Επισημάνσεις

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font

Τελικά, είναι όντως τα πράγματα καλύτερα απ’ ότι είχε εκτιμηθεί κατά το πρώτο διάστημα της πανδημίας; Αυτή είναι μία πρώτη εντύπωση που έχει δημιουργηθεί στη χώρα μας -και ίσως και σε άλλες χώρες. Αυτή ίσως ήταν και η εντύπωση πολλών επενδυτών ανά τον κόσμο που, με σπουδή, οδήγησαν τους χρηματιστηριακούς δείκτες κοντά στα ιστορικά υψηλά τους επίπεδα, ή ακόμη και πάνω απ’ αυτά (π.χ. Nasdaq), ανεβάζοντας, μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου, τη συνολική παγκόσμια κεφαλαιοποίηση των χρηματιστηριακών αγορών κατά 22 τρισεκατομμύρια δολάρια.

***

“Οι αγορές δεν κάνουν ποτέ λάθος” συνηθίζουμε να λέμε. Ισχύει όμως αυτό, ακόμη και για τις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει κάποια προηγούμενη εμπειρία, ή που ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η εξέλιξη των γεγονότων που οδήγησαν στην αρχική κρίση; Είναι τελικά τέτοια η δύναμη της υψηλής ρευστότητας -όπως αυτής που υπάρχει σήμερα στο διεθνές σύστημα, ώστε να περιορίζει την κρίση; Θα πρέπει να δεχθούμε ότι, όντως σήμερα εξακολουθούμε να μη γνωρίζουμε το μέγεθος, την ένταση και την τελική χρονική διάρκεια της κρίσης και συνεπώς, ουδεμία ασφαλής πρόβλεψη μπορεί να υπάρξει. Παράλληλα, θα πρέπει πάντα να έχουμε στο νου μας μία βασική χρηματιστηριακή αρχή που λέει ότι: “Μετρώμενη ως μέγεθος συναισθήματος, η ικανοποίηση που κάποιος παίρνει από ένα κέρδος των 100 ευρώ, είναι πάντα μικρότερη από τη στενοχώρια που δέχεται από μια ζημιά των 100 ευρώ” (στη θέση των 100 ευρώ χρησιμοποιήστε όποιο ποσό θέλετε -το μήνυμα είναι το ίδιο).

***

Αν η εκτίμηση των επενδυτών, που με σπουδή επανατοποθετήθηκαν σε μετοχές, για γρήγορη παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη, αποδειχθεί λανθασμένη, τότε τους περιμένει ένας νέος γύρος σημαντικών χρηματιστηριακών ζημιών. Όμως, οι χρηματιστηριακές ζημιές, θα διαχυθούν προς όλες τις κατευθύνσεις. Εάν οι τιμές των μετοχών υποχωρήσουν και πάλι σημαντικά, αυτό θα αποτελούσε έναν σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα για την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη και θα ασκούσε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στις κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις.

***

Στις αρχές Απριλίου, στο τεύχος 215, στο άρθρο με τίτλο “Η Ευρώπη θα πρέπει να σπάσει τον κουμπαρά”, γράφαμε ότι: “Για την αντιμετώπιση της κρίσης, με τρόπο ώστε αυτή να μην επεκταθεί και προκληθεί χάος, το οποίο θα θέσει σε αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξή της, η Ε.Ε. θα πρέπει να διαθέσει στα κράτη της, αναλογικά με τη συμμετοχή του καθενός στο συνολικό ΑΕΠ, ένα ποσό που θα κυμαίνεται μεταξύ του 8% και του 10% του ΑΕΠ της (κατά το 2019 υπολογίζεται σε 14,5 τρισ. ευρώ), δηλαδή ένα ποσό μεταξύ 1,20 τρισ. έως 1,45 τρισ. ευρώ. Αν ο χρόνος της αδράνειας της οικονομίας της επεκταθεί και πέραν του Μαΐου, θα πρέπει να αυξηθεί και το ποσό αυτό.Το ποσό αυτό δε μπορεί να δοθεί στα κράτη με τη μορφή δανείου. Πολλά κράτη είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένα με χρέος και η αύξησή του θα τους δημιουργεί προβλήματα σε κάθε απόπειρα εξόδου τους στις αγορές κεφαλαίου”. Παράλληλα, υπολογίζαμε ότι, για την Ελλάδα θα αναλογούσε ποσό 15 έως 20 δισ. ευρώ, ποσό που αποτελεί το 7,8% έως το 10,4% του ΑΕΠ της.Τελικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν έκανε κάτι παραπάνω από το φυσιολογικά αναμενόμενο, στοχεύοντας όχι μόνο να περισώσει την ύπαρξή της, αλλά για να κάνει μία -σωστή και απαραίτητη- κίνηση για το επόμενο βήμα της προς την κατεύθυνση της ενοποίησης της ηπείρου. Όντως, με αφορμή την πανδημία, η Ευρώπη πήγε ένα βήμα μπροστά!

***

Υπήρξε μία ορθή, αποδοτική και δίκαιη χρήση των διαθέσιμων πόρων, στην προσπάθεια της Κυβέρνησης να ενισχυθεί η κοινωνία κατά τη διάρκεια της πανδημίας;  Θα μπορούσε να είχε επιλεγεί να ενισχυθούν άλλοι τομείς και άλλες κοινωνικές ομάδες που, ενδεχομένως, είχαν μεγαλύτερη ανάγκη την κρατική ενίσχυση, αντί της “οριζόντιας” διανομής, όπου πολλά κεφάλαια και πόροι κατέληξαν και προς άτομα και επιχειρήσεις που ενδεχομένως, δεν τα είχαν ζωτική ανάγκη; Υπήρξαν οι παρεμβάσεις έγκαιρες και ουσιαστικές; Και τελικά, τί θα κοστίσει όλο αυτό στους φορολογούμενους και ποιός θα πληρώσει το λογαριασμό; Καθώς η κοινωνία ξαναμπαίνει σε πιο κανονικούς ρυθμούς λειτουργίας, θα πρέπει να υπάρξει διάλογος και κριτική, όχι τόσο για να αξιολογηθεί η Κυβέρνηση -αυτή θα κριθεί στις εκλογές- αλλά κυρίως για να αποκατασταθούν όσες αδικίες μπορούν να αποκατασταθούν.

***

Καθώς χαλαρώνουν πολλά από τα μέτρα περιορισμού που εφαρμόστηκαν τον Μάρτιο, προκειμένου να περιοριστεί η πανδημία, οι επιχειρηματικές έρευνες και οι δείκτες σε πραγματικό χρόνο, όπως η χρήση ηλεκτρισμού, ο όγκος της κίνησης και τα επίπεδα ταξιδίων, έχουν αρχίσει να ανακάμπτουν. Ωστόσο, η οικονομική δραστηριότητα παραμένει σημαντικά χαμηλότερα των προ-πανδημίας επιπέδων και οι περισσότεροι οικονομολόγοι, αντί για μια γρήγορη ανάκαμψη, αναμένουν μια απότομη πτώση, την οποία θα ακολουθήσει ανάκαμψη σε διάστημα δύο με τριών ετών.

***

Ήταν η καλύτερη εποχή, όταν -σοκαριστικά ξαφνικά- έγινε η χειρότερη εποχή. Μια επιδημία χτύπησε το πιο ισχυρό έθνος του κόσμου, κατέστρεψε την οικονομία του και απείλησε με κατάρρευση τους αστικούς και πολιτικούς θεσμούς του. Σε έναν κόσμο ήδη επιβαρυμένο από εντάσεις μεταξύ αντίπαλων εθνών και φυσικών καταστροφών από ξηρασίες έως λιμούς, η επιδημία ήταν ωστόσο το “πιο καταστροφικό και θανατηφόρο” γεγονός. Ξεκίνησε το καλοκαίρι του 430 π.Χ. όταν, όπως λέει ο έλληνας ιστορικός Θουκυδίδης στην Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, “η επιδημία άρχισε να εμφανίζεται στους Αθηναίους”. (εδώ)
Διακρίνουμε ομοιότητες;

***

Το 2021 θα χαρακτηριστεί από τον αγώνα παρασκευής και διανομής εμβολίων. Η ανθρωπότητα έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει θανατηφόρους ιούς στο παρελθόν μέσω του εμβολιασμού, όμως όχι για τόσο μεγάλο και κινούμενο πληθυσμό. Επίσης η ίδια η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, τονίζει το EIU. Εχουν υπάρξει χρονιές όπου το εμβόλιο της γρίπης ήταν αποτελεσματικό μόλις σε ποσοστό 50%, ωστόσο αυτό μπορεί να πέσει έως και κάτω του 10% σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους που είναι και πιο ευάλωτοι στον Covid-19. (εδώ)

***

Ένας από τους λόγους που χρεοκόπησε η χώρα, ήταν οι απάτες της κυβέρνησης Καραμανλή, με τα στατιστικά στοιχεία της περιόδου 2004-2009. Οι αγορές μας τιμώρησαν σκληρά γι' αυτό, το ίδιο και η ΕΕ και η χώρα έχασε μία ολόκληρη δεκαετία και μία γενιά νέων ανθρώπων.
Σήμερα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, βαδίζει στον ίδιο δρόμο. Με έκπληξη πληροφορηθήκαμε ότι, κατά το μήνα Μάρτιο 2020, η ανεργία υποχώρησε στο 14,4%, έναντι 18,1% κατά το Μάρτιο του 2019 και του -διορθωμένου προς τα κάτω- 15,9% τον Φεβρουάριο του 2020. Οι στατιστικο-μάγειρες της Κυβέρνησης “εξαφάνισαν” 417.723 ανέργους,  καθώς με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι άνεργοι τον Μάρτιο ήταν μόλις 653.686 άτομα ενώ, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΑΕΔ οι εγγεγραμμένοι άνεργοι τον Μάρτιο ήταν 1.071.409.
Ποιό είναι το “κόλπο”; Η ΕΛΣΤΑΤ, αξιοποίησε το μοντέλο της διεθνούς μεθοδολογίας που ορίζει πως για να θεωρείται κάποιος άνεργος πρέπει να πληροί τρεις προϋποθέσεις: Να μην έχει δουλειά, να αναζητά εργασία και να είσαι άμεσα διαθέσιμος να αναλάβει δουλειά. ´Οσοι δήλωσαν μη “άμεσοι διαθέσιμοι” για δουλειά λόγω της καραντίνας και του lockdown, βγήκαν αυτομάτως από την λίστα των ανέργων και μπήκαν στην κατηγορία του “μη οικονομικά ενεργού πληθυσμού”. Και έτσι, η Ελλάδα είναι το μόνο κράτος στον κόσμο όπου, κατά το μήνα Μάρτιο, η ανεργία υποχώρησε!
Όμως, με τερτίπια και αλχημείες, ούτε η ανεργία θεραπεύεται και ούτε η χώρα πάει μπροστά -αλήθεια, είχε λόγους η Κυβέρνηση να κρύψει την ανεργία; Οι πολίτες απαιτούμε να μαθαίνουμε την αλήθεια για την οικονομία. Δε θέλουμε και δεν αντέχουμε να κοροϊδεύουμε τους ίδιους μας τους εαυτούς. Δε θέλουμε άλλη δημιουργική λογιστική. Δε θέλουμε νέα Greek Statistics! (δελτίο ΕΛΣΤΑΤ εδώ - διάγραμμα ανεργίας εδώ)

***

Το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας, ακόμα και μετά την τουρκολιβυκή συμφωνία, διστάζει να ανακηρύξει ΑΟΖ και να καταθέσει τις συντεταγμένες ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, όπως τις θεωρεί, στον ΟΗΕ. Ταυτόχρονα διστάζει με μια ανεξήγητη φοβία να οριοθετήσει ΑΟΖ με την Κύπρο που είναι πρόθυμη προς τούτο. Μέχρι τώρα υπήρχε η δικαιολογία ότι η χώρα μας περιμένει να τελεσφορήσουν οι διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο, ώστε να κατατεθεί η οριοθέτηση ΑΟΖ με κοινή συμφωνία των δύο χωρών και να ακολουθήσει η οριοθέτηση με την Κύπρο. Εν τούτοις μετά τις 18 Μαρτίου, όταν η Τουρκία κατέθεσε στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες της παράνομης ΑΟΖ που κατασκεύασε με την Λιβύη του Σάρατζ, ο χρόνος τρέχει σε βάρος της Ελλάδας με πολλαπλάσια ταχύτητα και δεν υπάρχουν περιθώρια αναμονής. ... Η μόνη λοιπόν δικαιολογία, που διαφαίνεται για την αρνητική στάσης της Ελλάδας να καταθέσει τα όρια της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ της στον ΟΗΕ, είναι ότι επιθυμεί να είναι ελαστικά, ίσως και κάτω από την πίεση ξένων παραγόντων. Δηλαδή ίσως κρατά τα όρια αδήλωτα, ώστε, αν υποχωρήσει, να κρυφτεί πίσω από εύσχημες δικαιολογίες. Πιθανότατα δε, θα παρουσιάσει την όποια υποχώρηση ως “επιτυχία” που προάγει την ειρήνη και την “φιλία” των δύο χωρών. (εδώ)

***

"Ωστόσο, για να αξιοποιήσει τα στρατηγικά της κέρδη, η Άγκυρα πρέπει τώρα να δώσει προτεραιότητα στην πολυμερή διπλωματία, ειδάλλως κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε περιφερειακές συγκρούσεις." Αυτή είναι η αντίληψη που κυκλοφορεί στο εξωτερικό για τα ελληνοτουρκικά. Ότι, η Τουρκία θα μπει στο παιχνίδι της μοιρασιάς των θαλασσών στην Ανατολική Μεσόγειο. Και ότι θα υπάρξει έντονη διπλωματική δραστηριοποίηση προς την κατεύθυνση αυτή. Δυστυχώς, μια -ακόμη- περιπέτεια βρίσκεται μπροστά μας. (Από άρθρο του Bloomberg, εδώ και εδώ)

***

Όταν, κατά τη διάρκεια του ρωμαϊκού εμφυλίου στις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ., ο Πομπήιος πολιόρκησε τη Μεσσήνη, ο ρωμαίος διοικητής της διαμαρτυρήθηκε προς αυτόν, λέγοντάς του ότι με την πράξη του αυτή παραβιάζει τους ρωμαϊκούς νόμους. Η απάντηση του Πομπηίου έμεινε στην ιστορία (από τον Πλούταρχο): “Οὐ παύσεσθε, ἡμῖν ὑπεζωσμένοις ξίφη, νόμους ἀναγινώσκοντες;” (Μη μας μιλάτε για νόμους! Είμαστε ζωσμένοι με σπαθιά - ελεύθερη μετάφραση). Η ρήση αυτή συνιστά το μόνο σταθερό και ρεαλιστικό “νόμο” του (εφαρμοσμένου) διεθνούς δικαίου σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Η αρχαία Μεσσήνη κατακτήθηκε από τα στρατεύματα του Πομπηίου και, τελικά, ουδείς ενοχλήθηκε εάν αυτό συνέβη μετά από παραβίαση των νόμων. Το περιστατικό αυτό της ιστορίας το γνωρίζει καλά η Τουρκία και μειδιά όταν -επί δεκαετίες τώρα- ακούει την Ελλάδα να επικαλείται το διεθνές δίκαιο, απέναντι στην επιθετικότητά της.

***

Ποιός ήταν ο χαρακτήρας αυτής της εντυπωσιακής ανόδου που σημειώθηκε στις αγορές όλου του κόσμου κατά τις τελευταίες εβδομάδες; Ήταν μία ουσιαστική άνοδος, ή ήταν απλά μία ανοδική κίνηση κατά τη διάρκεια μιας πτωτικής αγοράς (bear market rally); Θα υπάρξει μία νέα έντονη πτωτική κίνηση της αγοράς, όπως συνήθως συμβαίνει στα bear market rallies;
Η εκτίμησή μας είναι πως όχι, δε θα υπάρξει και ότι οι δείκτες σταδιακά θα σταθεροποιηθούν κοντά στα παρόντα επίπεδα, έως ότου αρχίσουν να βελτιώνονται οι συνθήκες των οικονομιών και οι προβλέψεις κερδοφορίας. Και αυτό ισχύει για όλες τις αγορές. Καθώς ουδείς μπορεί να αποκλείσει την εμφάνιση ενός δεύτερου κύματος της πανδημίας, εκτιμούμε ισχυρά ότι, ακόμη και εάν αυτό συμβεί, δεν θα επαναληφθεί το “κλείσιμο” των οικονομιών, αφού έχει πλέον διαπιστωθεί ότι το κόστος του “κλεισίματος”, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι τόσο υψηλό, ώστε να προκαλείται ζημιά -και σε πόρους, αλλά και σε ζωές- σημαντικά μεγαλύτερη από τη ζημιά που προκαλεί η ίδια η πανδημία. Άλλωστε, σήμερα υπάρχει η εμπειρία και έχουν δημιουργηθεί και τα μέσα για την αντιμετώπιση ενός δεύτερου κύματος, με διαφορετικούς τρόπους.

***

Καθώς η ζωή των ανθρώπων τείνει να γίνει ακόμη πιο ψηφιοποιημένη, είμαστε μάρτυρες μιας ταχείας μετάβασης σε μια κοινωνία χωρίς μετρητά. Οι πολίτες που τα χρησιμοποιούσαν, έχουν αρχίσει να προτιμούν τις κάρτες. Τα χαρτονομίσματα ίσως αποτελέσουν το μεγάλο θύμα της πανδημίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποίησε ότι εξαπλώνουν τη μόλυνση, καθώς ο ιός μπορεί να προσκολληθεί στην επιφάνεια για αρκετές ημέρες. Τα μετρητά έχουν κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιούνται από εμπόρους ναρκωτικών, τρομοκράτες, φοροφυγάδες. Τώρα αποτελούν και θανάσιμο φορέα αρρώστιας.
Το απολύτως ψηφιακό χρήμα αποτελεί τον -όχι και τόσο κρυφό- πόθο της τραπεζικής ελίτ. Θεωρεί πως έτσι θα αντιμετωπιστούν οριστικά οι τραπεζικές κρίσεις, καθώς θα εκλείψει για πάντα ο κίνδυνος του bank run. Θα είναι αδύνατον να αποσύρεις τα χρήματα σου από το τραπεζικό σύστημα. Πλέον όμως αντιλαμβάνονται πως μπορούν να επιτύχουν κάτι παραπάνω από αυτό. Θα τους εξασφαλίσει το απόλυτο πλεονέκτημα στο οικονομικό παιχνίδι. Το ψηφιακό χρήμα εύκολα παρακολουθείται, ελέγχεται, χειραγωγείται. (Βασίλης Παζόπουλος, euro2day)

 

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη (εδώ)
Δείτε την ύλη των παλαιότερων τευχών (εδώ)

Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text