2020: Ανατροπές και προκλήσεις

Αντίθετα απ’ ότι αναμέναμε, το 2020 δεν υπήρξε μία χρονιά ανάπτυξης, αλλά ούτε και χρηματιστηριακής ανόδου. Κατά το έτος αυτό, ανατράπηκε η πορεία εξόδου της χώρας από τη χειρότερη οικονομική και κοινωνική κρίση της ιστορίας της, ενώ παράλληλα αναπτύχθηκαν τρεις πολύ σοβαροί “παράγοντες ανησυχίας”, οι οποίοι -ο καθένας μόνος του ή και από κοινού- είναι δυνατό να εκτρέψουν την πορεία της και να δημιουργήσουν ένα νέο πλαίσιο μακροπρόθεσμων εξελίξεων. Η κατάσταση της χώρας, η κοινωνία, η οικονομία, αλλά και οι ζωές μας, αναμένεται, σε μικρό ή σε μεγάλο βαθμό, να επηρεαστούν.

Η πανδημία ίσως υπήρξε ο απόλυτος “μαύρος κύκνος” που ήρθε αναπάντεχα και εκτρέποντας τη ροή των πραγμάτων, σε όλους τους τομείς, επηρεάζει μεσομακροπρόθεσμα τα πάντα γύρω μας. Πέραν από τις αλλαγές που προκάλεσε στην καθημερινότητά μας και στον τρόπο που ζούμε, σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε, προκαλεί ανατροπές στον τρόπο που λειτουργεί η διεθνής οικονομία, στην κατανομή του εισοδήματος, στην εξέλιξη της τεχνολογίας και στην πολιτική.
Ο παράγοντας της πανδημίας θα εξακολουθεί, για αρκετό διάστημα να αποτελεί ανασχετικό παράγοντα στην εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας. Καθώς όμως η πανδημία μπορεί -ήδη από σήμερα- να έχει ένα ορατό τέλος, θεωρούμε ότι η ανασχετική του δράση στο Χρηματιστήριο δε θα διαρκέσει για μεγάλο ακόμη διάστημα, αφού, η χρηματιστηριακή αγορά της Αθήνας -όπως σε μεγάλο βαθμό έχουν κάνει αρκετές από τις κυριότερες διεθνείς αγορές- σύντομα θα αρχίσει να προεξοφλεί το τέλος του και την περίοδο της οικονομικής ανάπτυξης που θα ακολουθήσει.

Η κατάσταση της οικονομίας είναι ο δεύτερος κύριος παράγοντας ανησυχίας της παρούσας φάσης. Και κατά την άποψή μας, είναι και ο πλέον αβέβαιος για το πώς θα εξελιχθεί στα επόμενα χρόνια. Στο τρέχον έτος, η οικονομία δέχθηκε ένα τεράστιο “κτύπημα” που κατακρήμνισε το ΑΕΠ στα επίπεδα του 1998 (τον πίνακα του άρθρου εδώ). Εκτιμούμε ότι οι συνολικές απώλειες του έτους, θα φθάσουν στο -8,7% του ΑΕΠ. Επίσης, με βάση τα όσα εξηγούμε στις επόμενες σελίδες (εδώ) μειώνουμε σημαντικά την πρόβλεψή μας για την άνοδο του ΑΕΠ κατά το 2021, σε 1,8% έως 2,0%. Παράλληλα, καθώς αρκετοί παράγοντες της οικονομίας αναμένεται να ανακάμψουν πλήρως μετά το 2022 (π.χ. οι προβλέψεις για τον τουρισμό και τα ταξίδια διατηρούνται αρνητικές και μετά το 2021), το “σοκ” της πανδημίας, θα εξακολουθεί να επιδρά αρνητικά στην οικονομία και για μετά το 2021, περικόπτοντας “πόντους” ανάπτυξης, διατηρώντας την ανεργία υψηλή και περιορίζοντας τις επενδύσεις. Παράλληλα, η αύξηση του δανεισμού, αλλά και η διατήρηση του ΑΕΠ σε επίπεδα χαμηλότερα απ’ αυτά που είχαν προβλεφθεί και η -αναπόφευκτη- δημοσιονομική εκτροπή της διετίας 2020 - 2021, θα αλλάξουν δραματικά την εικόνα βιωσιμότητας του χρέους, κάτι που λόγω των χαμηλών επιτοκίων και των πολιτικών της ΕΚΤ, μπορεί να μη δημιουργήσει πρόβλημα χρηματοδότησής του στην τρέχουσα περίοδο, όμως θα συνιστά πάντα έναν παράγοντα ανησυχίας και -ενδεχομένως- αποτροπής για την εισαγωγή μακροπρόθεσμων κεφαλαίων στη χώρα.

Ο τρίτος παράγοντας ανησυχίας, ελλόχευε επί πολλά χρόνια και όλοι γνωρίζαμε πως κάποτε θα έφτανε η ώρα να τον αντιμετωπίσουμε. Οι ελληνοτουρκικές διαφορές έφτασαν σε ένα σημείο καμπής, όπου θα υπάρξουν εξελίξεις. Τα πράγματα δείχνουν ότι θα αποφευχθεί μία σύρραξη, χωρίς βέβαια να αποκλείεται κάποιο σοβαρό “θερμό” επεισόδιο, πλην όμως, θα υπάρξουν διαπραγματεύσεις, από τις οποίες η Ελλάδα θα βγει με λιγότερα απ’ ότι, επί σειρά δεκαετιών, νόμιζε ότι δικαιούνταν. Το εάν, μετά τις όποιες αποφάσεις ληφθούν, θα υπάρξει μόνιμη εξομάλυνση στις σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών, είναι το μακροπρόθεσμο ζήτημα, για το οποίο άλλωστε ουδείς μπορεί να είναι βέβαιος. Το μεσοβραχυπρόθεσμο ζήτημα είναι το ποιές θα είναι οι επιδράσεις των αποτελεσμάτων των διαπραγματεύσεων στην ελληνική πολιτική σκηνή και το πώς οι εξελίξεις αυτές θα συμβάλλουν στην εξέλιξη της οικονομίας και της χώρας γενικότερα. Αυτό είναι ένα σοβαρό ζήτημα που, σε κάποια στιγμή, θα μας απασχολήσει και που, ενδεχομένως, θα προκαλέσει εντάσεις.

Επιστροφή στα περιεχόμενα

Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη (εδώ)

Δείτε την ύλη των παλαιότερων τευχών (εδώ)