Περικοπές λόγω κρίσης - Η μερισματική πολιτική και τα προγράμματα επαναγοράς μετοχών

Ποιός περίμενε να συμβεί κάτι τέτοιο! Εξαιρετικά πετυχημένες εταιρίες με εξαιρετικές ταμειακές ροές, κινδυνεύουν σήμερα να καταρρεύσουν, από έλλειψη των κεφαλαίων που χρειάζονται για να πληρώσουν τη μισθοδοσία των υπαλλήλων τους ή να αποπληρώσουν υποχρεώσεις ομολογιακών δανείων που, κάθε τόσο, λήγουν. Πώς είναι δυνατό να έχει συμβεί αυτό; Η κρίση της πανδημίας αποκάλυψε την αποτυχημένη στρατηγική πολλών επιχειρήσεων, που επί πολλά χρόνια είχαν επικεντρωθεί στην υψηλή μερισματική πολιτική και στα προγράμματα επαναγοράς μετοχών -μία πρακτική που ως κύριο σκοπό είχε την ώθηση της τιμής της μετοχής σε υψηλότερα επίπεδα.

Η κρίση έχει αποκαλύψει την αρνητική όψη μιας στρατηγικής που εφαρμόζουν πολλές μεγάλες εταιρείες: Η ευθυγράμμιση των προτεραιοτήτων τους με τα συμφέροντα των μετόχων τους, τα οποία -σχεδόν πάντα- επικεντρώνονται αποκλειστικά στην απόδοση της μετοχής.

Οι μέτοχοι -και αυτό είναι απόλυτα λογικό- θέλουν τις  τιμές των μετοχών να ανεβαίνουν όλο και πιο ψηλά και έτσι, ωθούν τις διοικήσεις να χρησιμοποιήσουν τα μετρητά των εταιριών για να διανείμουν υψηλά μερίσματα και για προγράμματα εξαγοράς ιδίων μετοχών (οι οποίες στη συνέχεια ακυρώνονται, αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό τα “κέρδη ανά μετοχή” και συνεπώς την αξία των μετοχών που συνεχίζουν να κυκλοφορούν). Και βεβαίως, τα ανώτερα στελέχη της διοίκησης, των οποίων η αμοιβή συχνά είναι συνδεδεμένη με την απόδοση της μετοχής, είναι πρόθυμα να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των μετόχων. Όμως, ο καιρός συχνά έχει γυρίσματα και έρχονται στιγμές που ενώ χρειάζονται τα μετρητά για να διατηρηθεί υγιής η επιχείρηση, αυτά πλέον δεν υπάρχουν.

Μεταξύ των ετών 2017-2019, οι εταιρίες του δείκτη S&P-500 δαπάνησαν περισσότερα από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα εξαγοράς μετοχών, ενώ διένειμαν περίπου 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε μερίσματα (εδώ). Με τον τρόπο αυτό όμως, πολλές εταιρίες, δεν διαθέτουν σήμερα ένα επαρκές απόθεμα μετρητών για να αμυνθούν στην κρίση, ή ακόμη και για να ξεπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Για να διαπιστωθεί η ασφάλεια μιας εταιρίας απέναντι σε μία αναπάντεχη αρνητική εξέλιξη, οι αναλυτές χρησιμοποιούν το δείκτη “Καθαρό Χρέος” / EBIDTA (κέρδη πριν από τόκους, φόρους και αποσβέσεις). Όσο πιο χαμηλός είναι αυτός ο δείκτης, τόσο περισσότερα μετρητά μπορούν να παραχθούν από τη λειτουργία της επιχείρησης και τόσο καλύτερα μπορεί να αμυνθεί σε μία ξαφνική κρίση. Με βάση τα αποτελέσματα του α’ τριμήνου του 2020, στις 30 Μαρτίου, ο δείκτης αυτός υπολογιζόταν -για το σύνολο των εταιριών του δείκτη S&P-500- σε 1,8, και ήταν σημαντικά αυξημένος σε σχέση με το 1,3 που υπολογιζόταν στα τέλη του 2007, δηλαδή λίγο πριν ξεκινήσει η χρηματοοικονομική κρίση του 2008.

Σημερινά παραδείγματα του πόσο απερίσκεπτα φέρθηκαν κάποιες εταιρίες, είναι η American Airlines (AAL) και η Boeing (BA). Κατά την προηγούμενη 5ετία, η AAL δαπάνησε 13 δισεκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα επαναγοράς μετοχών. Η ΒΑ, δαπάνησε 53 δισεκατομμύρια. Σήμερα, μη μπορώντας να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους, προσφεύγουν στην αμερικανική Κυβέρνηση για βοήθεια. Η AAL μπορεί να λάβει έως και 10,6 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη το ποσό που θα εισπράξει η ΒΑ -σημειώνεται ότι και οι δύο θεωρούνται βασικές εταιρίες για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ και για το λόγο αυτόν στηρίζονται αδρά από την Κυβέρνηση. Το τίμημα όμως θα είναι η ελευθερία τους και η δυνατότητά τους να σχεδιάζουν την επιχειρηματική στρατηγική τους, χωρίς την παρεμβολή της κυβέρνησης.

Δεν υπάρχει κάτι κακό με τα προγράμματα επαναγοράς μετοχών ή με τη διανομή υψηλών μερισμάτων. Όπως ανέφερε και ο μεγαλοεπενδυτής Warren Buffett, “τα προγράμματα αυτά είναι εξαιρετικά, αρκεί όμως η εταιρία να  διαθέτει άφθονα κεφάλαια και επαρκή κεφάλαια για να καλύψει τις λειτουργικές της ανάγκες και τις ανάγκες ρευστότητάς της”.

Είναι βέβαιο ότι, σιγά σιγά, όλα αυτά θα αρχίζουν να αλλάζουν. Δεν είναι μόνον η δέσμευση για περικοπή των προγραμμάτων επαναγοράς και των μερισμάτων που αναλαμβάνουν όσες εταιρίες δέχονται κρατική βοήθεια στις ΗΠΑ. Είναι και η αλλαγή στη φιλοσοφία των διοικήσεων που αντιλαμβάνονται ότι θα πρέπει να δημιουργήσουν καλύτερες άμυνες για τις εταιρίες τους.

Ένα παράδειγμα του πώς θα επιδράσει ο περιορισμός της διανομής μερισμάτων και των προγραμμάτων επαναγοράς, είναι η Walt Disney. Η εταιρία, που συνιστά μία πετυχημένη περίπτωση επένδυσης στη χρηματιστηριακή ιστορία, διανέμει μέρισμα από το πρώτο έτος εισαγωγής της στο χρηματιστήριο (1957). Σήμερα, έχοντας υποστεί πτώση των πωλήσεών της κατά 90% και λαμβάνοντας κρατική βοήθεια για να καλύψει τη μισθοδοσία των 100.000 υπαλλήλων της, μόλις πρόσφατα ανακοίνωσε (εδώ) ότι δε θα διανείμει μέρισμα κατά το α’ εξάμηνο, επιδιώκοντας να περισώσει 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η Goldman Sachs σε μελέτη της προβλέπει ότι τα προγράμματα επαναγοράς μετοχών θα περικοπούν κατά τουλάχιστον 50%, ενώ η διανομή μερισμάτων θα περιοριστεί. Όμως, αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα αύξησης των διακυμάνσεων των μετοχών σε μέρες με “ένταση”, αφού αφ’ ενός μεν θα υπάρχουν λιγότερα κεφάλαια από τις εταιρίες για να στηρίξουν τις μετοχές τους, αλλά και λιγότεροι επενδυτές που θα σπεύσουν να αγοράσουν μετοχές κατά τη διάρκεια των πτώσεων, αφού η ελκυστικότητα ενός υψηλού μερίσματος ή της αύξησης της αξίας μιας μετοχής μέσω των προγραμμάτων επαναγοράς, θα περιοριστεί.  Και βέβαια, αυτό σημαίνει μεγαλύτερες διακυμάνσεις των δεικτών και τερματισμό μίας ξέγνοιαστης περιόδου σίγουρης ανόδου, όπως αυτή που υπήρξε στην προηγούμενη δεκαετία. Καθίσταται σαφές ότι, για τις αμερικανικές αγορές -αλλά και για τις αγορές όλου του κόσμου, η τρέχουσα δεκαετία,  θα είναι πολύ διαφορετική σε σχέση με την προηγούμενη. Τα χρόνια των “εύκολων κερδών” δείχνουν να έχουν τελειώσει.