Πώς, η κίνηση των τιμών των μετοχών μέσα στο χρόνο, μας προειδοποιεί για την εξέλιξη της χρηματιστηριακής αγοράς
Σε μελέτη που δημοσιεύσαμε στο τεύχος 203 του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ (Φεβρουάριος 2019) και που αναδημοσιεύσαμε χθες (εδώ), είχαμε επιχειρήσει να “ακτινογραφήσουμε” τις μετοχές του Χρηματιστηρίου της Αθήνας, με βάση τις τιμές τους και την κεφαλαιοποίησή τους, για την περίοδο 2009-2019.
Εκείνη την περίοδο, αναζητούσαμε στοιχεία για να τεκμηριώσουμε με περισσότερα δεδομένα την άποψή μας ότι είχε ξεκινήσει μία “ανοδική αγορά”. Θέλαμε να δούμε εάν η γενικότερη κίνηση των τιμών και η μεταβολή της κεφαλαιοποίησης των μετοχών κατά τη διάρκεια της εξαιρετικά πτωτικής περιόδου 2009-2016, μας έδειχνε κάτι ιδιαίτερο και πώς άλλαζε η εικόνα μετά το 2016 και -εάν αυτό ήταν δυνατό- να δούμε αν μπορούσαν να υπάρξουν ενδιαφέροντα και εκμεταλλεύσιμα συμπεράσματα από τα στοιχεία της μελέτης αυτής.
Το “εύρημα” της μελέτης μας εντυπωσίασε. Αποδείχτηκε ότι, η εξέταση της μαζικής κίνησης των τιμών των μετοχών και η διαμόρφωση της κεφαλαιοποίησης, μπορεί να μας δώσει μηνύματα για τη φάση που βρίσκεται η αγορά και ότι τελικά, τα στοιχεία αυτά μπορούν να αποτελέσουν έγκυρους “πρόδρομους δείκτες” για την εξέλιξη της αγοράς, ή το μέγεθος του κινδύνου που υφίσταται από την κατοχή μετοχών σε κάθε περίοδο. Κατά την άποψή μας, αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Το “φαινόμενο” της μαζικής κίνησης των μετοχών προς κάποια κατεύθυνση, οφείλεται σ’ αυτό που εμείς, αρεσκόμαστε να αποκαλούμε ως “το φαινόμενο της παλίρροιας”: Όλες οι βάρκες ανεβαίνουν στην πλημμυρίδα και όλες οι βάρκες κατεβαίνουν στην αμπώτιδα. Άρα, αν εντοπίσουμε το πού βρίσκονται οι “βάρκες” (δηλαδή, οι μετοχές), με δεδομένο ότι, η πλημμυρίδα και η άμπτωτις είναι φαινόμενα σταθερά εναλλασσόμενα, όπως ακριβώς είναι και οι άνοδοι και οι πτώσεις στα Χρηματιστηρια, μπορούμε να γνωρίζουμε: α) πόσο περισσότερο μπορούν να υποχωρήσουν και β) πότε περίπου μπορεί να γίνει η κίνηση προς κάποια κατεύθυνση.
Βεβαίως, οι παρατηρήσεις αυτές, επ’ ουδενί λόγο δε μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνες τους, αλλά επικουρικά και συμπληρωματικά προς άλλες παρατηρήσεις του αναλυτή για τη φάση και την πορεία της αγοράς.
Στο σημείο αυτό εκτιμούμε πως, αν δεν έχετε διαβάσει το άρθρο “Η "ακτινογραφία" των μετοχών στο Χρηματιστήριο - Τί μας δείχνει η ανάλυση των τιμών των μετοχών” (εδώ), να το πράξετε, ει δυνατόν και τώρα.
Σημειώνουμε ότι, το άρθρο εκείνο είχε γραφτεί σε χρόνο κατά τον οποίο δε γνωρίζαμε την εξέλιξη που θα είχε η αγορά και για το λόγο αυτό πιθανολογούσαμε, βασιζόμενοι και στα συμπεράσματα εκείνης της μελέτης.
Όπως αποδείχτηκε, τα συμπεράσματά μας ήταν ορθά και τα συμπεράσματα της μελέτης επιβεβαιώθηκαν, με τον καλύτερο τρόπο.
Πρόσφατα επεκτείναμε την έρευνά μας πολλά χρόνια πίσω, για την περίοδο 1917 έως και 2020, περίοδος όπου, όπως έχουμε αναλύσει σε άλλο άρθρο, διακρίνουμε τουλάχιστον τρεις μεγάλες ιστορικές περιόδους για την ελληνική οικονομία και το Χρηματιστήριο.
Βέβαια, καθώς τίθεται το θέμα του πληθωρισμού, η παράθεση σε πίνακα, στοιχείων παλαιότερων της 30ετίας, δεν έχει νόημα για τον μη εξειδικευμένο αναγνώστη ή επενδυτή.
Εν τούτοις, η μελέτη μίας τόσο μεγάλης χρονικής περιόδου, ήταν χρήσιμη για μας, αφού μας επέτρεψε να δούμε ομοιότητες -τηρουμένων βεβαίως των αναλογιών- μεταξύ των διαφόρων φάσεων του συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου.
Ακόμη και αν δεν παραθέτουμε στοιχεία για το σύνολο των 104 ετών, είναι χρήσιμο, να παραθέσουμε στοιχεία για ένα μεγάλο μέρος του τελευταίου οικονομικού και χρηματιστηριακού κύκλου (1995-2020), το οποίο περιλαμβάνει την “κορύφωση” (άνοδος του 1999) και μία μεγάλη πτωτική φάση, που είναι και η λήξη του κύκλου (πτώση 2010-2016 και τερματισμός του κύκλου το 2016), καθώς επίσης και τα πρώτα χρόνια του νέου μεγάλου κύκλου, δηλαδή αυτού που -κατά την άποψή μας- ξεκίνησε το 2016.
Άλλωστε, την περίοδο αυτή την έχει ζήσει -και τη θυμάται ακόμη- ένα μεγάλο μέρος του σημερινού επενδυτικού κοινού.
Ας δούμε τον πίνακα “Ποσοστό μετοχών σε κάθε "εύρος τιμών". Δείχνει, το πώς κατανέμονται οι τιμές των μετοχών, στα συγκεκριμένα εύρη τιμών, την 31η Δεκεμβρίου κάθε εξεταζόμενου έτους (για το 2020, η κατανομή έχει γίνει με βάση το κλείσιμο της 28/12/2020).
Αν δούμε στο κάτω του πίνακα, παρατηρούμε ότι στο τέλος του 1995, στα ποσά μεταξύ των € 0,01 και € 0,50, βρισκόταν το 0,7% των μετοχών (προσοχή! οι προ του 2001 τιμές έχουν μετατραπεί από δραχμές σε ευρώ). Τί σημαίνει αυτό; Ότι γενικά, οι τιμές των μετοχών ήταν αρκετά ψηλά τότε και οι περισσότερες μετοχές είχαν μεγαλύτερη τιμή. Παράλληλα, το 15,4% των μετοχών, είχαν τιμή πάνω από € 10 (ή 3.400 δραχμές). Οι ακραίες τιμές του πίνακα, έχουν μεγάλη σημασία σ’ αυτή την εξέταση.
Το 1999, όταν κορύφωσε η άνοδος -που “προετοιμάζοναν” καθ’ όλη τη δεκαετία του 1990), το ποσοστό των μετοχών είχαν τιμή μικρότερη των € 0,50 (170 δραχμές) παρέμενε εξαιρετικά μικρό, μόλις 1,2% -επρόκειτο κυρίως για μετοχές που είχαν βρεθεί σε αναστολή διαπραγμάτευσης. Αντίθετα, το 87,5% των μετοχών, είχε φτάσει να έχει τιμή μεγαλύτερη από € 10,00 (μερικές μετοχές είχαν φτάσει και πάνω από τα € 100 ή τα € 200.
Όταν αργότερα έπεφτε η αγορά, αυξάνονταν το ποσοστό των μετοχών που οι τιμές τους είχαν καταρρεύσει κάτω από τα € 0,50 και μειώνονταν το ποσοστό των μετοχών που είχε τιμή πάνω από € 10,00. Το βλέπουμε χρόνο με το χρόνο, στον πίνακα.
Ποιά είναι η χρησιμότητα του πίνακα; Όπως εξελίσσονται τα έτη, διαπιστώνουμε ότι, το ποσοστό των μετοχών που βρίσκονται μεταξύ € 0,01 και 0,50, μετά το 1999, αυξάνεται. Και το 2015 κορυφώνεται στο 59,8%. Αντίθετα, το ποσοστό των μετοχών με τιμή πάνω από € 10,00 μειώνεται και φτάνει στο 3,3% στο 2014 και στο 3,8% στο 2015.
Την επόμενη χρονιά, στο 2016, (πάντα εξετάζουμε τις τιμές του τέλους κάθε χρονιάς), διακόπτεται η τάση 15-16 ετών. Και το ποσοστό των μετοχών με τιμή € 0,01 - 0,50 μειώνεται στο 55,9%, ενώ το ποσοστό των μετοχών με τιμή μεγαλύτερη των € 10, αυξάνεται σε 6,6%.
Κατά το 2017, βλέπουμε ακόμη μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού στις “φτηνές” μετοχές και αύξηση στις “ακριβές” (άνω των € 10,00) μετοχές.
Ακόμη και εάν δεν το είχαμε “υποψιαστεί” το 2016, στο έτος 2017, έπρεπε να είμαστε βέβαιοι ότι μεταβλήθηκε η μακροχρόνια τάση της αγοράς! Βέβαια, για την επιβεβαίωση του συμπεράσματος αυτού χρησιμοποιούμε και άλλους οικονομικούς ή χρηματιστηριακούς δείκτες. Όμως, το συμπέρασμα που προκύπτει από την “ακτινογραφία” των μετοχών, είναι και σημαντικό, αλλά και έγκυρο.
Μάλιστα, έχοντας μελετήσει τη συμπεριφορά των μετοχών κατά στα προηγούμενα 104 χρόνια, μπορούμε να πούμε ότι ακριβώς το ίδιο (τηρουμένων των αναλογιών) παρατηρείται και στην περίοδο 1969 - 1970, όταν, μετά από μία περίοδο απραξίας, το Χρηματιστήριο άρχισε να “ζωνταντεύει” για να πετύχει εντυπωσιακές ανόδους στα χρόνια 1970-1973.
Ο παρακάτω πίνακας μας δείχνει τον αριθμό των μετοχών που βρίσκονται σε κάθε ομάδα με βάση την τιμή τους. Είναι ο ίδιος με τον παραπάνω, με τη διαφορά ότι ο πρώτος πίνακας εκφράζει τα μεγέθη σε ποσοστό επί του συνόλου, κάτι που μας βοηθάει στην καλύτερη μελέτη, λόγω της κατ' έτος μεταβολής του αριθμού των διαπραγματευόμενων μετοχών.
Σημείωση: Πέραν των στοιχείων που αναφέρουμε στην παρούσα μελέτη, από τους πίνακες, αξίζει να προσέξουμε τη στήλη με τον “αριθμό των μετοχών που βρίσκονται κάτω από την ονομαστική τους αξία”. Τον έχουμε παρουσιάσει και άλλες φορές, για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους. Η διακύμανση του ποσοστού αυτού, μπορεί επίσης να μας δείξει τη φάση που βρίσκεται η χρηματιστηριακή αγορά. Όταν η αγορά είναι πτωτική ή βρίσκεται σε βαθιά κρίση, ο αριθμός των μετοχών που έχουν τιμή κάτω από την ονομαστική τους αξίας είναι υψηλός. Όταν η αγορά βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, ο αριθμός αυτός είναι χαμηλός.
Μέχρι τώρα, η “ακτινογραφία” των τιμών, μας βοήθησε να αντιληφθούμε το εάν “γύρισε” τη μακροχρόνια τάση και το πότε αυτό συνέβη. Όμως, σε ποιό σημείο βρισκόμαστε σήμερα;
Καθώς το θέμα “τιμή μιας μετοχής” και το θέμα της “τιμής” και του “χρήματος” είναι ασαφή όταν αυτά τοποθετούνται μέσα στη διάσταση πολύ μεγάλων χρονικών περιόδων, αλλά και καθώς, δεν υπάρχει προϊστορία αιώνων, ώστε να έχουν δημιουργηθεί “κανόνες” από τη διαρκή επανάληψη ενός φαινομένου, όπως αυτό που περιγράφουμε, εν τούτοις, μπορούμε να προχωρήσουμε σε υποθέσεις που βασίζονται στις παρατηρήσεις μας, αλλά και στη γνώση άλλων στοιχείων ή και εμπειριών.
Η τάση έχει μεταβληθεί και ο νέος κύκλος (που πάντα ξεκινά από το χαμηλότερο σημείο, μετά το “υψηλό” του προηγούμενου κύκλου) έχει ξεκινήσει και, όπως συμβαίνει πάντα, θα οδηγηθεί σε μία άνοδο -δηλαδή, η πρώτη φάση ενός νέου μακροχρόνιου κύκλου είναι πάντα ανοδική.
“Ακτινογραφία” της κεφαλαιοποίησης των μετοχών
Με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί ο πίνακας της “ακτινογραφίας των τιμών”, λειτουργεί και ο πίνακας της “ακτινογραφίας της κεφαλαιοποίησης”.
Έχοντας χωρίσει τις μετοχές σε επτά (7) κατηγορίες κεφαλαιοποίησης (δείτε στον πίνακα), βλέπουμε πώς κατανέμονται οι μετοχές, κάθε χρόνο, σ’ αυτές τις ομάδες και παρακολουθούμε τις ετήσιες μεταβολές της κάθε ομάδας.
Όταν οι μετοχές σε μία ομάδα υψηλής κεφαλαιοποίησης αυξάνονται σε αριθμό (ή σε ποσοστό) σημαίνει ότι βρισκόμαστε σε μία ανοδική φάση της αγοράς -ίσως μάλιστα και στο τελευταίο στάδιο της ανόδου. Μετά την κορύφωση της ανόδου, το ποσοστό αυτό αρχίζει να υποχωρεί. Αυτή η διαδικασία μπορεί να κρατήσει πολλά χρόνια. Σε κάποια στιγμή, μειώνεται ο ρυθμός της υποχώρησης και σε κάποια άλλη στιγμή, η τάση “γυρνάει”.
Όταν η τάση “γυρνάει” από αρνητική σε θετική, μειώνεται ο αριθμός των μετοχών της ομάδας της χαμηλής κεφαλαιοποίησης (οι ομάδες € 0 έως 20 και € 20 έως 40 εκατομμύρια) και αυξάνεται ο αριθμός των μετοχών της ομάδας της υψηλής κεφαλαιοποίησης (πάνω από € 300 εκατομμύρια). Εκεί σημειώνεται και το “γύρισμα” της τάσης της αγοράς.
Εξειδικευμένες παρατηρήσεις: Παράλληλα, προχωρήσαμε και στην εξέταση της διαχρονικής εξέλιξης του μέσου όρου της τιμής και της κεφαλαιοποίησης της κάθε ομάδας κατάταξης των μετοχών. Δείτε εδώ.
Για παράδειγμα, κατά το 2016, στην ομάδα των μετοχών με τιμή μεταξύ του € 0,01 και 0,50, βρίσκονταν 117 μετοχές ή το 54,9% του συνόλου. Τον επόμενο χρόνο, οι τιμές των μετοχών ανέβηκαν και έτσι, στην ομάδα με τιμή μεταξύ του € 0,01 και του € 0,50 παρέμειναν 94. Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο που μας δείχνει την τάση της αγοράς. Όμως, ενώ κατά το 2016, ο μέσος όρος της τιμής των 117 μετοχών ήταν € 0,177, τον επόμενο χρόνο, όχι απλά μειώθηκε ο αριθμός των μετοχών στην ομάδα αυτή, αλλά αυξήθηκε σε € 0,202 η μέση τιμή των μετοχών που παρέμειναν. Αυτό μας δείχνει την ένταση της ανοδικής τάσης.
Σημειώνουμε ότι, στους πίνακες αυτούς, τα πιο σημαντικά στοιχεία είναι στις “ακραίες” ομάδες. Δηλαδή, ποιά είναι η μέση τιμή της ομάδας των μετοχών μεταξύ € 0,01 - 0,50 και ποιά η μέση τιμή στην ομάδα των πάνω από € 10,00. Στις ενδιάμεσες, η εξαγωγή συμπερασμάτων δεν είναι και τόσο εύκολη.
Βεβαίως, η παραπάνω εξέταση είναι πολύ λεπτομερής και ίσως δεν ενδιαφέρει το μεγαλύτερο μέρος των επενδυτών. Όμως, είναι σημαντική για όσους θέλουν να ψάξουν σε “λεπτομέρειες”.
Τί μας δείχνουν σήμερα οι τιμές;
Η μέθοδος της εξέτασης των τιμών των μετοχών μέσα στο χρόνο, όπως την περιγράψαμε πιο πάνω, μας δίνει μερικά πολύ σημαντικά στοιχεία για την κίνηση της αγοράς σήμερα:
α) Η αγορά πραγματοποίησε τα μακροχρόνια “χαμηλά” της, την άνοιξη του 2016. Από τότε πήρε μία -διστακτική στην αρχή- ανοδική κατεύθυνση. Η άνοδος αυτή διεκόπη κατά τους πρώτους μήνες του 2020, πλην όμως δεν ακυρώθηκε. Το ότι δεν ακυρώθηκε το αποδεικνύει η κίνησή της κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο.
β) Το 39,2% των μετοχών εξακολουθούν να διαπραγματεύονται κάτω από την ονομαστική τους αξία. Το ποσοστό αυτό μειώνεται αν αφαιρέσουμε τις μετοχές σε αναστολή διαπραγμάτευσης, όμως και πάλι εξακολουθεί να είναι υψηλό.
γ) Το 31,9% των μετοχών διαπραγματεύεται με τιμή κάτω του € 0,50. Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλό και δείχνει μία αγορά που ακόμη βρίσκεται κοντά στα πιο χαμηλά επίπεδα της περιόδου.
δ) Μόλις το 10,2% των μετοχών βρίσκονται σε τιμή άνω των € 10,0. Με βάση τα ιστορικά στοιχεία, αυτό το ποσοστό επιβεβαιώνει ότι δείχνει μια αγορά κοντά στα “χαμηλά” της.
ε) Μια ενίσχυση των εταιριών του Χρηματιστηρίου από την εξέλιξη της οικονομίας στην Ελλάδα και με την προϋπόθεση εισόδου νέων κεφαλαίων στην αγορά, οι πιθανότητες ανόδου και το περιθώριο ανόδου των μετοχών είναι ακόμη πολύ υψηλό.
στ) Ένα σημαντικό “μήνυμα ανόδου” θα είναι η σταδιακή αύξηση του αριθμού των εισηγμένων εταιριών και μετοχών.
ζ) Οι κύκλοι της αγοράς είναι μεγάλοι σε χρονική διάρκεια και περίπτωση ταχείας επιστροφής στο πολύ κακό περιβάλλον του παρελθόντος, είναι κάτι που δεν έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν.
Συμπερασματικά
Με την τοποθέτηση των μετοχών σε ομάδες, ανάλογα με την τιμή και την κεφαλαιοποίησή τους και παρατηρώντας τις ετήσιες (θα μπορούσε να είναι και 6μηνιαίες ή ακόμη και μηνιαίες) μεταβολές στις ομάδες αυτές, κάποιος μπορεί να εξάγει πολύτιμα, έγκυρα και εκμεταλλεύσιμα (δηλαδή μπορεί να τα εκμεταλλευτεί) στοιχεία, για την κατεύθυνση μίας γενικότερης τάσης της αγοράς, την εξέλιξή της και τα σημεία που αυτή “γυρίζει” (σημεία καμπής).
Τα στοιχεία αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως ένας "πρόδρομος" δείκτης για την πορεία της χρηματιστηριακής αγοράς.
Από την ερχόμενη εβδομάδα (την πρώτη του νέου έτους) τα στατιστικά αυτά θα παρακολουθούνται και θα ανανεώνονται σε καθημερινή βάση (η έναρξη λειτουργίας τους θα ανακοινωθεί).
Γιάννης Σιάτρας
Σήμερα το βράδυ, θα δημοσιευτεί, στις συνδρομητικές σελίδες, το πρώτο άρθρο της σειράς “Ιστορίες μιας ανοδικής αγοράς”, με τίτλο “Οι φτηνές” μετοχές” που θα αναφέρεται πάνω σε μια πρακτική εφαρμογή, που συμβαίνει επί δεκαετίες στο Χρηματιστήριο, και η οποία συσχετίζεται με όσα εξετάζει η παραπάνω μελέτη.
Σχόλια (0)
Σχολιάστε το άρθρο