Πώς η Κίνα επανεκκινεί την οικονομία της

Του Κώστα Ράπτη

Από την κατανάλωση άνθρακα, μέχρι την επανεμφάνιση του "νέφους" της ρύπανσης στον ουρανό του Πεκίνου και από την πληρότητα των (αποκλειστικά εσωτερικών) αερογραμμών, μέχρι τη μείωση της ανεργίας τον Απρίλιο σε σχέση με τον Μάρτιο, όλα τα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά. Η οικονομία της Κίνας επανεκκινεί μετά το εφιαλτικό πρώτο τρίμηνο του έτους, που σημαδεύτηκε από την πανδημία του κορονοϊού, με αρχικό επίκεντρο την Βουχάν της επαρχίας Χουμπέι.

Ωστόσο, η υπεραισιοδοξία είναι παρακινδυνευμένη - διότι ούτως ή άλλως η Κίνα βρίσκετα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και η ανάγκη επανεπινόησης του οικονομικού της μοντέλου επείγει. Άλλωστε, ο κορονοϊός δεν αποτελεί υπόθεση του παρελθόντος.

Η ανακοίνωση 22 νέων κρουσμάτων σε τρεις πόλεις στις βορειοανατολικές επαρχίες Τζιλίν και Λιονίνγκ, κοντά στα σύνορα με τη Βόρειο Κορέα άρκεσε την Τετάρτη, ώστε η συναλλαγματική ισοτιμία του γιουάν έναντι του δολαρίου να αποδυναμωθεί στις αγορές. Και το χειρότερο: το γεγονός ότι επρόκειτο για περιπτώσεις μετάδοσης στην κοινότητα ανατρέπει τη "ρόδινη" εικόνα που ήθελε κάθε νέο κρούσμα τον τελευταίο διάστημα να έχει "εισαχθεί" από επαναπατρισθέντες εργαζόμενους, τους θανάτους ασθενών να έχουν σταματήσει από τα μέσα Απριλίου και τον αριθμό των νοσηλευομένων να έχει περιορισθεί στους 60. Η απειλή καραδοκεί και οι πολιτικοί σχεδιασμοί ξεδιπλώνονται ερήμην ενός πιθανού δεύτερου κύματος της νόσου, που θα επέφερε την επιστροφή στο lockdown.

Ενδεχομένως αυτή η μέριμνα να βρίσκεται πίσω από την φιλόδοξη εκστρατεία της Βουχάν των 11 εκατ. ανθρώπων να ελέγξει με διαγνωστικά τεστ το σύνολο των κατοίκων της, δείχνοντας ότι εκτός από "πρωτοπόρος" στην καθολική απαγόρευση μπορεί να καταστεί πρωτοπόρος σε περισσότερο ευέλικτες και ταιριαστές προς μια νέα κανονικότητα προσεγγίσεις, ξεπερνώνας κατά πολύ τις σχετικές επιδόσεις χωρών όπως η Νότιος Κορέα ή η Γερμανία.

Σε κάθε περίπτωση, η συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 6,8% το πρώτο τρίμηνο του 2020 αποτελεί ιστορικό ορόσημο, καθώς αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης δεν σημειώθηκαν ποτέ κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες της απελευθέρωσης της κινεζικής οικονομίας. Εξ ού και τα 3.000 μέλη της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης που θα συνέλθουν (εξ αναβολής) στις 22 Μαΐου, για την κορυφαία διοργάνωση του κινεζικού πολιτικού έτους, πιθανότατα θα δώσουν εντολή να μην τεθούν για φέτος συγκεκριμένοι στόχοι ως προς τον ρυθμό ανάπτυξης, αλλά ούτε και ως προς το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Ήδη από την Πέμπτη, με άρθρο του στη "Λαϊκή Ημερησία" του Πεκίνου, ο υπουργός Οικονομικών Λιού Κουν προετοίμασε το έδαφος τονίζοντας ότι "προς το παρόν η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Κίνας αντιμετωπίζει μεγάλες αβεβαιότητες, ενώ παραμένουν οι καθοδικές πιέσεις" για την αντίκρουση των οποίων "αποτελεί πρακτική ανάγκη μια περισσότερο ενεργητική δημοσιονομική πολιτική".

Μέτρα στήριξης έχουν βεβαίως ήδη ληφθεί, όμως οι αναλυτές αναμένουν περισσότερα λ.χ. υπό μορφήν ομολόγων που θα επιτραπεί να εκδώσουν οι περιφερειακές κυβερνήσεις για έργα υποδομής. Παράλληλα, οι κρατικές εταιρείες έχουν λάβει οδηγίες να αγοράσουν όλα τα αποθέματα αγροτικών προϊόντων, ώστε να στηρίξουν τους πληττόμενους παραγωγούς. Ο ίδιος ο Λιου προανήγγειλε φοροαπαλλαγές για τις επιχειρήσεις, τονίζοντας κύριος στόχος είναι η διαφύλαξη των θέσεων εργασίας.

Πρόκειται βεβαίως για το σημαντικότερο πολιτικό πρόβλημα του Πεκίνου, καθώς από το ποσοστό ανεργίας κρίνεται και η "νομιμοποίηση" του καθεστώτος έναντι του πληθυσμού. Ωστόσο, αντί για τον επίσημο στόχο της δημιουργίας 10 εκατ. νέων θέσεων εργασίας, η χρονιά αναμένεται να κλείσει, παρά την ανάκαμψη, με μόνιμη απώλεια 10 εκατ. θέσεων εργασίας, λόγω διαρθρωτικών αλλαγών που επέφερε η πανδημία.

Ευρύτερα, στους κύκλους της κινεζικής ηγεσίας επικρατεί διχογνωμία, καθώς εκτιμάται, όπως δεν παύει να τονίζει πρώτη η κεντρική τράπεζα, ότι τα "εργαλεία" της εξόδου από την κρίση του 2008 δεν επαρκούν πλέον και ότι συνταγές του τύπου της χορήγησης αφειδούς ρευστότητας παροξύνουν το πρόβλημα της υπερχρέωσης και κινδυνεύουν να τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό και τη φούσκα της στεγαστικής αγοράς.

Με το βλέμμα στους "δρόμους του μεταξιού"

Η ικανοποίηση ότι η Κίνα επανέρχεται σε ρυθμούς κανονικότητας προτού η υπόλοιπη ανθρωπότητα δαμάσει την απειλή του Sars-Cov2 δεν μπορεί πάντως να αναιρέσει το πρόβλημα ότι ο ασιατικός γίγαντας υποχρεώνεται να επανεφεύρει τον ρόλο του στον κόσμο, καθώς βρίσκεται αποκλεισμένος από τις χώρες προορισμού των εξαγώγιμων αγαθών και των επενδύσεών του.

Το σχέδιο των "Νέων Δρόμων του Μεταξιού" (Belt and Road Initiative), το οποίο αποτελεί το κατεξοχήν πνευματικό τέκνο του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπινγκ και έχει από το 2017 ενσωματωθεί στο κείμενο του κινεζικού Συντάγματος, βρίσκεται αυτή τη στιγμή από πολλές απόψεις στον αέρα.

Οι Κινέζοι εργαζόμενοι στα έργα του BRI είτε έχουν τεθεί σε καραντίνα, όπως στη Σιγκαπούρη, είτε έχουν επαναπατρισθεί (λ.χ. από το Ιράν), είτε τους έχει απαγορευθεί η είσοδος, όπως στην Ινδονησία, λόγω της πανδημίας. Στην Καμπότζη, την Μιανμάρ ή την Μαλαισία τα έργα έχουν σταματήσει ή καθυστερούν λόγω διατάραξης των αλυσίδων τροφοδοσίας ή περιορισμών στην εργασία.

Προνομιακοί εταίροι ζητούν επαναδιαπραγμάτευση των δανείων τους, όπως στην περίπτωση του Πακιστάν (του οποίου το πρότζεκτ "οικονομικού διαδρόμου" με την Κίνα ανέρχεται σε 62 δισ. δολάρια) ή αφρικανικών κρατών. Η Μαλαισία ήδη από πέρσι διέκοψε την κατασκευή σιδηροδρομικού έργου, μέχρι να επαναδιαπραγματευθεί εξοικονόμηση 11 δισ. δολαρίων.

Το Πεκίνο θα πρέπει να βρει τρόπους να διαψεύσει τις προειδοποιήσεις της Δύσης ότι η Κίνα ωθεί τις αναπτυσσόμενες χώρες σε "παγίδα χρέους" μέσω των έργων του BRI. Και όμως: στα μέσα Μαρτίου ο Σι Τζινπινγκ ανακοίνωσε ότι δεν θα υπάρξουν "θεμελιώδεις αλλαγές" στο BRI, ενώ μεσούσης της πανδημίας υπογράφτηκαν νέες συμφωνίες με την Τουρκία, τη Νιγηρία και την Μιανμάρ.

Η κινεζική επινοητικότητα φέρνει στο προσκήνιο, πέρα από τη φυσική εκτέλεση έργων, δύο νέες εκδοχές του "δρόμου του μεταξιού", τον υγειονομικό και τον ψηφιακό. Ο πρώτος εξαγγέλθηκε ήδη από το 2017, κατά τη συνάντηση του Σι Τζινπινγκ με την ηγεσία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ενώ ο δεύτερος στηρίζεται στην προώθηση μορφών υψηλής και "καθαρής" τεχνολογίας, με άμεση αιχμή την εξαγωγή των λογισμικών επιτήρησης της πανδημίας, που ήδη αντιγράφει από την Κίνα η Σιγκαπούρη.

Πηγή: capital.gr