COVID-19: Η ρεμντεσιβίρη συγκεντρώνει το παγκόσμιο ενδιαφέρον

Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων Γκουίντο Ράσι δήλωσε πριν λίγες ημέρες ότι η αρχική έγκριση για τη ρεμντεσιβίρη για τη θεραπεία του COVID-19 μπορεί να δοθεί σύντομα.

Μια δήλωση που θεωρείται ελπιδοφόρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, στρέφοντας τα βλέμματα προς την αμερικανική φαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences και την έρευνα που διεξάγει για το φάρμακο remdesivir για τον COVID-19 για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι η καταπολέμηση του ιού που μέχρι στιγμής έχει κοστίσει την ζωή σε πάνω από 345 χιλιάδες ανθρώπους, ενώ τα κρούσματα έχουν ξεπεράσει τα πέντε εκατομμύρια.

Ο δεύτερος λόγος που η θεραπεία αναμένεται με αγωνία είναι οικονομικός. Μετά το lockdown και με τις παγκόσμιες οικονομίες να προσπαθούν να σταθούν όρθιες, η έγκριση ενός αποτελεσματικού και ασφαλούς φαρμάκου για το νέο κορονοϊό θεωρείται πως θα αλλάξει τα δεδομένα, χωρίς ενδεχομένως να χρειάζονται ξανά τα πρωτόγνωρα μέτρα που ελήφθησαν για την προφύλαξη της δημόσιας υγείας.

Η εταιρεία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι σε μια δοκιμασία φάσης 3 σε σοβαρά πάσχοντες ασθενείς, διαπιστώθηκε ότι η θεραπεία διάρκειας 5 ή 10 ημερών είχε παρόμοια αποτελέσματα. Το δε φάρμακο έδειξε καλύτερα αποτελέσματα σε ασθενείς που βρίσκονταν σε προγενέστερη φάση της νόσου, σε σχέση με άλλους που είχαν ήδη νοσήσει βαρύτερα.

Ο αντίκτυπος

Πρόσφατα ο Dr. Anthony Fauci, διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ (NIAID) και σύμβουλος του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην αντιμετώπιση του κορονοϊού, έκανε λόγο για "καλά νέα" σχολιάζοντας τα ενθαρρυντικά δείγματα από κλινικές μελέτες του πειραματικού φαρμάκου της Gilead σε ασθενείς με κορονοϊό.

Είχε προηγηθεί, στις 29  Απριλίου, η μεγάλη άνοδος στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, ύστερα από την επιτυχημένη δοκιμή του φαρμάκου remdesivir. Όλα αυτά ενώ η αμερικανική οικονομία κατέγραφε ελεύθερη πτώση στο α’ τρίμηνο του 2020, εξαιτίας της πανδημίας, με το ΑΕΠ να συρρικνώνεται κατά 4,8%.

Την ίδια μέρα, μετά την ανακοίνωση ενθαρρυντικών στοιχείων από την αμερικανική Gilead για τις δοκιμές του πειραματικού φαρμάκου remdesivir ως θεραπευτικού μέσου ενάντια στον κορονοϊό, τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια έκλειναν επίσης με άνοδο.

Σημειώνεται πως η μετοχή της Gilead αυξήθηκε κατά 22% φέτος και οι επενδυτές αναμένουν ακόμη πολλά.

Το επιστέγασμα μιας μακρόχρονης κλινικής προσπάθειας

Από την πλευρά της αμερικανικής εταιρείας βιοτεχνολογίας, τα αποτελέσματα του φαρμάκου σε ασθενείς με COVID-19 αποτελούν το επιστέγασμα ερευνητικών προσπαθειών πολλών χρόνων.

Η φαρμακευτική, που ιδρύθηκε το 1987 στο Foster City της Καλιφόρνια των ΗΠΑ, βρέθηκε μπροστά από τις εξελίξεις, έχοντας διεξάγει προβλέψεις για την εμφάνιση επιδημιών και επενδύοντας σταθερά τα τελευταία έτη στην έρευνα πάνω στους κορονοϊούς.

Το remdesivir ήταν ένα από τα λίγα πειραματικά φάρμακα που είχαν δείξει υποσχόμενα αποτελέσματα σε εργαστηριακές μελέτες έναντι μιας μεγάλης ποικιλίας κορονοϊών.

Στην αρχή της πανδημίας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν είχε επιβεβαιώσει ακόμη ότι υπήρχε εξάπλωση από άνθρωπο σε άνθρωπο και η έκταση της επιδημίας στο Γουχάν δεν θα ήταν σαφής για εβδομάδες. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει  σε αυτό το σημείο αν θα μετατρεπόταν σε  πανδημία, όμως η Gilead άρχισε να αξιολογεί ότι θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μία. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ο διευθύνων σύμβουλος Daniel O'Day δημιούργησε μια ειδική ομάδα επιστημόνων για να μελετήσει το remdesivir και, σε περίπτωση θετικών αποτελεσμάτων, να το παράγει μαζικά.

Η παρασκευή ήταν ένα ακόμη μεγάλο στοίχημα. Ακόμη και με τα ακριβή πρότυπα των φαρμακευτικών προϊόντων, το remdesivir είναι δύσκολο να παραχθεί, καθώς η διαδικασία περιλαμβάνει 70 πρώτες ύλες.

Ωστόσο, από τις μελέτες για τον Έμπολα, η Gilead είχε ήδη ένα μικρό απόθεμα remdesivir για την έναρξη ανθρώπινων δοκιμών στις ΗΠΑ, την Κίνα και αλλού. Σε ένα εργοστάσιο στο Έντμοντον του Καναδά, η Gilead είχε επίσης 100 κιλά χύμα σκόνης, ίσως αρκετά για να θεραπεύσει 90.000 ασθενείς. Οι διαδικασίες για την επάρκεια των απαραίτητων πρώτων υλών ήταν άμεσες. Τον Ιανουάριο παραγγέλθηκαν πάνω από δώδεκα κρίσιμες πρώτες ύλες καθώς και αντιδραστήρια από προμηθευτές στην Κίνα και την Ευρώπη.

Μετά από μια μεγάλη έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ (NIAID) , το φάρμακο ήταν έτοιμο να πάρει έγκριση επείγουσας χρήσης.

O Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκου των ΗΠΑ (FDA) έδωσε εξουσιοδότηση έκτακτης ανάγκης για το ερευνητικό φάρμακο remdesivir για την καταπολέμηση του κορονοϊού. Η Gilead υπέβαλε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) φάκελο για την αξιολόγησή του, ο οποίος επικαιροποιείται όποτε προκύπτουν νέα δεδομένα από τις κλινικές μελέτες, ενώ αναμένεται και η δική του έγκριση. Ο Dr. Anthony Fauci  παρομοίασε μάλιστα τη δοκιμή του remdesivir με την πρώτη μεγάλη δοκιμή του πρώτου φαρμάκου για τον ιό HIV.

Η έρευνα της Gilead για τη ρεμντεσιβίρη, που επί του παρόντος έχει λάβει έγκριση στην Ιαπωνία, ξεκίνησε πριν από μια δεκαετία. Μέσα από in-vitro και in-vivo μελέτες σε ζωικά μοντέλα, ανακαλύφθηκε και δοκιμάστηκε το ευρύ φάσμα αντιικής του δράσης έναντι αναδυόμενων ιών, όπως οι Ebola, SARS, Marburg, MERS. Άρα υπήρχε σημαντικό χρονικό διάστημα ώστε μέσα από πολλές δοκιμές, αποτυχίες και επαναλήψεις, όπως σημειώνει η φαρμακευτική, να γίνει γρήγορα αντιληπτή η θεραπευτική δυναμική του φαρμάκου έναντι της νόσου COVID-19.

Οι δοκιμές για τον Ebola

Ένας "πρόδρομος" του remdesivir αναπτύχθηκε το 2009 από χημικούς της Gilead που ερευνούσαν θεραπείες για την ηπατίτιδα C. Ήταν δύσκολο να χορηγηθεί και έτσι έμεινε "στο συρτάρι" για αρκετά χρόνια. Αλλά μελετώντας την ένωση, οι επιστήμονες της Gilead είδαν πως το φάρμακο θα μπορούσε να επιβραδύνει την αναπαραγωγή ενός μεγάλου αριθμού ιών.

Κατά τη διάρκεια της επιδημίας του Ebola στη Δυτική Αφρική το 2014, η Gilead συγκέντρωσε μια ομάδα επιστημόνων για να εξετάσει εάν κάποιο από τα υπάρχοντα φάρμακά της θα μπορούσε να βοηθήσει. Το remdesivir βρέθηκε γρήγορα στην κορυφή της λίστας. Αλλά όταν το remdesivir ήταν έτοιμο για κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, ο Ebola εξασθενεί.

Το 2018 ξέσπασε ένα άλλο ξέσπασμα στο Κονγκό, δίνοντας στην Gilead την ευκαιρία να δοκιμάσει τελικά το remdesivir σε ασθενείς. Ωστόσο άλλα φάρμακα λειτούργησαν καλύτερα. Αλλά οι δοκιμές απέδειξαν ένα πράγμα: ότι είχε καλό προφίλ ασθενείας. Στη συνέχεια ήρθε ο Covid-19.

Τέσσερα ελληνικά κέντρα σε διεθνή μελέτη

Η Gilead υποστηρίζει ικανό αριθμό ανεξάρτητων κλινικών μελετών που αξιολογούν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του ερευνητικού φαρμάκου remdesivir ως πιθανή θεραπεία κατά της νόσου COVID-19.

Εκτός από το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ που διεξάγει τη  διεθνή κλινική μελέτη ‘Adaptive COVID-19 Treatment Trial’, στην οποία συμμετέχουν και τέσσερα ελληνικά κέντρα, διεξάγεται η διεθνής μελέτη DisCoVeRy από το γαλλικό INSERM , η οποία αξιολογεί το remdesivir και άλλες πιθανές θεραπείες, χρησιμοποιώντας ένα κύριο πρωτόκολλο που αναπτύχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Η φαρμακευτική διεξάγει επί του παρόντος δύο μελέτες φάσης 3 για το remdesivir, οι οποίες εντάσσουν ασθενείς σε χώρες με υψηλό αριθμό διαγνωσμένων κρουσμάτων COVID-19.  H Gilead υποστήριξε επίσης δύο κλινικές μελέτες στην Κίνα, οι οποίες διεξήχθησαν υπό τον συντονισμό του νοσοκομείου China-Japan Friendship Hospital. Οι συγκεκριμένες δοκιμές τερματίστηκαν πρόωρα λόγω του χαμηλού αριθμού των εντασσόμενων ασθενών , σε σχέση με τον σχεδιασμό τoυς και συνακόλουθα δεν κατέστη δυνατό να συναχθούν ασφαλή, από στατιστικής πλευράς, συμπεράσματα από αυτές.

Στην Ελλάδα το remdesivir έχει ήδη χορηγηθεί δωρεάν μέσω προγράμματος παρηγορητικής χρήσης.

Η επάρκεια

Η Gilead έχει ήδη επενδύσει στην αύξηση της δυνατότητας παραγωγής, ακόμη και πριν βεβαιωθεί ότι το remdesivir θα είναι αποτελεσματικό. Ήδη από τον Ιανουάριο έχει αυξήσει κατά 30 φορές τη δυνατότητα παραγωγής του remdesivir, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο επάρκειας καμία άλλη από τις θεραπείες της. Επίσης μείωσε τον χρόνο της εξαιρετικά πολυσύνθετης και χρονοβόρου διαδικασίας παραγωγής του από 12 σε 6 μήνες.

Επιπλέον, η Gilead είναι σε συζητήσεις με κορυφαίες φαρμακευτικές και χημικές εταιρείες παραγωγής σχετικά με την ικανότητά τους να παράξουν remdesivir για την Ευρώπη, την Ασία και τον αναπτυσσόμενο κόσμο τουλάχιστον έως το 2022.

Εφόσον το remdesivir αποδειχθεί ασφαλές και αποτελεσματικό για τη θεραπεία της COVID-19, η φαρμακευτική δεσμεύεται να το καταστήσει προσιτό σε κυβερνήσεις και ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Δεσμεύεται επίσης να παρέχει το τρέχον απόθεμα (1,5 εκατομμύρια φιαλίδια) χωρίς κόστος για χρήση σε κλινικές μελέτες, προγράμματα παρηγορητικής χρήσης και διευρυμένα προγράμματα πρόσβασης αλλά και ύστερα από ενδεχόμενες  κανονιστικές εγκρίσεις παγκοσμίως.

Παρόλο που το φάρμακο είναι περίπλοκο να κατασκευαστεί, δεν θα είναι απαραίτητα ακριβή η παραγωγή. Τον Απρίλιο, επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Liverpool και στο Πανεπιστήμιο Howard υπολόγισαν ότι οι κατασκευαστές γενόσημων φαρμάκων θα μπορούσαν να παράγουν remdesivir με μόλις 9 δολάρια ανά δόση.

Παρουσία στην Ελλάδα

Το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της Gilead Sciences περιλαμβάνει σειρά καινοτόμων φαρμάκων πρώτης γραμμής, όπως ολοκληρωμένα σχήματα ενός δισκίου για την αντιμετώπιση του ιού HIV και της χρόνιας Ηπατίτιδας C, καθώς και την πρώτη CAR-Τ κυτταρική θεραπεία για την αντιμετώπιση προχωρημένης νόσου για δύο τύπους επιθετικού Non-Hodgkin λεμφώματος, σε ενήλικες ασθενείς. Απασχολεί περίπου 11.000 εργαζόμενους και στις έξι ηπείρους.

Στην Ελλάδα η εταιρεία δραστηριοποιείται από το 2001 και διαθέτει πρωτότυπα σκευάσματα για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS, των Ηπατιτίδων Β & C, των Αιματολογικών/ Ογκολογικών Παθήσεων, των Σοβαρών Συστηματικών Μυκητιακών Λοιμώξεων και της Κυστικής Ίνωσης.

Πηγή: www.capital.gr