Οι επισημάνσεις
Οι αγορές, όπως κάνουν πάντα, προεξοφλούν τον τερματισμό της πανδημίας, μέσω των εμβολίων που έχουν ήδη δημιουργηθεί ή μέσω αυτών που θα δημιουργηθούν στο προσεχές μέλλον. Προς το παρόν, οι αγορές, δεν ενδιαφέρονται για τα προβλήματα διανομής που θα προκύψουν. Εκτιμούν ότι, με κάποιο τρόπο, αυτά θα λυθούν. Τα ζητήματα της πανδημίας, θα απασχολούν -με φθίνοντα ρυθμό- τις αγορές, έως ότου γίνουν οι πρώτοι εμβολιασμοί. Στη συνέχεια, η πανδημία, θα εξαφανιστεί -ως θέμα ενασχόλησης- από τα χρηματιστήρια, πολύ νωρίτερα από την εξαφάνιση (ή τη σημαντική μείωση) του κορωνοϊού από τις κοινωνίες. Βεβαίως, απέχουμε πολύ από το σημείο αυτό. Όμως, για τις αγορές, τα πράγματα έχουν ξεκινήσει να οδεύουν προς αυτό. Και συνεπώς, ορθά κάνουν και προεξοφλούν την εξέλιξη.
Επειδή όμως οι κοινωνίες δε λειτουργούν όπως οι αγορές, ας δούμε μερικά στοιχεία για τον covid-19. Έως και την 17η Νοεμβρίου, έχουν υπάρξει 78.825 κρούσματα και 1.228 θάνατοι. Και στις δύο κατηγορίες, οι μισές περιπτώσεις καταγράφησαν εντός του Νοεμβρίου. Το ανησυχητικό όμως είναι ότι, τα μοντέλα εξέλιξης της πανδημίας (εδώ) δείχνουν ότι η πανδημία θα διατηρήσει τα έντονα χαρακτηριστικά της και τα θύματα θα αυξηθούν κατά το μήνα Δεκέμβριο, ενώ -ανάλογα με τα αποτελέσματα των περιοριστικών μέτρων- δυσοίωνα είναι τα μηνύματα για τους πρώτους μήνες του νέου έτους. Αυτό σημαίνει ότι, είναι πολύ πιθανό, τα περιοριστικά μέτρα να συνεχιστούν και στους επόμενους μήνες με αρνητικές συνέπειες στην κοινωνία και την οικονομία.
Μπορείτε να παρακολουθείτε τα σταστιστικά στην εξέλιξη της πανδημίας, στην καθημερινή στήλη “Covid-19 Report”, που εδώ και μερικές μέρες έχουμε καθιερώσει (εδώ).
***
Όπως είχαμε αναφέρει και στο προηγούμενο τεύχος -και όπως σήμερα πολλοί επισημαίνουν, στο θέμα του εμβολίου κατά του Covid-19, υπάρχουν τέσσερις φάσεις: η ανακάλυψη - η δημιουργία - η διανομή - ο εμβολιασμός (δείτε εδώ). Κάθε φάση είναι εξίσου κρίσιμη και θα πρέπει όλες να είναι επιτυχείς, για να πετύχει η μάχη κατά του ιού. Υπεύθυνες για τις πρώτες δύο φάσεις, είναι οι φαρμακευτικές εταιρίες και διάφοροι εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί. Για την τρίτη και τέταρτη φάση όμως, υπεύθυνη είναι -κατά κύριο λόγο- η Κυβέρνηση. Και θα πρέπει να υπάρξει ένας σοβαρός σχεδιασμός για την υλοποίησή τους. Αυτό το ζήτημα αυτό δε θα πρέπει να εμπλακεί στον κομματικό ανταγωνισμό, η πρότασή μας είναι να δημιουργηθεί μία διακομματική επιστημονική επιτροπή, η οποία θα συμμετέχει και θα παρακολουθεί την υλοποίηση της προετοιμασίας και την εκτέλεση των φάσεων. Επειδή το συνολικό έργο θα είναι πολύ δύσκολο -και δεν είναι βέβαιο ότι θα πετύχει.
Όλες αυτές οι εξελίξεις, πέραν από τις υγειονομικές επιδράσεις επί του πληθυσμού, στον δημοσιονομικό τομέα σημαίνουν περαιτέρω αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος, το οποίο θα ξεπεράσει το 10% του ΑΕΠ (έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος 2,8% πέρυσι) και το (φανερό) χρέος θα υπερβεί το 215% του τρέχοντος ΑΕΠ. Και μιλάμε για “φανερό” χρέος, επειδή, όπως έχουμε εξηγήσει και στο τεύχος 217 (δείτε εδώ), υπάρχει και ένα “μη-φανερό” χρέος, που αφορά στους δεδουλευμένους και μη λογιστικοποιημένους τόκους από το χρέος της χώρας προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και κράτη, το οποίο αυτά τα χρόνια βρίσκεται σε περίοδο χάριτος. Το πώς θα επιλυθεί ο νέος δημοσιονομικός εκτροχιασμός, θα είναι ένα από τα βασικά ζητήματα που θα απασχολήσουν την πολιτική και την οικονομία, από τους πρώτους μήνες του νέου έτους.
***
Αποφεύχθηκαν τα επεισόδια και οι ταραχές που πολλοί -δικαιολογημένα- είχαν προβλέψει μετά τις αμερικανικές εκλογές. Και αυτό ήταν μία μεγάλη ανακούφιση για τις αγορές. Και καθώς αυτά δεν έγιναν τις πρώτες μέρες, είναι μάλλον απίθανο να υπάρξει κάποια αναταραχή στο επόμενο διάστημα. Βεβαίως, ο τελικός νικητής των εκλογών στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τις διαδικασίες του Συντάγματος, θα αποσαφηνιστεί -και τυπικά-, μεταξύ 8 έως 14 Δεκεμβρίου. Αν ο κ. Τραμπ συνεχίσει να αρνείται, στην πράξη, την αποδοχή της ήττας του και συνεχίζει να δημιουργεί κωλύματα στη διαδικασία μεταβίβασης της εξουσίας, τότε θα υπάρχει πραγματικό πρόβλημα, το οποίο ίσως “ενοχλήσει” και τις αγορές. (εδώ)
***
Καθώς, κατά τη διάρκεια της κρίσης, το σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών ενισχύει τις οικονομίες τους, οι δυσλειτουργίες και οι πτωχεύσεις που προκαλεί η πανδημία, προς το παρόν δε γίνονται αισθητές. Όμως, θα γίνουν, όταν η περίοδος των ενισχύσεων τελειώσει. Και τότε θα φανεί το “βουνό” των “κόκκινων” δανείων που συσσωρεύονται στις ευρωπαϊκές τράπεζες, υπολογιζόμενου ύψους περίπου € 1,4 τρισεκατομμυρίων. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι, τα κεφάλαια πολλών τραπεζών θα εξαντληθούν και ότι θα απαιτηθεί κρατική βοήθεια για την αναδιάρθρωσή τους. Αυτό σημαίνει ακόμη ένα πρόβλημα για τον ήδη ταλαιπωρημένο ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο, αλλά και ενδεχόμενη “διάχυση” του προβλήματος αυτού προς τις χρηματοοικονομικές αγορές. Είναι ακόμη νωρίς για να φανεί, αλλά είναι επίσης βέβαιο ότι, κάποια στιγμή, θα το βρούμε μπροστά μας.
***
Διάφορα άρθρα με τίτλους όπως ”πώς να επενδύσετε εν μέσω αβεβαιότητας” είναι ο αγαπημένος τύπος άρθρων χρηματοοικονομικών περιοδικών και sites, αυτή την περίοδο, αφού οι τέτοιοι τίτλοι είναι “πιασάρικοι”, κερδίζουν αναγνώστες και φέρνουν “κλικς”. Στην ουσία, σχεδόν όλα λένε τα ίδια πράγματα, ενώ λίγο διαφωτίζουν για το πώς πραγματικά να επενδύσετε εν μέσω αβεβαιότητας.
Η δική μας προσέγγιση είναι διαφορετική και βασίζεται στη ρήση ότι, “ουδείς έχει ποτέ την ανάγκη να αγοράσει”! Και η ρήση αυτή είναι τόσο, μα τόσο πραγματική. Για σκεφτείτε το. Πολλοί, συχνά, σε δύσκολες περιστάσεις, έχουν την ανάγκη να πουλήσουν, για να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα που θα εισπράξουν για κάτι σημαντικό και επείγον. Όμως, ποτέ δεν είχε κάποιος την ανάγκη να αγοράσει. Και αφού δεν έχει την ανάγκη να αγοράσει, γιατί να το κάνει σε στιγμές αβεβαιότητας; Η ζωή είναι μεγάλη και δίνει πολλές ευκαιρίες. Ευκαιρίες όπου το περιβάλλον είναι θετικό και η βεβαιότητα είναι μεγάλη, ή έστω, μεγαλύτερη απ’ ότι συνήθως. Τότε είναι μια καλή περίοδος για κάποιον να επενδύσει ή να κερδοσκοπήσει. Στην αβεβαιότητα, καλύτερα να κάθεται στην άκρη και να περιμένει, το σωστό καιρό, την ευ-καιρία. Διαβάστε ένα παλαιότερο άρθρο του ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ, για το “Θεό Καιρό” (εδώ). Τον “Θεό του Χρηματιστηρίου”, όπως τον χαρακτηρίσαμε εμείς.
Σχόλια (0)
Σχολιάστε το άρθρο