Ενθαρρυντικές εξελίξεις από το μέτωπο των εμβολίων

Aχτίδα ελπίδας, στο βαθύ σκότος του δεύτερου κύματος της πανδημίας, αποτέλεσε η ανακοίνωση για τη μεγάλη αποτελεσματικότητα, 90%, του εμβολίου κατά της COVID-19, που παρασκευάζεται από τις φαρμακοβιομηχανίες Pfizer και ΒioΝTech.

Το εμβόλιο βασίζεται στην τεχνολογία mRNA, δηλαδή χρησιμοποιεί τμήμα γενετικού υλικού του ιού που «διατάσσει» τα ανθρώπινα κύτταρα να παράγουν την πρωτεϊνη των χαρακτηριστικών ακίδων της επιφάνειάς του. Ο οργανισμός του εμβολιασθέντος, αντιδρώντας, παράγει αντισώματα, ενεργοποιεί τα Τ- λεμφοκύτταρα και θωρακίζεται έναντι μιας μελλοντικής λοίμωξης.

Oμως, τα καλά αποτελέσματα, εκτιμούν οι ειδικοί, δεν είναι παρά μία σαφής ένδειξη ότι είναι αναγκαία η συνέχιση της κλινικής μελέτης. Ο δρόμος μέχρι την ευρεία διάθεση του εμβολίου, είναι μακρύς και δύσκολος.

Το σκεύασμα θα χορηγείται σε δύο δόσεις, με ενδιάμεσο διάστημα τριών εβδομάδων, ενώ ανοσία αναπτύσσεται 28 ημέρες μετά την πρώτη δόση. Δεν διαπιστώθηκαν σοβαρές παρενέργειες, αλλά κάποια ήπια συμπτώματα, όπως πυρετικά δέκατα και πόνος στο σημείο της ένεσης, σύνηθες σε όλα τα εμβόλια. Κάποιοι εθελοντές δήλωσαν ότι ένιωσαν για μερικές ώρες πονοκέφαλο ή κόπωση. Οι επιστήμονες θα παρακολουθήσουν την εξέλιξη της υγείας τους, επί διετία, προκειμένου να εντοπίσουν πιθανές μακροχρόνιες παρενέργειες.

Τα ερωτήματα που μένουν αναπάντητα για το εμβόλιο της Pfizer, είναι πολλά: Αραγε μπορεί να θωρακίσει την υγεία ατόμων που νόσησαν από COVID-19; Αποτρέπει τη λοίμωξη ή συμβάλλει στη μείωση της βαρύτητας των συμπτωμάτων της COVID-19;

Ακόμα και αν υποθέσουμε, όμως, ότι πράγματι έχουμε στα χέρια μας ένα αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο κατά του νέου κορωνοϊού, η διάθεσή του, σε δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη, είναι μία γιγαντιαία πρόκληση.

Θερμοκρασίες Ανταρκτικής

Το εμβόλιο πρέπει να διατηρείται στους 70 βαθμούς Κελσίου υπό το μηδέν. Από τις μονάδες παρασκευής του, θα πρέπει να μεταφερθεί σε ειδικά κιβώτια/βαλίτσες, γεμάτα με ξηρό πάγο, που σχεδιάστηκαν ειδικά από την Pfizer. Kάθε επαναχρησιμοποιούμενο κιβώτιο έχει χωρητικότητα 1.000 έως 5.000 δόσεις, που μπορεί να διατηρηθούν επί δέκα ημέρες σε θερμοκρασία Ανταρκτικής, εφόσον μείνει σφραγισμένο. Αυτή η πραγματικότητα περιπλέκει τη διανομή του σκευάσματος σε κράτη με θερμότερα κλίματα και υποτυπώδεις υποδομές, ελλιπή ηλεκτροδότηση, κ.ο.κ. Η Pfizer, βέβαια, υποστηρίζει ότι το εμβόλιο μπορεί να διατηρηθεί σε ψυγεία στους δύο ώς οκτώ βαθμούς Κελσίου, επί πενθήμερο. Επίσης, ο Μάικλ Ντόλζεν, στέλεχος της φαρμακοβιομηχανίας, αποκάλυψε ότι εξετάζεται η παρασκευή ενός παρόμοιου εμβολίου «δεύτερης γενιάς», σε σκόνη, που ίσως να είναι διαθέσιμο το 2021.

Οπως ήταν αναμενόμενο, οι κυβερνήσεις έσπευσαν να εξασφαλίσουν τις περισσότερες δυνατές δόσεις του σκευάσματος προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους. Η Ευρωπαϊκή Ενωση υπέγραψε συμβόλαιο με την Pfizer για την αγορά 200 εκατομμυρίων δόσεων (με προοπτική αγοράς άλλων 100 εκατομμυρίων), έναντι, σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο, του ποσού των 16,5 ευρώ/δόση. Οι ΗΠΑ αγόρασαν 100 εκατομμύρια δόσεις (με προοπτική αγοράς ακόμα 500 εκατ.), 120 εκατομμύρια εξασφάλισε η Ιαπωνία και 40 εκατομμύρια η Βρετανία.

Η διάθεσή του

Το Λονδίνο ανακοίνωσε ότι η διάθεση του εμβολίου θα ξεκινήσει κατά τα Χριστούγεννα, ενώ η επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων και Πρόληψης, δρ Αντρέα Αμόν, τόνισε ότι σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις ο εμβολιασμός θα ξεκινήσει το πρώτο τρίμηνο του 2021. Ο δρ Αντονι Φάουτσι, επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νόσων των Ηνωμένων Πολιτειών, πάντως, προειδοποίησε ότι η διάθεση του εμβολίου στα αναπτυσσόμενα κράτη, λόγω των ειδικών συνθηκών συντήρησης που απαιτεί, θα αποτελέσει μεγάλη πρόκληση. Εκτιμάται ότι περίπου τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι σε φτωχά κράτη, δεν θα αποκτήσουν πρόσβαση στα εμβόλια παρά μετά χρόνια. H παγκόσμια πρωτοβουλία για τα εμβόλια (Covax), μία συνεργασία πλούσιων και φτωχών κρατών, υπό τον συντονισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έχει εξασφαλίσει εμβόλια για να καλύψει τις ανάγκες μόλις 250 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αυτό που σίγουρα πρέπει να αποτραπεί, παρά την επικρατούσα αισιοδοξία, είναι η χαλάρωση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης και προσωπικής προστασίας. Οι περισσότεροι ειδικοί επισημαίνουν ότι ακόμα και όταν το εμβόλιο διατεθεί ευρέως, θα παραμείνει επιτακτική η κοινωνική αποστασιοποίηση αλλά και η χρήση μάσκας, μέχρι να εξαλειφθεί ολοκληρωτικά η υγειονομική απειλή.

«Το εμβόλιο δεν θα αντικαταστήσει τα μέτρα προστασίας. Είναι μία προσθήκη σε αυτά», δηλώνει χαρακτηριστικά ο δρ Πολ Οφιτ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της επιτροπής για τα εμβόλια του αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).

Υποψήφια άλλα 170!

Η ιατρική φαρέτρα πρέπει να εξοπλιστεί με πολλά εμβόλια κατά της COVID-19. Η ύπαρξη διαφορετικών αποτελεσματικών και ασφαλών επιλογών θα συμβάλει στην κάλυψη των ιδιαίτερων αναγκών κάθε ατόμου. Ταυτόχρονα θα διευκολύνει το τιτάνιο έργο μαζικής παρασκευής των απαιτούμενων δόσεων. Σήμερα βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης 170 υποψήφια εμβόλια, εκ των οποίων τουλάχιστον έξι στη φάση 3 κλινικών δοκιμών, την τελευταία πριν από την απόκτηση άδειας κυκλοφορίας. Ανάμεσά τους το υποψήφιο εμβόλιο της Moderna (που βασίζεται, όπως της Pfizer, στην τεχνολογία mRNA και για αυτό εκτιμάται ότι θα είναι εξίσου αποτελεσματικό), του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της AstraZeneca, το οποίο όμως χρησιμοποιεί– για τη μεταφορά στον εμβολιαζόμενο του γονιδίου για την παραγωγή της πρωτεΐνης των ακίδων του κορωνοϊού– έναν τροποποιημένο, «εξουδετερωμένο» αδενοϊό χιμπατζή. Ικανοποιητικά φαίνονται και τα συμπεράσματα της κλινικής μελέτης του ρωσικού εμβολίου Sputnik-V που φέρεται ότι έχει αποτελεσματικότητα 92%, χωρίς να προκαλεί αξιοσημείωτες παρενέργειες. Τέλος, στα φώτα της δημοσιότητας βρέθηκε τις τελευταίες ημέρες το υποψήφιο εμβόλιο της κινεζικής Sinovac, που δοκιμάζεται στη Βραζιλία και χρησιμοποιεί την παλαιότερη τεχνολογία του «εξουδετερωμένου» ιού. Η βραζιλιάνικη υγειονομική αρχή Anvisa σταμάτησε προσωρινά τη μελέτη, λόγω παρενέργειας, που ως αποδείχθηκε δεν είχε καμία σχέση με τον εμβολιασμό. Η προσωρινή διακοπή έδωσε στον ακροδεξιό Βραζιλιάνο πρόεδρο Ζαΐρ Μπολσονάρο, την ευκαιρία να κλιμακώσει την ακραία αντικινεζική ρητορική του. Οσα ασφαλή εμβόλια κι αν αποκτήσουμε όμως, πρόσκομμα για κάθε εκστρατεία εμβολιασμού θα αποτελέσουν οι «αρνητές των εμβολίων».

Διονυσία Βορίδη

Πηγή: kathimerini.gr