Οι έδρες των εισηγμένων Εταιριών

Ένα “υδροκεφαλικό” Χρηματιστήριο με το 75% των εταιριών από την Αττική!

Ο υδροκεφαλισμός υπήρξε χαρακτηριστικό γνώρισμα του Χρηματιστηρίου, ήδη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του -όπως άλλωστε και του ελληνικού κράτους γενικότερα. Ο νομός Αττικής (Αθήνα) αρχικά και στη συνέχεια ο νομός Πειραιώς, υπήρξαν οι κυριότεροι τόποι καταγωγής των εταιριών που εισάγονταν στο Χρηματιστήριο, σε ποσοστό ιδιαίτερα δυσανάλογο προς την πληθυσμιακή -ή ακόμη και την οικονομική- διάρθρωση της χώρας.

Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί ως φυσιολογική, με βάση την ιστορία και την πορεία της οικονομικής της ανάπτυξης, τόσο πριν, όσο κυρίως μετά την απελευθέρωση.

Παρά το ότι, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, το πρώτο μεγάλο οικονομικό κέντρο της Ελλάδας ήταν η Σύρος, η πόλη, μόλις το 1934 κατέστη έδρα εισηγμένης εταιρίας (ΑΚΕΣ - Αν. Κλωστοϋφαντουργική Εταιρεία Σύρου). Είναι χαρακτηριστικό ότι, έως το 1870, δέκα χρόνια πριν από την έναρξη λειτουργίας του Χρηματιστηρίου, από τις 81 Ανώνυμες Εταιρίες που είχαν ιδρυθεί στην Ελλάδα, οι 37 είχαν ως έδρα τη Σύρο, οι 22 την Πάτρα και μόλις 10 είχαν την έδρα τους στην Αθήνα και 3 στον Πειραιά. Όμως, στη δεκαετία του 1870, η κατάσταση μεταβλήθηκε δραματικά και, κατά την έναρξη της λειτουργίας του Χρηματιστηρίου, από τις συνολικά 162 εταιρίες που είχαν ιδρυθεί στην Ελλάδα, η Σύρος ήταν η έδρα για τις 47 απ’ αυτές, η Αθήνα για τις 53, η Πάτρα για τις 27 και ο (ταχύτατα ανερχόμενος) Πειραιάς, για τις 15.

Όταν το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών ξεκίνησε τη λειτουργία του, και οι 10 εταιρίες που αρχικά διαπραγματεύτηκαν σ’ αυτό, είχαν ως έδρα την Αθήνα. Στο υπόλοιπο της δεκαετίας του 1880 εισήχθησαν ακόμη 9 (εννέα) εταιρίες. Όλες είχαν ως έδρα την Αθήνα, πλην της Προνομιούχου Τράπεζας Ηπειροθεσσαλίας (του Ανδρέα Συγγρού) που είχε την έδρα της στο Βόλο.

Μέχρι και το τέλος της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, η κατάσταση δεν άλλαξε. Ως το τέλος του 1909, στο ΧΑΑ είχαν εισαχθεί συνολικά 40 εταιρίες, από τις οποίες οι 35 είχαν ως έδρα την Αθήνα, οι 3 τον Πειραιά, μία τη Μαγνησία και μία, η Τράπεζα Μυτιλήνης, είχε την έδρα της στη Μυτιλήνη, η οποία τότε ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Στη δεκαετία του 1910, η ανάπτυξη του Πειραιά συνεχίστηκε με υψηλούς ρυθμούς. Στην πόλη του Πειραιά είχαν την έδρα τους οι 8 από τις συνολικά 26 νεοεισαχθείσες εταιρίες. Στην ίδια περίοδο εισήχθη και η πρώτη εταιρία από την Πελοπόννησο (η Αχαϊκή Ατμοπλοΐα με έδρα την Πάτρα) και από τα νησιά του Ιονίου (η Εμποροβιομηχανική Απόλλων, με έδρα την Κέρκυρα).

Κατά τη δεκαετία του 1920, εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο 71 νέες εταιρίες (οι περισσότερες, μέχρι τότε, εισαγωγές σε μία δεκαετία - ο αριθμός αυτός ξεπεράστηκε κατά τη δεκαετία του 1990. Από αυτές, μόλις οι 7 είχαν την έδρα τους εκτός Αττικής και Πειραιά. Αυτή τη δεκαετία εισήχθησαν και οι πρώτες δύο εταιρίες από τη Θεσσαλονίκη: η “Έρια - Ελληνική Υφαντουργική Εταιρεία Ναούσης” (1924) και η “Εταιρία Εξαγωγής Ελληνικών Καπνών” (1929). Η εταιρία “Ανατολή” ήταν η πρώτη εταιρία που εισήχθει από την Κρήτη (1926).

Κατά την περίοδο 1930 - 1969, ο ρυθμός εισαγωγής περιορίζεται αισθητά, ενώ παράλληλα δεν έχουμε την περίπτωση εισαγωγής μιας εταιρίας από γεωγραφικό διαμέρισμα που μέχρι τότε δεν εκπροσωπούνταν στο Χρηματιστήριο.

Στη δεκαετία του 1970, εισήχθησαν 51 νέες εταιρίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι, οι 47 απ’ αυτές είχαν ως έδρα την Αθήνα.

Στην περίοδο 1980-1989, μία “φτωχή” σε εισαγωγές φάση, εισήχθει η πρώτη εταιρία από την περιοχή της Στερεάς Ελλάδας (πλην της Αττικής). Επρόκειτο για την “ΕΛΦΙΚΟ”, η έδρα (και οι εγκαταστάσεις) της οποίας ήταν στο Σχηματάρι Βοιωτίας.

Στη δεκαετία 1990-1999 εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο 215 νέες εταιρίες. Ήταν -και εξακολουθεί να είναι- ο μεγαλύτερος αριθμός νέων εισαγωγών σε διάστημα μίας δεκαετίας. Το ρεκόρ αυτό πολύ δύσκολα θα ξεπεραστεί. Στην περίοδο αυτή υπήρξε η πρώτη εισαγωγή από την περιοχή της Δωδεκανήσου (η ναυτιλιακή “ΔΑΝΕ”, το 1994), η πρώτη από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (η “Νηρεύς”, από τα Καρδάμυλα Χίου) και την Ήπειρο (η “Μεταλλοβιομηχανία Spider - Ν. Πέτσιος”, το 1999).

Παρά την υποχώρησή του, ο ρυθμός εισαγωγής νέων εταιριών κατά τη δεκαετία του 2000-2009, παρέμεινε υψηλός, ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια. Συνολικά εισήχθησαν 147 νέες εταιρίες. Μεταξύ αυτών εισήχθει και η πρώτη εταιρία από τη Θράκη, η “Ακρίτας” με έδρα την Αλεξανδρούπολη του νομού Έβρου (2000), η πρώτη από την Κύπρο (“Τράπεζα Κύπρου”, το 2000), αλλά και η πρώτη εταιρία από το εξωτερικό (πλην αυτών που είχαν εισαχθεί στις αρχές του αιώνα, από ελληνικές περιοχές, οι οποίες όμως στη χρονική στιγμή της εισαγωγής, ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία). Ήταν η εταιρία “FHL Mermeren Kombinat” (2004), που είχε την έδρα και τις εγκαταστάσεις της στην τότε ΠΓΔΜ.

Βεβαίως, όπως προκύπτει από την αναλυτική εξέταση των εταιριών, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις εισηγμένων εταιριών που έχουν την έδρα τους σε κάποια πόλη (συνήθως στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη) και τις παραγωγικές τους εγκαταστάσεις σε άλλες περιοχές. Όμως, η παρούσα εξέταση λαμβάνει υπόψη της μόνον τη διοικητική έδρα.

Μέχρι σήμερα, από τις 662 εταιρίες που έχουν εισαχθεί στο Χρηματιστήριο, καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του, οι 496 (74,9% του συνόλου) είχαν ως έδρα την Αθήνα, οι 50 (7,6%) τον Πειραιά και οι 44 (6,6%) τη Θεσσαλονίκη.

Από τους 52 νομούς της χώρας, κατά τη διάρκεια λειτουργίας του Χρηματιστηρίου, χρηματιστηριακή εκπροσώπηση είχαν μόλις οι 28. Πρόκειται για μία ακόμη εικόνα που δείχνει την άνιση ανάπτυξη στη χώρα μας και η οποία θα πρέπει να προβληματίζει.