"ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ - Ένα πρακτικό εγχειρίδιο" - Άρθρο 1 - Μετοχικό Κεφάλαιο - Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου

Το ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ, αναγνωρίζοντας ότι, στο χρηματιστηριακό χώρο, δραστηριοποιούνται σήμερα επενδυτές που δεν έχουν μεγάλη εμπειρία του, κρίνει ως απαραίτητο να συμπεριλάβει στην ύλη του, άρθρα επί βασικών θεμάτων λειτουργίας του Χρηματιστηρίου και των εισηγμένων εταιριών, αλλά και της διαδικασίας των συναλλαγών.

Τα άρθρα αυτά, δε θα περιορίζονται στο στενό “ακαδημαϊκό” εύρος των ορισμών και της “τυπικής” παρουσίασης των θεμάτων. Θα εμπλουτίζονται από την εμπειρία των συγγραφέων τους και, πέραν από τη θεωρητική παρουσίασή τους, θα προσανατολίζονται κυρίως στην πρακτική εφαρμογή τους.

Η διαδικασία αυτή θα κρατήσει αρκετούς μήνες, έως ότου ολοκληρωθεί η κάλυψη των περισσότερων εννοιών που θεωρούμε ως “βασικές”. Όμως, καθώς -όπως διαπιστώσαμε- το μέγεθος της ύλης πάνω σ’ αυτή τη θεματολογία είναι μεγάλο, η καθολική δημοσίευσή τους στις σελίδες του περιοδικού, είναι απαγορευτική, λόγω του περιορισμού των διαθέσιμων σελίδων.

Για το λόγο αυτό, στο ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ θα δημοσιεύεται μόνον ένα τμήμα της κάλυψης της θεματολογίας, ενώ το υπόλοιπο θα παρατίθεται στις ηλεκτρονικές σελίδες του eurocapital.gr, όπου βέβαια δεν υπάρχουν περιορισμοί χώρου.

Απώτερη σκέψη μας, είναι η συγκέντρωση της ύλης, η συμπλήρωσή της με επιπλέον θεματολογία και η κυκλοφορία ενός βιβλίου, με τη μορφή ενός “πρακτικού εγχειριδίου” για την προσέγγιση και τη δραστηριοποίηση ενός επενδυτή στο χώρο του Χρηματιστηρίου. Βέβαια, αυτό παραμένει ακόμη ως σκέψη.

Ξεκινάμε την παρουσίαση των θεμάτων που άπτονται της λειτουργίας του Χρηματιστηρίου, των εταιριών και των συναλλαγών, με το θέμα που μας κίνησε το ενδιαφέρον και μας προέτρεψε να προχωρήσουμε στη δημοσίευση άρθρων απ’ αυτή τη θεματολογία: Τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.

Ήταν ένα απόγευμα στις αρχές Δεκεμβρίου όταν, δεχτήκαμε το τηλεφώνημα ενός επενδυτή, ο οποίος ρωτούσε τί να κάνει στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου μίας συγκεκριμένης εταιρίας. Όμως, από την πληροφόρηση που είχαμε, μέχρι τότε δεν είχε ανακοινωθεί κάτι για τη συγκεκριμένη εταιρία. Καθώς ο συνδρομητής επέμενε, ψάξαμε πιο προσεκτικά σε όλες τις ανακοινώσεις της εταιρίας. Από την έρευνα προέκυψε ότι, η συγκεκριμένη εταιρία, όντως είχε ανακοινώσει τη σύγκληση μιας έκτακτης Γενικής Συνέλευσης, όπου μεταξύ των θεμάτων συμπεριλαμβάνονταν και το ζήτημα της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της.

Από τη συζήτηση που είχαμε με το συνδρομητή, αντιληφθήκαμε ότι, καθώς το συγκεκριμένο άτομο δεν είχε μεγάλη εμπειρία στο χρηματιστηριακό χώρο, δε γνώριζε καλά τις διαδικασίες που ακολουθούνται και θεωρούσε ότι κατά την ημέρα της Συνέλευσης, θα έπρεπε να έχει αποφασίσει τί θα κάνει, ως μέτοχος, αναφορικά με τη συμμετοχή του.

Αυτό ήταν κάτι σαν έκπληξη για μας. Λειτουργώντας στο χώρο επί 30 χρόνια, τα διαδικαστικά θέματα μιας εταιρίας, ήταν πάντα στην καθημερινότητά μας. Δεν είχαμε πετύχει να αντιληφθούμε ότι, τα φυσιολογικά ή τα “καθημερινά” για μας, ήταν καινούργια, περίπλοκα και -συχνά- δυσνόητα για κάποιον με μικρότερη εμπειρία.

Τότε αντιληφθήκαμε την ύπαρξη του κενού και την ανάγκη για την κάλυψή του.

Η συγγραφή του παρόντος άρθρου, αλλά και των άρθρων που θα ακολουθήσουν στα επόμενα τεύχη, έγινε και θα γίνεται πάντα, μέσα από την οπτική του επενδυτή του Χρηματιστηρίου. Παράλληλα, τα άρθρα αυτά, καλύπτουν μεν το θεωρητικό υπόβαθρο, όμως δίνουν έμφαση σε πρακτικά στοιχεία και σχέσεις που είναι χρήσιμο να γνωρίζουν οι επενδυτές του Χρηματιστηρίου ή που ενδιαφέρουν περισσότερο αυτούς.

Και κάτι πολύ σημαντικό! Καθώς η επένδυση σε μετοχές του Χρηματιστηρίου της Αθήνας επιφέρει στους επενδυτές την ιδιότητα του μετόχου εταιριών, κρίνουμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, να γνωρίζουν αυτοί, όσα ορίζονται από το νόμο για τη λειτουργία μιας εταιρίας ή για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μετόχων.

Για το λόγο αυτό, ο επενδυτής θα πρέπει σταδιακά, να εξοικειώνεται με το Νόμο 4548/2018 (εδώ), (ο οποίος αναμόρφωσε και αντικατέστησε τον κωδ. Ν.2190/1920) ο οποίος είναι ο βασικός νόμος για την ύπαρξη και τη λειτουργία των ανωνύμων εταιριών.

Τα περί μετοχικού κεφαλαίου μιας εταιρίας, ορίζονται στα άρθρα 15 έως 32 του παραπάνω νόμου.

Το μετοχικό κεφάλαιο

Μετοχικό κεφάλαιο είναι το σύνολο των κεφαλαίων που εισφέρουν οι μέτοχοι μιας ανώνυμης εταιρίας κατά την ίδρυση της ή και αργότερα κατά τη διάρκεια του βίου της. Το μετοχικό κεφάλαιο είναι ένα από τα κύρια στοιχεία που χρειάζεται για την σύστασή της και, στη συνέχεια, για τη λειτουργία της.

Το μετοχικό κεφάλαιο, μπορεί να αυξηθεί ή και να μειωθεί, μόνο με βάση τις ειδικές διαδικασίες που ορίζει ο Νόμος 4548/2018 (άρθρα 23-32).

Το κεφάλαιο διακρίνεται στο καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο και στο “οφειλόμενο” (πρόκειται για τη “μερική καταβολή κεφαλαίου”, στο οποίο αναφέρεται το άρθρο 21 του ν. 4548). Το “οφειλόμενο” κεφάλαιο είναι το κεφάλαιο που οφείλουν οι μέτοχοι για τη συμπλήρωση του αρχικού μετοχικού κεφαλαίου. Οι αναλογίες της οφειλής από τους μετόχους και οι χρόνοι αποπληρωμής του, περιγράφονται στο Καταστατικό.

Περιπτώσεις οφειλόμενου μετοχικού κεφαλαίου, υπήρχαν πολύ συχνά στο παρελθόν και κυρίως στα πρώτα χρόνια του μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας, από γεωργική σε βιομηχανική και σε οικονομία υπηρεσιών, που συνέπεσε να είναι και οι πρώτες δεκαετίες μετά την εξάπλωση του θεσμού των ανωνύμων εταιριών. Ήδη, από τη δεκαετία του 1920, η ίδρυση και η εισαγωγή στο Χρηματιστήριο εταιριών με οφειλόμενο μετοχικό κεφάλαιο, ήταν όλο και πιο σπάνια.

Το μετοχικο κεφάλαιο διαιρείται σε μετοχές, με βάση τα περιγραφόμενα στο Καταστατικό (άρθρα 33-58 του ν. 4548, θέμα που όμως θα ασχοληθούμε σε μία από τις επόμενες δημοσιεύσεις). Η διαίρεση του μετοχικού κεφαλαίου σε μετοχές γίνεται με βάση την ονομαστική αξία της κάθε μετοχής. Ως “ονομαστική αξία” ορίζεται η τιμή έκδοσης των αρχικών μετοχών. Η ονομαστική αξία κάθε μετοχής δεν μπορεί να ορισθεί σε ποσό κατώτερο των τεσσάρων λεπτών (0,04) του ευρώ ούτε ανώτερο των εκατό (100) ευρώ. (Σημείωση: Σύμφωνα με τον παλαιότερο νόμο 2190/1920, ως κατώτερο ύψος ονομαστικής αξίας ορίζονταν το ποσό των 100 δραχμών, το οποίο μετά το 2001 μετατράπηκε σε 0,30 ευρώ).

Ουδέποτε μπορούν να εκδοθούν μετοχές σε τιμή μικρότερη της ονομαστικής αξίας. Εάν εκδοθούν μετοχές σε τιμή υψηλότερη της ονομαστικής αξίας, τότε, η διαφορά μεταξύ της τιμής έκδοσης και της ονομαστικής αξίας ονομάζεται “διαφορά υπέρ το άρτιο”.

Το ποσό που προκύπτει από την έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο, είτε σε μία, είτε σε περισσότερες εκδόσεις, λογιστικά εγγράφεται στο λογαριασμό “Ποσό από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο”, το οποίο θεωρείται ως “αποθεματικό” και βρίσκεται στην κατηγορία των “ιδίων κεφαλαίων”.

Το μετοχικό κεφάλαιο και τα “αποθεματικά κεφάλαια” που, κατά τη διάρκεια του χρόνου συσσωρεύονται, συγκροτούν τα “ίδια κεφάλαια” της εταιρίας.

Τα “ίδια κεφάλαια” αντιπροσωπεύουν και το βασικό και ιδιόκτητο τμήμα των περιουσιακών στοιχείων της εταιρίας, μέσω των οποίων η εταιρία εξασφαλίζει την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεών της προς τους τρίτους δανειστές της. Δηλαδή, αποτελεί τεκμήριο φερεγγυότητας της εταιρίας προς τους τρίτους. Στην ευρύτερη κατηγορία των “ιδίων κεφαλαίων”, το μετοχικό κεφάλαιο, θεωρείται ως “η πηγή” και το βασικότερο στοιχείο όλων των υπολοίπων κεφαλαίων.

Αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου

Τα ίδια κεφάλαια, μπορούν, μέσα από τις διαδικασίες που ορίζει ο νόμος, να αυξηθούν, αλλά μπορούν και να μειωθούν. Αυτό γίνεται μέσα από την αύξηση ή τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου. Στόχος της αύξησης, ή ακόμη και της μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου είναι η διευκόλυνση της εταιρίας να μπορεί να αξιοποιεί με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα επιχειρηματικές ευκαιρίες και ευνοϊκές οικονομικές συγκυρίες.

Η μεταβολή του μετοχικού κεφαλαίου αποφασίζεται από την Γενική Συνέλευση και γίνεται με ειδική πλειοψηφία, που συνήθως φτάνει στο 66,67% του αριθμού των μετοχών. Η πρόθεση της διοίκησης να προτείνει αύξηση ή μείωση του μετοχικού κεφαλαίου, εγγράφεται ως ξεχωριστό θέμα στην πρόσκληση προς τους μετόχους για τη σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης.

Για τη μεταβολή του μετοχικού κεφαλαίου απαιτείται τροποποίηση του Καταστατικού. Επιτρέπεται όμως να δοθεί, είτε από το καταστατικό, είτε από απόφαση της Γ.Σ, εξουσιοδότηση στο Διοικητικό Συμβούλιο να πραγματοποιήσει την αύξηση αν η απόφαση ληφθεί με πλειοψηφία των 2/ 3 των μελών του. Η εξουσιοδότηση αυτή μπορεί να έχει ισχύ έως μία πενταετία καθώς και να ανανεωθεί με νέα απόφαση της Γενικής Συνέλευσης. Κατά τα τελευταία χρόνια, η πρακτική αυτή ασκείται από όλο και περισσότερες εταιρίες. Από την πλευρά μας, πλην εξαιρετικών και ειδικών περιπτώσεων, την κατακρίνουμε, αφού περιορίζει τα δικαιώματα και τη βούληση των μετόχων.

Για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου των εταιριών που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, απαιτείται άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και έγκριση του ενημερωτικού δελτίου, το οποίο η εταιρία θα πρέπει να εκδώσει και το οποίο απευθύνεται στους μετόχους.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Χ.Α.Α. απαιτεί να μεσολαβήσει τουλάχιστον δωδεκάμηνο χρονικό διάστημα μεταξύ της ημερομηνίας εισαγωγής μιας εταιρίας στο Χρηματιστήριο και της ημερομηνίας αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου σε μετρητά ή μεταξύ της ημερομηνίας δύο διαδοχικών αυξήσεων του μετοχικού κεφαλαίου με μετρητά για τις ήδη εισηγμένες εταιρίες στο Χρηματιστήριο. Το χρονικό διάστημα 12 μηνών είναι αναγκαίο για να διαπιστωθεί κατά πόσο η εταιρία θα αξιοποιήσει ορθολογικά τα αντληθέντα κεφάλαια από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της που διατυπώνονται στο Ενημερωτικό Δελτίο. Σε εξαιρετικές συνθήκες, ο όρος αυτός είναι δυνατό να αρθεί, μετά από τεκμηριωμένη αίτηση της εταιρίας προς τις αρχές της κεφαλαιαγοράς.

Βάσει του νόμου, αλλά και του Καταστατικού των εταιριών, κάθε αύξηση κεφαλαίου γίνεται υπέρ των παλαιών μετόχων. Αυτό σημαίνει ότι, οι παλαιοί μέτοχοι (στην πράξη, όσοι είναι μέτοχοι μέχρι την ημερομηνία αποκοπής του “δικαιώματος” συμμετοχής στην αύξηση κεφαλαίου) έχουν το πρώτο δικαίωμα για τη συμμετοχή τους στην αύξηση. Αν κάποιος μέτοχος δεν επιθυμεί να συμμετάσχει, μπορεί να πουλήσει το δικαίωμα συμμετοχής του, στη χρηματιστηριακή αγορά (σε κάθε αύξηση κεφαλαίου με δικαίωμα υπέρ των παλαιών μετόχων, στο σύστημα συναλλαγών του Χρηματιστηρίου, δημιουργείται προσωρινός κωδικός, για τη διαπραγμάτευση των δικαιωμάτων -ο κωδικός αυτός συνήθως συντίθεται από το σύμβολο της εταιρίας στο σύστημα διαπραγμάτευσης, συν το γράμμα “Δ” στο τέλος. Για παράδειγμα, αν πρόκειται να κάνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου η Εθνική Τράπεζα, τότε το σύμβολο του διαπραγματευόμενου δικαιώματος θα είναι “ΕΤΕΔ”.

Τί γίνεται αν οι παλαιοί μέτοχοι δεν καλύψουν την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου; Αυτό προβλέπεται στην απόφαση της Γενικής Συνέλευσης που αποφασίζει την αύξηση. Συνήθως, στις περιπτώσεις αυτές, δίνεται το δικαίωμα στο διοικητικό συμβούλιο να διαθέσει τα αχρησιμοποίητα δικαιώματα κατά την κρίση του, σε τρίτους, ενώ επίσης συχνά, η Συνέλευση επιβάλλει στο διοικητικό συμβούλιο να διαθέσει τα αχρησιμοποίητα δικαιώματα σε παλαιούς μετόχους που ήδη δήλωσαν ότι θα συμμετάσχουν στην αύξηση.

Στις περιπτώσεις διάθεσης σε παλαιότερους μετόχους ή σε τρίτους, των αχρησιμοποίητων δικαιωμάτων συμμετοχής στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, συνήθως αυτά διατίθενται δωρεάν.

Σε έκτακτες περιπτώσεις και με ειδική πλειοψηφία στη Γενική Συνέλευση, το δικαίωμα των παλαιών μετόχων συμμετοχής στην αύξηση κεφαλαίου μπορεί να ανασταλεί. Αυτό συνήθως γίνεται στις περιπτώσεις όπου η διοίκηση προσδοκά τη συμμετοχή κάποιου συγκεκριμένου “στρατηγικού” επενδυτή στην εταιρία και η διαδικασία αυτή προβλέπεται και από τα Καταστατικά των εταιριών, αλλά και από το νόμο.

Συχνά όμως, έχει παρατηρηθεί ότι, οι εταιρίες κάνουν κατάχρηση αυτών των διατάξεων, ενώ, επίσης συχνά, οι διοικήσεις (οι οποίες συνήθως διαθέτουν και την πλειοψηφία στις Συνελεύσεις) παίρνουν αποφάσεις αμφίβολης νομιμότητας. Βεβαίως, καθ’ ότι από το χώρο απουσιάζουν συλλογικές μετοχικές οργανώσεις, οι παρατυπίες αυτές ούτε ελέγχονται, αλλά ούτε και περιορίζονται.

Γιατί όμως μια εταιρία να προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου; Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου μιας ΑΕ μπορεί να γίνει για πολλούς λόγους όπως η ανεπάρκεια κεφαλαίων όταν ο δανεισμός θεωρείται ασύμφορος. Ή ακόμη και όταν η εταιρία θέλει να μειώσει τους δείκτες δανεισμού της. Παράλληλα, η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου είναι μία από τις τελευταίες διαθέσιμες λύσεις της εταιρίας, όταν αντιμετωπίζει σοβαρά χρηματοοικονομικά προβλήματα -αυτή ήταν η βασική αιτία για τις περισσότερες αυξήσεις κεφαλαίου κατά την προηγούμενη δεκαετία.

Μην ξεχνάμε όμως πως η χρηματοδότηση της εταιρίας με την αύξηση του κεφαλαίου της, η οποία μπορεί να καλύπτεται είτε από τους μετόχους της, είτε με διεύρυνση της μετοχικής της βάσης, ενδέχεται να παρουσιάζει πλεονεκτήματα σε σχέση με τον δανεισμό. Σημαντικότερα από αυτά είναι η απεριόριστη χρονικά διαθεσιμότητα των νέων κεφαλαίων και η μη επιβάρυνση με τόκους και χρεολύσια.

(Σημείωση: Το επίπεδο των επιτοκίων, αλλά και η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, είναι κομβικά στοιχεία για τη λήψη της απόφασης αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου μιας εταιρίας. Σε μία χρονική φάση που τα επιτόκια είναι χαμηλά, τότε συμφέρει την εταιρία να δανειστεί (ιδίως εάν η απόδοση των κεφαλαίων της είναι μεγαλύτερη από το επιτόκιο που πληρώνει στην τράπεζα) παρά να εκδώσει νέες μετοχές, αφού αυτό θα μειώσει το ποσοστό συμμετοχής των παλαιών μετόχων στην εταιρία, σε περίπτωση που αυτοί δεν έχουν τα κεφάλαια για να συμμετάσχουν με το πλήρες ποσό που δικαιούνται. Σε μία περίοδο με υψηλά επιτόκια, ο δανεισμός ίσως δεν αποτελεί την καλύτερη ή ασφαλέστερη επιλογή και για το λόγο αυτό, η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου ίσως είναι προτιμότερη).

Παρόμοιες διαδικασίες αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου γίνονται επίσης για τη διαδικασία αύξησης μετοχικού κεφαλαίου λόγω κεφαλαιοποίησης αποθεματικών, κεφαλαιοποίησης χρεών, τη συγχώνευση με μία άλλη εταιρία κ.λπ. -όμως, τα θέματα αυτά θα τα εξετάσουμε σε μεταγενέστερη φάση.

Μία αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, μπορεί επίσης να γίνει απλά για να εκμεταλλευτούν οι βασικοί μέτοχοι μία πολύ θετική χρηματιστηριακή συγκυρία, κατά την οποία οι μετοχές αποτιμώνται σε πολύ ψηλά επίπεδα, έτσι ώστε, με μία μικρή σε μέγεθος έκδοση νέων μετοχών, να εισρεύσουν μεγάλα ποσά στα ταμεία της εταιρίας.

Γενικά, όπως μπορούμε να αντιληφθούμε, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μία εταιρία προσφεύγει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, οι μεγάλες -σε κεφαλαιοποίηση- εταιρίες εταιρίες συνήθως δεν καταφεύγουν συχνά σε ΑΜΚ είτε γιατί αντιμετωπίζουν σπανιότερα συνθήκες ανεπάρκειας κεφαλαίων είτε γιατί έχουν καλύτερη πρόσβαση σε φθηνότερες πηγές δανεισμού (συνήθως δανείζονται από τον Όμιλο στον οποίο ανήκουν), που είναι απόρροια της υψηλής τους φερεγγυότητας (αυτό ισχύει και στο ελληνικό Χρηματιστήριο). Σε μεγάλες χρηματιστηριακές αγορές -όπως πχ στις ΗΠΑ ή στη Γερμανία- υπάρχουν μεγάλες εταιρίες που δεν έχουν πραγματοποιήσει ΑΜΚ εδώ και πολλές δεκαετίες.

Η τιμή διάθεσης των μετοχών σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου:

Σε μία αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, υπέρ παλαιών μετόχων, συνηθίζεται, η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών να είναι χαμηλότερη από την τρέχουσα τιμή στην αγορά.

Αυτό δεν απορρέει από κάποια διάταξη νόμου, αλλά από τη λογική και την παράδοση που έχει δημιουργηθεί στις αγορές επί πολλές δεκαετίες.

Η διαφορά μεταξύ της τιμής της μετοχής στην αγορά και της τιμής διάθεσης μετοχών σε ΑΜΚ, ονομάζεται “έκπτωση επί της αγοραίας τιμής”, αν και κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, έχει επικρατήσει και στην Ελλάδα, ο αγγλικός όρος “discount” (έκπτωση).

Η διαφορά αυτή, παράλληλα με άλλα χαρακτηριστικά της  μετοχής, προσελκύει ή όχι, τους παλαιούς μετόχους να συμμετάσχουν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου.

Σε ανοδικές φάσεις της αγοράς, η διαφορά αυτή τείνει να είναι μεγάλη. Αυτό έχει μια τριπλή επίδραση: α) Δίνει αξία στα δικαιώματα, τα οποία διαπραγματεύονται στην αγορά, μετά την αποκοπή τους. β) “Προκαλεί” τους παλαιούς μετόχους να συμμετάσχουν στην αύξηση, αφού η τιμή διάθεσης δείχνει να είναι πολύ χαμηλότερη από την τρέχουσα τιμή της μετοχής. γ) Μετά την αποκοπή του δικαιώματος (το οποίο, λόγω της διαφοράς έχει σχετικά μεγάλη τιμή), πέφτει αντίστοιχα και τη τιμή της μετοχής, της “μάνας” (“Μάνα”, στη χρηματιστηριακή αργκό, ονομάζεται η μετοχή που παράγει δικαιώματα για συμμετοχή στην ΑΜΚ) και αυτό δημιουργεί την “ψευδαίσθηση” ότι η μετοχή έχει υποχωρήσει και έτσι, πολλοί σπεύδουν να την αγοράσουν.

Σε πτωτικές φάσεις, η διαφορά μεταξύ της τιμής της μετοχής στην αγορά και της τιμής διάθεσης μετοχών σε ΑΜΚ, συνήθως είναι μικρή. Αυτό συμβαίνει επειδή συνήθως, η μετοχή έχει υποχωρήσει και έτσι δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια “έκπτωσης” στην ΑΜΚ.

Γενικά, σε πτωτικές φάσεις, οι εταιρίες αποφεύγουν να προχωρούν σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, αφού αφ’ ενός θα συναντήσουν μειωμένη διάθεση των μετόχων να συμμετάσχουν, αλλά και επειδή, οι βασικοί μέτοχοι δε θέλουν να διαθέσει η εταιρία και άλλες μετοχές σε χαμηλή τιμή.

Βέβαια, συχνά, όταν τα χρηματοοικονομικά προβλήματα καταλήγουν να είναι έντονα -στη φάση εκείνη, συνήθως οι τράπεζες αποφεύγουν να χρηματοδοτήσουν περαιτέρω την εταιρία- η προσφυγή σε ΑΜΚ, ακόμη και στην ονομαστική αξία της μετοχής, είναι μία από τις τελευταίες επιλογές της διοίκησης.

Η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου από την πλευρά του μετόχου:

Ο μέτοχος, συνήθως είναι αρνητικά διατεθειμένος απέναντι στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, αφού του ζητείται να καταβάλει επιπλέον χρήματα. Αυτή είναι μία γενική άποψη, πλην όμως δεν είναι ο κανόνας. Τρεις είναι οι βασικοί παράγοντες που προσδιορίζουν τη στάση ενός μετόχου (ή γενικότερα, επενδυτή) απέναντι σε μία ΑΜΚ: α) η περίοδος που αυτή γίνεται, β) οι λόγοι για τους οποίους γίνεται και γ) η απόδοση προηγούμενων αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου.

Αναφορικά με τον πρώτο παράγοντα, συμβαίνει το παρακάτω παράδοξο: Οι ΑΜΚ γίνονται ευμενώς αποδεκτές κατά τη διάρκεια ανοδικών φάσεων, ενώ αποτελούν ακόμη και λόγο για την πώληση μιας μετοχής, σε πτωτικές φάσεις.

Ο λόγος που οι επενδυτές είναι θετικά διακείμενοι απέναντι σε ΑΜΚ στις ανοδικές φάσεις, είναι προφανής: Οι ΑΜΚ, είναι ευκαιρία για την απόκτηση μετοχών σε χαμηλότερη τιμή από την τρέχουσα. Και βεβαίως, έχει στατιστικά αποδειχθεί ότι, η συμμετοχή των επενδυτών σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου κατά τη διάρκεια ανοδικών φάσεων, στις περισσότερες περιπτώσεις οδηγεί σε κέρδη. Αντίθετα, αυτό δεν είναι ο κανόνας κατά τη διάρκεια πτωτικών φάσεων.

Γενικά, αν αποστασιοποιηθούμε από τη φάση που διανύει η ευρύτερη χρηματιστηριακή αγορά, η συμμετοχή ή όχι ενός μετόχου σε μία αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, τελικά θα εξαρτηθεί από την ποιότητα της εταιρίας -γι’ αυτό το λόγο αναφέρουμε ότι ένας βασικός παράγοντας που προσδιορίζει τη στάση του μετόχου είναι και η απόδοση προηγούμενων αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου.

Για ποιούς λόγους κάνει η εταιρία αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου; Πόσο συχνά γίνονται αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου; Ποιά θα είναι η επίδραση της ΑΜΚ στην εξέλιξη των εργασιών της; Θα συμμετάσχουν οι βασικοί μέτοχοι; Αν δε συμμετάσχουν, γιατί δε θα συμμετάσχουν; Τί θα κάνουν οι θεσμικοί επενδυτές που κατέχουν τη μετοχή (αν η μετοχή κατέχεται από θεσμικούς επενδυτές); Ποιά ήταν η στάση των θεσμικών επενδυτών σε προηγούμενες αυξήσεις;

Αυτά είναι τα ερωτήματα που, κυρίως, θα πρέπει να απαντήσει ένας επενδυτής πριν πάρει την απόφασή του για τη συμμετοχή του ή όχι.

Βεβαίως, αν αποφασίσει να μη συμμετάσχει, θα πρέπει να αποφασίσει τί θα κάνει με τα δικαιώματά του. Όπως αναφέραμε παραπάνω, τα δικαιώματα είναι τίτλοι (με προσωρινή διάρκεια ζωής) που αγοράζονται και πωλούνται στη χρηματιστηριακή αγορά.

Σημείωση: Περί των δικαιωμάτων, του τρόπου που υπολογίζεται η τιμή τους και του τρόπου που διαπραγματεύονται, αλλά και άλλων θεμάτων γύρω από τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου (μεταξύ αυτών και του τρόπου υπολογισμού των τιμών των δικαιωμάτων, των τιμών εκκίνησης διαπραγμάτευσης μετά την αποκοπή, ή και τον τρόπο αναπροσαρμογής των παλαιότερων τιμών) θα δούμε στην επόμενη δημοσίευση, κατά τις επόμενες μέρες.