Η κατάρρευση της τουρκικής λίρας «ζαλίζει» ελληνικές εξαγωγές και τουρισμό

H τουρκική οικονομία, αναμένεται να συρρικνωθεί το 2020 κατά 5% σύμφωνα με το ΔΝΤ ή 3.5% σύμφωνα με την EBRD λόγω της πανδημίας. Τα χαμηλότερα έσοδα από τον τουρισμό και η μείωση των εξαγωγών της σε συνδυασμό με τα χαμηλά συναλλαγματικά αποθέματα της γείτονος χώρας θέτουν σε κίνδυνο την πορεία της τουρκικής οικονομίας. Στον αντίποδα οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου δεδομένης της εξάρτησης της Τουρκίας από τις εισαγωγές ενέργειας συμβάλλουν στη μείωση του πληθωρισμού και στην ανακούφιση της οικονομίας της. Η οικονομία της Τουρκίας αντιμετωπίζει αυξανόμενους κινδύνους καθώς εισέρχεται σε ύφεση με φθίνοντα συναλλαγματικά αποθέματα και εύθραυστη λίρα. Τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν μείωση της βιομηχανικής παραγωγής και επιδείνωση του επιχειρηματικού κλίματος.

Οι πιθανότητες αθέτησης του δημόσιου χρέους τους επόμενους 12 μήνες αυξάνουν, αντανακλώντας την ανησυχία για την πτώση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της κεντρικής τράπεζας κάτω από τα 26 δισ. $ από τα 40 δισ.$ που ήταν στην αρχή του έτους. Αυτή η κατάσταση εκφράστηκε με την αύξηση των CDS στις 550 μονάδες βάσης για την χρεωκοπία της χώρας μέσα στην επόμενη πενταετία, ενώ τα CDS 12μηνου ανέβηκαν στις 438 μονάδες βάσης.

Η Τουρκία αντιμετωπίζει τον συνδυασμό υψηλού εξωτερικού χρέους περίπου 170 δισεκ.$, με αδυναμία μέχρι στιγμής να εξασφαλίσει επαρκή βραχυχρόνιο δανεισμό, παρά το σχετικά χαμηλό λόγο χρέους προς ΑΕΠ (46%).

Παρότι η Τουρκία έχει το δημοσιονομικό περιθώριο αύξησης των δαπανών για την απορρόφηση των κραδασμών στην οικονομία από την πανδημία, η οικονομία της είναι ευάλωτη λόγω επιδείνωσης της ισοτιμίας με το δολάριο, οφειλόμενη στα υψηλά δάνεια σε σκληρό νόμισμα του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Η τουρκική λίρα υποτιμήθηκε ως προς το δολάριο 14% μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2020.

Για τον λόγο αυτό η Τουρκία ανακοίνωσε σχετικά περιορισμένο δημοσιονομικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας μόλις 15 δισεκ $, το οποίο ισοδυναμεί με το 1.5% του ΑΕΠ.

Την μεγαλύτερη έκθεση στα δάνεια σε σκληρό νόμισμα έχει ο κατασκευαστικός τομέας. Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη ότι η επιχειρηματική εμπιστοσύνη του κατασκευαστικού κλάδου μειώθηκε στο 66,8 τον Απρίλιο από 99,7 μέσα σε ένα μήνα. Η απαισιοδοξία για την τουρκική οικονομία ενισχύθηκε περαιτέρω από την πτώση του δείκτη της παραγωγικής ικανότητας, ο οποίος μειώθηκε σε 61,6% από 75,3% τον Μάρτιο. Η πλειονότητα των εταιρειών στην αυτοκινητοβιομηχανία και στην κλωστοϋφαντουργία αντιμετώπισε μείωση παραγωγής λόγω ακυρώσεων παραγγελιών, κυρίως από την Ευρώπη.

Οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις του ιδιωτικού τομέα αγγίζουν τα 300 δισεκ.$ και η επιδείνωση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας αποτελεί βραδυφλεγή βόμβα, καθώς σημαντικό μέρος του δανεισμού απολαμβάνει κρατικής εγγύησης. Σημειώνεται σχετικά ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονται στο 5,3% των συνολικών δανείων, ωστόσο εκτιμάται η αύξηση τους λόγω της πανδημίας.

Αυτές οι ανησυχητικές εξελίξεις της τουρκικής οικονομίας έχουν πυροδοτήσει εκτιμήσεις για καταστροφική πορεία της τουρκικής οικονομίας και για την προσφυγή της Τουρκίας στο ΔΝΤ, παρά τις διαβεβαιώσεις του Προέδρου Ερντογάν περί του αντιθέτου.

Στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης η Τουρκία έχει το περιθώριο να προσδοκά την αναθέρμανση των επενδύσεων σύμφωνα με την EBRD, από την σταδιακή μετεγκατάσταση βιομηχανικής παραγωγής από την Ασία στην Τουρκία, καθώς διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα στην περιοχή.

Η μείωση των επιτοκίων στην Τουρκία, ως αποτέλεσμα της μείωσης του πληθωρισμού μπορεί να προσφέρει αντίδοτο στην κρίση της τουρκικής οικονομίας. Η Τουρκία χρειάζεται βραχυχρόνιο δανεισμό και με την κατάλληλη νομισματική πολιτική  μπορεί να επιτύχει αναδιάρθρωση του βραχυχρόνιου ιδιωτικού χρέους.

Η επίτευξη βραχυχρόνιου εξωτερικού δανεισμού της Τουρκίας θα εξαρτηθεί και από τα γεωπολιτικά συμφέροντα των δανειστών. Οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η ΕΕ, η Κίνα και το Κατάρ είναι εν δυνάμει δανειστές της Τουρκίας για άντληση κεφαλαίων. Οι όποιες παραχωρήσεις της Τουρκίας θα σχετίζονται πέραν του επιτοκίου, με τις γεωστρατηγικές επιλογές των δανειστών της στην περιοχή.

Εφόσον αυτές οι προσπάθειες δεν ευοδωθούν και η Τουρκία οδηγηθεί στο ΔΝΤ, η ελληνική οικονομία ενδέχεται να πληγεί. Τα προγράμματα του ΔΝΤ στηρίζονται στην σημαντική υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και σε δομικές μεταρρυθμίσεις. Σημαντική υποτίμηση της λίρας θα πλήξει τις ελληνικές εξαγωγές στην Τουρκία, που αποτελεί τον κύριο εξαγωγικό προορισμό μεταξύ των τρίτων χωρών και θα βελτιώσει την ανταγωνιστική θέση της Τουρκίας στον τουρισμό.

Υπό αυτό το πρίσμα είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας, η Τουρκία να αποφύγει την οικονομική κρίση και να επιδιωχθεί σε κατάλληλο χρόνο η εμπέδωση των οικονομικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών. Σε επίπεδο παραμεθορίων περιοχών η οικονομική συνεργασία είναι δεδομένη και υπάρχει σημαντικό περιθώριο ανάπτυξης ευρύτερα των διμερών οικονομικών σχέσεων.

Η αποκλιμάκωση της έντασης και η άσκηση ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι προϋπόθεση της ευημερίας της χώρας μας. Η Τουρκία παρά την οικονομική κρίση συνεχίζει τη διεκδίκηση του ρόλου της στην Ανατολική Μεσόγειο. Από την δική μας πλευρά δεν αρκεί μόνο η επίκληση του διεθνούς δικαίου για την υποστήριξη των ελληνικών συμφερόντων, αλλά απαιτείται η εμπέδωση πολιτικής διεθνών συμμαχιών, πέραν της αποτρεπτικής ισχύος.

Η αναβολή των καθιερωμένων ετήσιων ναυτικών ασκήσεων των δύο χωρών μετά από συνεννόηση των δύο Υπουργών Άμυνας, λόγω πανδημίας και κυρίως οικονομικής δυσπραγίας της Τουρκίας, αποδεικνύει τα περιθώρια βελτίωσης των σχέσεων. Η δυσχερής οικονομική συγκυρία για τις δύο χώρες αποτελεί παράθυρο ευκαιρίας και προσφέρεται στην εντατικοποίηση του εποικοδομητικού διαλόγου. Η ενεργητική εξωτερική πολιτική της χώρας αποτελεί την λύση, όταν δεν ασκείται με γραφειοκρατική λογική ή εξαντλείται σε επιδαψιλεύσεις.

Η στάση αναμονής στην εξωτερική πολιτική μας θέτει σε κίνδυνο τη χώρα, η οποία θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις τουρκικές προκλήσεις με απροσδιόριστο αποτέλεσμα. Σε αυτή την περίπτωση θα διαμαρτυρόμαστε στον διαιτητή που μας αδίκησε, αλλά στις διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχει VAR.

Πηγή: www.ethnos.gr