορίας.

Οι επενδυτές σήμερα έχουν πρόσβαση σε έναν αυξανόμενο αριθμό “πράσινων” ETF (Exchange Traded Funds) διαπραγματευόμενα Αμοιβαία Κεφάλαια), που τους επιτρέπει να ενσωματώσουν φιλικές προς το περιβάλλον στρατηγικές στις επενδυτικές αποφάσεις τους.

Ενώ όλα τα ETF των κατηγοριών αυτών κινούνται πάνω στις αρχές της “πράσινης ανάπτυξης” και του αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, το κάθε ETF προσπαθεί να αποκτήσει μία εξειδίκευση (δείτε εδώ και εδώ).

Ο βασικός σκοπός αυτού του άρθρου ήταν να παρουσιάσει μία νέα τάση, η οποία εξαπλώνεται ταχύτατα στις επενδυτικές αγορές όλου του κόσμου. Καθώς δε μπορούμε να απουσιάσουμε από την επανάσταση που εξελίσσεται στην παγκόσμια επενδυτική κοινότητα, κατά το επόμενο διάστημα θα αρχίζουμε να εξετάζουμε τα ETF αυτής της κατηγορίας και να τα παρουσιάζουμε, τόσο στις σελίδες του περιοδικού, όσο κυρίως του site.

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη (εδώ) 
Δείτε την ύλη των παλαιότερων τευχών (εδώ)