Η ενεργειακή “επανάσταση” της Ελλάδας

Ο τομέας ηλεκτρισμού της χώρας, όντας επί πολλές δεκαετίες ένα εθνικό διασυνδεδεμένο σύστημα μεγάλης ισχύρος, κατά την τελευταία 20ετία σταδιακά μεταβλήθηκε σε ένα σύστημα που χαρακτηρίζεται από διεσπαρμένες μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και αποκεντρωμένα μικρά συστήματα τα οποία καλύπτουν τις ανάγκες ηλεκτροδότησης των ιδιοκτητών τους, συναλλασσόμενα παράλληλα και με τα κεντρικά δίκτυα διανομής.

Παράλληλα σταδιακά μετασχηματίζεται από  σύστημα συγκεντρωμένης παραγωγής μεγάλων ποσοτήτων ρύπων, σε σύστημα χαμηλών εκπομπών, αποκεντρωμένο και ευέλικτο.

Ο παραπάνω μετασχηματισμός, για την ολοκλήρωσή του, θα απαιτήσει μεγάλου ύψους επενδυτικά κεφάλαια, σε δίκτυα διασύνδεσης, σε έξυπνους μετρητές, σε συστήματα αποθήκευσης και φόρτισης οχημάτων, σε λοιπά συστήματα ασφάλειας και ελέγχου και στις απαιτούμενες υποδομές τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής, και θα δημιουργήσει παράλληλα θέσεις εργασίας και εισόδημα.

Ο ενεργειακός τομέας της Ελλάδας θα προσαρμοστεί νομοτελειακά στα πλαίσια που υπαγορεύονται από την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τις τεχνολογικές εξελίξεις αλλά και υπό το πρίσμα των τοπικών ιδιαιτεροτήτων.

Με βάση τους σχεδιασμούς που έχει κάνει αποδεκτούς η Ευρωπαϊκή Ένωση, προβλέπεται σημαντική αύξηση στη συμμετοχή των ΑΠΕ στο ελληνικό μείγμα ηλεκτροπαραγωγής, έτσι ώστε στο 2050, αυτή να φθάνει στο 65% (ενώ σήμερα υπολογίζεται κοντά στο 19% έως 20%).

Για το φυσικό αέριο προβλέπονται ρόλοι μετάβασης και ευελιξίας, με συμμετοχή κατά 20% περίπου στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής και επέκταση των δικτύων διανομής του σε όλη την Ελλάδα. Σημαντικό παράγοντα αποτελούν οι διάφοροι σχεδιαζόμενοι ή υπό κατασκευή αγωγοί οι οποίοι θα αυξήσουν την ασφάλεια εφοδιασμού, θα συμβάλουν στην ενδυνάμωση της περιφερειακής αγοράς και γενικά θα συνεισφέρουν στην ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.

Στοιχείο ριζικής μεταμόρφωσης του ελληνικού ενεργειακού τοπίου με μεγάλα οικονομικά οφέλη, θα αποτελέσει, ασφαλώς η τυχόν ανακάλυψη και αξιοποίηση σημαντικών κοιτασμάτων πετρελαίου ή φυσικού αερίου στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο.

Η ενεργειακή μετάβαση για την Ελλάδα θα αποτελέσει προοπτική και ευκαιρία για σημαντικές επενδυτικές πρωτοβουλίες. Επενδύσεις σε ολόκληρο το εύρος των ενεργειακών υποδομών. Επενδύσεις στα δίκτυα, στους έξυπνους μετρητές. Επενδύσεις στα συστήματα διανομής, στα δίκτυα υποστήριξης εγκαταστάσεων για αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας και για φόρτιση οχημάτων. Επενδύσεις στις διασυνδέσεις των νησιών και τις διασυνδέσεις για την πλήρη σύζευξη των αγορών στην περιοχή της Ελλάδας. Επενδύσεις για μεγάλης έκτασης ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, οικιών και ενεργοβόρων εγκαταστάσεων.

Η παρουσία των ΑΠΕ στο Χρηματιστήριο

Τα θεσμικά βήματα απελευθέρωσης στον τομέα της ενέργειας που σημειώνονται στη χώρα μας κατά τα τελευταία χρόνια, μεταβάλλουν το ενεργειακό περιβάλλον και προκαλούν μεγάλου μεγέθους επιχειρηματικές ανακατατάξεις. Ο κλάδος της ενέργειας μετατρέπεται σε ένα κλάδο “έντονου επιχειρηματικού ενδιαφέροντος”, όπου μεγάλες εταιρίες του εσωτερικού και του εξωτερικού σπεύδουν να λάβουν θέση.

Στο βάθος της οικονομικής ιστορίας της Ελλάδας, έχουν υπάρξει πολλές περιπτώσεις επιχειρηματικών και εισηγμένων στο Χρηματιστήριο κλάδων, οι οποίοι, είτε για θεσμικούς, είτε για τεχνολογικούς λόγους, εισέρχονται σε φάση ριζικών ανακατατάξεων και ανατροπών. Θα μπορούσαν να αναφερθούν δεκάδες παραδείγματα: Οι κλάδοι των σιδηροδρόμων και των τσιμέντων στις αρχές του 20ου αιώνα, οι κλάδοι της οινοποιίας και της κλωστοϋφαντουργίας στη δεκατία του 1920, οι κλάδοι των χημικών και των βιομηχανιών πλαστικού στη δεκαετία του 1970, έως και τους κλάδους των κατασκευαστικών και των εταιριών πληροφορικής στη δεκατία του 1990. Οι εξελίξεις αυτές, στο σύνολό τους, είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τάραξαν τα “νερά” -και τη φαντασία των επενδυτών- στο Χρηματιστήριο. Οι κλάδοι αυτοί, ακολούθησαν τη φυσιολογική πορεία των επιχειρηματικών κλάδων, όπως άλλωστε πάντα συμβαίνει, σε όλο το κόσμο: αναπτύχθηκαν, ωρίμασαν, μπήκαν σε στασιμότητα και σε κάποια στιγμή είτε πέθαναν, είτε η πλειοψηφία των εταιριών που συμμετείχαν σ’ αυτούς αποδεκατίστηκε, για να παραμείνουν λίγες εταιρίες -οι πιο ισχυρές και ανθεκτικές- που κατέκτησαν “κυρίαρχη” θέση.

Το ίδιο θα συμβεί, μέσα στα χρόνια και με τον κλάδο της ενέργειας. Σήμερα εξελίσσεται για να γίνει ο πιο “ζεστός” κλάδος στη χρηματιστηριακή αγορά. Θα ήταν ακόμη πιο “ζεστός”, αν η αγορά μας ήταν σε καλύτερη φάση και αν δεν είχε προηγηθεί η προηγούμενη καταστροφική δεκαετία. Ο κλάδος θα βιώσει -ήδη βιώνει- μεγάλες ανακατατάξεις. Και από πλευράς “ενεργειακού μείγματος”, αλλά και από πλευράς εταιριών που συμμετέχουν σ’ αυτόν. Η χρηματιστηριακή του πορεία θα είναι θετική -και η πορεία αυτή θα βοηθήσει το σύνολο της αγοράς. Θα υπάρξουν κέρδη για τις εταιρίες, αλλά και για τους επενδυτές - βέβαια, λόγω της φάσης που διανύει η αγορά, δεν θα υπάρξουν υπερκέρδη. Και όπως συμβαίνει πάντα, σε κάποια στιγμή, σε μερικά χρόνια θα συμπτυχθεί. Πολλές από τις, διαφορετικού αντικειμένου εταιρίες που σήμερα διαγκωνίζονται να πάρουν άδειες εγκατάστασης μονάδων ΑΠΕ, σε λίγο καιρό θα μεταβιβάσουν τις μονάδες τους στους “μεγάλους παίκτες” που θα παλεύουν για μερίδια αγορά και για την κυριαρχία.

Η χρηματιστηριακή εξέλιξη του κλάδου έχει ήδη ξεκινήσει. Θα μεγεθυνθεί μέσα στα χρόνια και η παρουσία του και οι εξελίξεις σ’ αυτόν θα χαρακτηρίσουν την περίοδο. Οι ΑΠΕ -και λιγότερο το φυσικό αέριο- θα αποτελέσουν το κύριο αντικείμενο ενδιαφέροντος των εταιριών που θα πρωταγωνιστήσουν.

Οι “παίκτες” της ελληνικής αγοράς

Το σύνθημα των αλλαγών στον κλάδο δεν το έδωσε η ΔΕΗ. Το έδωσε η θεσμική μεταρρύθμιση της δεκαετίας του 2000 που “έσπασε” το μονοπώλιο στην παραγωγή και την πώληση της ενέργειας και οι παγκόσμια στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η “περιπέτεια” -και η αιμορραγία- της ΔΕΗ όλα αυτά τα χρόνια και η διάθεση της νέας Κυβέρνησης να εξελιχθούν τα πράγματα προς την πιο αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς ενέργειας και η στροφή προς την “καθαρή ενέργεια” τις επιτάχυνε.

Η ΔΕΗ, μην έχοντας εναλλακτικές επιλογές, σε ελάχιστο χρόνο σχεδίασε και ετοιμάζεται να υλοποιήσει ένα τεράστιο εγχείρημα για την αλλαγή του ενεργειακού της μείγματος υπέρ των ΑΠΕ, στο διάστημα των επομένων 3 έως 8 ετών. Σήμερα λειτουργεί 25 αιολικά πάρκα, 17 μικρούς υδροηλεκτρικούς και 28 φωτοβολταϊκούς σταθμούς, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 199 MW.  Μέχρι και το 2018, τα έσοδα της ΔΕΗ από ενέργεια που παράχθηκε από ΑΠΕ ήταν ελάχιστα (μόλις 13 εκατ. ευρώ, σε συνολικές πωλήσεις 4,5 δισεκατομμυρίων). Στο επενδυτικό σχέδιο που θα παρουσιαστεί στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, θα αναφέρεται ότι στους σχεδιασμούς της ΔΕΗ είναι η εγκατάσταση και λειτουργία ενός φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 2,5 GW στις εκτάσεις των ορυχείων στην περιοχή της Πτολεμαΐδας και ενός ακόμη φωτοβολταϊκού ισχύος 1 GW στη Μεγαλόπολη. Για το φωτοβολταϊκό της Πτολεμαΐδας μάλιστα, που θα είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη, η ΔΕΗ έχει καταθέσει ήδη στη ΡΑΕ αιτήσεις για έκδοση άδειας παραγωγής.

Η ΔΕΗ, παρά την αναμενόμενη μείωση του μεγέθους της, θα διατηρήσει την κυρίαρχη θέση της στον κλάδο για πολλά ακόμη χρόνια.

Κάνοντας μία στρατηγική στροφή προς τον τομέα της ενέργειας, η Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) και η Motor Oil, αυξάνουν με ταχύτητα τις επενδύσεις τους σε ΑΠΕ, με στόχο η παραγωγή ρεύματος να αποτελέσει ένα σημαντικό τμήμα των μελλοντικών τους δραστηριοτήτων.

Η ΕΛΠΕ, είχε δραστηριοποιηθεί στις ΑΠΕ, ήδη από το 2006, μέσω θυγατρικής της, η οποία σήμερα λειτουργεί 7 φωτοβολταϊκούς (Φ/Β) σταθμούς συνολικής ονομαστικής ισχύος 17,6 MW, ένα αιολικό πάρκο ισχύος 7 MW στην Πύλο  και 10 Φ/Β συστήματα αυτό-παραγωγής συνολικής ισχύος περίπου 100 kW. Σε διάφορα στάδια παραγωγής βρίσκονται 2 Φ/Β (12MW), 4 μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, χαρτοφυλάκιο Φ/Β 130MW και αιτήσεις για έκδοση αδειών παραγωγής για έργα συνολικής ισχύος άνω των 200 MW.

Πρόσφατα (17/2/2020), ο Όμιλος ανακοίνωσε την απόκτηση του 100% ενός Φ/Β έργου ισχύος 204MW, σε τελικό στάδιο αδειοδότησης από τη Γερμανική εταιρεία JUWI. Με την ολοκλήρωσή του, το έργο θα είναι το μεγαλύτερο έργο ΑΠΕ στην Ελλάδα. Το συνολικό ύψος της επένδυσης, συμπεριλαμβανομένου του κόστους κατασκευής εκτιμάται σε €130 εκατομμύρια. Στόχος του Ομίλου είναι, μέσα στην επόμενη 5ετία, οι μονάδες αυτές να συμβάλλουν με τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ στο συνολικό EBIDTA.

Η Motor Oil εισήλθε στον τομέα ΑΠΕ εντός του 2019, μέσω της “Στεφανέρ Ενεργειακή”, η οποία έχει δρομολογήσει την κατασκευή τριών αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος 9,4MW με συνολικό εκτιμώμενο κόστος κατασκευής 12 εκατ. ευρώ, ενώ μέσω της εξαγοράς της εταιρίας NRG που δραστηριοποιείται στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόσφατα ο Όμιλος πραγματοποίησε ένα σημαντικό και μεγάλο βήμα που θα ενισχύσει την θέση του στην αγορά των ΑΠΕ, μέσα από την απόκτηση -από τον Όμιλο Mytilineos-  χαρτοφυλακίου φωτοβολταϊκών πάρκων συνολικής δυναμικότητας 47 MW, έναντι τιμήματος 45,8 εκατ. ευρώ.

Μεγάλο μερίδιο στην αγορά των ΑΠΕ κατέχει η Mytilineos καθώς, παράγει ηλεκτρική ενέργεια από αιολικά πάρκα (194 MW), από φωτοβολταϊκούς σταθμούς (11,5 MW) και από μικρά Υδροηλεκτρικά έργα (6 MW). Οι πωλήσεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το α΄εξάμηνο του 2019 αυξήθηκαν κατά 69,7% (19,02 εκατ. €) σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2018 (11,2 εκατ. €). Δείτε τον πίνακα πωλήσεων εδώ.

Ο  Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ δραστηριοποιείται στις ΑΠΕ μέσω  της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, με ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο  τεχνολογιών και έργων σε Ευρώπη,  ΗΠΑ και στην περιοχή Μέσης Ανατολής  και Βορείου Αφρικής. ο Όμιλος έχει εγκατεστημένη και λειτουργούσα ισχύ 1.390 MW στην Ελλάδα και το Εξωτερικό. Οι πωλήσεις από την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ανήλθαν σε 236 εκατ. ευρώ (περίπου 17% του συνόλου), έναντι 187 εκατ. ευρώ κατά το 2018 (εδώ). Απώτερος στόχος της εταιρείας είναι να προσεγγίσει το μέγεθος των 2GW έργων ΑΠΕ σε όλες τις χώρες όπου δραστηριοποιείται.

Ο Όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ δραστηριοποιείται στις ΑΠΕ τόσο ως παραγωγός, όσο και ως κατασκευαστής, αφού παράλληλα κατασκευάζει και αναπτύσσει αιολικά πάρκα. Ως παραγωγός, διαθέτει 296 MW έργων ΑΠΕ (κυρίως Αιολικά Πάρκα) σε διάφορα στάδια αδειοδοτικής διαδικασίας και σκοπεύει να τα αυξήσει σε 491MW μέχρι τον Μάρτιο του 2020 και σε 580MW μέχρι το τέλος του 2020 (δείτε εδώ). Ο κύκλος εργασιών των ΑΠΕ κατά το πρώτο εξάμηνο 2019 ανήλθε σε € 33,1 έναντι € 29,4 εκατ. την ίδια περίοδο του έτους 2018 (εδώ). Ο Όμιλος αναφέρει τη σταδιακή υλοποίηση ενός επενδυτικού προγράμματος 200 εκατομμυρίων ευρώ.

Η Quest Ενεργειακή, μέλος του Ομίλου Quest, δραστηριοποιείται στον κλάδο των APE με δεκαπέντε (15) φωτοβολταϊκούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας συνολικής ισχύος 26,2 MW, που κατά το 2018 της απέφεραν πωλήσεις ύψους 6,1 εκατομμυρίων, που αναμένεται να είναι αυξημένο κατά το 2019.

Πέραν των παραπάνω εταιριών, μία σειρά εισηγμένων εταιριών δραστηριοποιείται σε μικρότερο βαθμό στις ΑΠΕ, έχοντας εκμεταλλευτεί το ευνοϊκό νομικό πλαίσιο και την υψηλή κερδοφορία της δραστηριότητας, θέλοντας παράλληλα να πειραματιστούν σε έναν τομέα που, σε κάποια φάση στο παρελθόν, παρουσιάστηκε ως “επενδυτική ευκαιρία”. Εν τούτοις, τα μεγέθη των εταιριών αυτών (σε παραγωγή και σε έσοδα ή κέρδη) παραμένουν μικρά. Οι εταιρίες αυτές είναι: η Ικτίνος, η Καρατζής, η Ευρωπαϊκή Πίστη, η Ελαστρον, η Κλωστοϋφαντουργία Ναυπάκτου, η Γενική Εμπορίου, ή Άβαξ, η Σίδμα, η Μπήτρος Μεταλλουργική, η Dionic, η Δομική Κρήτης, η Κλουκίνας Λάππας, η Επίλεκτος και η Πλαστικά Κρήτης.

Επιμέλεια: Γιάννης Σιάτρας - Κωνσταντίνα Ρομοσού

(Στη συγγραφή του άρθρου, μεταξύ άλλων πηγών) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από: α) το άρθρο “Οι ενεργειακές προοπτικές της Ελλάδας ως το 2050” (εδώ) και β) “Υπεύθυνες επενδύσεις”: Αυτό που χρειάζεται η χώρα (εδώ)).

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη (εδώ)
Δείτε την ύλη των παλαιότερων τευχών (εδώ)