ESG investing: οικονομικές και νομικές πτυχές

H ενσωμάτωση από τις εταιρείες κριτηρίων Περιβάλλοντος, Κοινωνίας και Διακυβέρνησης (ESG) ήρθε στο προσκήνιο για να μείνει. Νέα επενδυτικά funds στοχεύουν αποκλειστικά σε εταιρείες που υιοθετούν πρακτικές ESG. Η Bank of America εκτιμά ότι τα ποσά που θα επενδυθούν σε ESG funds τις επόμενες δύο δεκαετίες θα ανέλθουν σε 15-20 τρισ. δολ. Τα κεφάλαια αυτά δημιουργούν ανταγωνισμό ανάμεσα στους θεσμικούς επενδυτές, που με τη σειρά τους πλειοδοτούν σε κοινωνικό ακτιβισμό. Στόχος είναι η προσέλκυση της γενιάς των millennials, η οποία, σύμφωνα με έρευνες, έχει πολύ μεγαλύτερες κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευαισθησίες. Πρόσφατα, η State Street, ένας από τους μεγαλύτερους θεσμικούς επενδυτές, ανακοίνωσε ότι δεν θα ψηφίζει υπέρ εκλογής διοικητικών συμβουλίων εάν δεν συμμετέχει σε αυτά τουλάχιστον μία γυναίκα. Αμέσως, η BlackRock (ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίων διεθνώς), εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ζητεί να μετέχουν σε κάθε διοικητικό συμβούλιο τουλάχιστον δύο γυναίκες.

Ο νέος νόμος εταιρικής διακυβέρνησης (Ν. 4706/2020) υποχρεώνει τους θεσμικούς επενδυτές να παρακολουθούν τις επιδόσεις των εταιρειών του χαρτοφυλακίου τους σε θέματα ΕSG. Παράλληλα, οι εταιρείες καλούνται να δημοσιοποιούν τις επιδόσεις τους σε θέματα ESG (το Χ.Α. έχει δημοσιοποιήσει σχετικό οδηγό). Δημιουργείται επομένως αναμφίβολα μια πίεση (κανονιστική, αλλά και επιχειρηματική) στις εταιρείες να υιοθετήσουν πρακτικές ESG. Ας δούμε ορισμένες νομικές και οικονομικές πτυχές αυτής της νέας τάσης:

1. Το ελληνικό εταιρικό δίκαιο δεν προβλέπει πουθενά ότι στα καθήκοντα του διοικητικού συμβουλίου περιλαμβάνονται η προστασία του περιβάλλοντος, η κατάργηση των κοινωνικών ή φυλετικών διακρίσεων ή η καταπολέμηση της φτώχειας. Ο νόμος περί ανωνύμων εταιρειών προβλέπει ότι καθήκον του Δ.Σ. είναι η προαγωγή του εταιρικού συμφέροντος (άρθρο 96 παρ. 1 Ν 4548/2018). Σε απλά ελληνικά, αυτό σημαίνει ότι το Δ.Σ. είναι υπόλογο μόνον έναντι των μετόχων (ιδιοκτητών της εταιρείας). Το Δ.Σ. δεν είναι υποχρεωμένο να λαμβάνει υπόψη του συμφέροντα άλλων ομάδων (stakeholders), π.χ. πιστωτών, εργαζομένων, κοινωνικών ομάδων. Μπορεί να το κάνει, αλλά μόνον στον βαθμό που τα συμφέροντα αυτών των stakeholders, εξυπηρετούν τα συμφέροντα των μετόχων.

Επομένως, μια εταιρική δράση ESG (ανεξάρτητα από το πόσο κοινωνικά ή περιβαλλοντικά ωφέλιμη είναι), η οποία δεν προωθεί ή, ακόμη χειρότερα, έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα των μετόχων, είναι νομικά προβληματική. Βεβαίως, μια κοινωνική ή περιβαλλοντική δράση, εάν μάλιστα διαφημιστεί επαρκώς, κάνει την εταιρεία ελκυστικότερη σε εργαζομένους, πελάτες και επενδυτές (με κοινωνικές ή περιβαλλοντικές ευαισθησίες).

2. Το φαινόμενο του μετόχου/κοινωνικού ακτιβιστή είναι πρωτόγνωρο (και ανεξερεύνητο νομικά). Ο πυλώνας στον οποίο θεμελιώθηκε το εταιρικό δίκαιο τα τελευταία 150 χρόνια είναι τα οικονομικά συμφέροντα των μετόχων, όχι οι κοινωνικές ή οι περιβαλλοντικές τους ευαισθησίες. Είναι άγνωστο το πώς επηρεάζονται οι νομικές υποχρεώσεις των εταιρικών διοικητών όταν οι ίδιοι οι μέτοχοι (ιδίως δε οι μέτοχοι με σημαντική επιρροή) διεκδικούν την ανάληψη δράσεων ESG, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τα οικονομικά συμφέροντα της ίδιας της εταιρείας τους.

3. Σε προσωπικό επίπεδο, οι εταιρικοί διοικητές έχουν μάλλον αντικίνητρο να αναλάβουν δράσεις ESG. Ως γνωστόν, οι απολαβές τους (bonus κ.λπ.) εξαρτώνται πάντοτε από μετρήσιμους οικονομικούς δείκτες (αύξηση πωλήσεων, κερδών, πελατολογίου), όχι από την επίτευξη στόχων ESG.

4. Οι μεγάλες εισηγμένες εταιρείες, φοβούμενες ότι θα μείνουν έξω από τα ραντάρ των θεσμικών επενδυτών, σπεύδουν να υιοθετήσουν ESG standards. Αυτό δημιουργεί επενδυτική ζήτηση για τη μετοχή τους και αύξηση της χρηματιστηριακής τιμής. Το εάν όμως τα υψηλά ESG standards από μόνα τους προσφέρουν υψηλές χρηματιστηριακές αποδόσεις παραμένει αντικείμενο έρευνας. Οι επενδυτές (θεσμικοί ή όχι) που τοποθετούνται με αποκλειστικό γνώμονα την κλιματική αλλαγή ή την καταπολέμηση της φτώχειας, μπορούν να είναι ήσυχοι ότι προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο, αλλά δεν μπορούν να έχουν την ίδια βεβαιότητα ότι διαχειρίζονται τα χρήματά τους (ή τα χρήματα των μεριδιούχων τους) με τον οικονομικά αποδοτικότερο τρόπο.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Πηγή: kathimerini.gr