Bitcoin: Η πορεία της σύγχρονης κερδοσκοπικής μανίας, προς τη μοιραία καρφίτσα

Πέραν από τη μεγαλύτερη σύγχρονη “χρηματοοικονομική φούσκα”, το Bitcoin θα παραμείνει στην ιστορία ως το κυριότερο παράδειγμα χειραγώγησης των παραγόντων της προσφοράς και της ζήτησης, σε ένα “τέλειο” συναλλακτικό περιβάλλον.

Τα στοιχεία που δημιουργούν το “τέλειο” συναλλακτικό περιβάλλον είναι:

• Η σπανιότητα των Bitcoins που κυκλοφορούν -μόλις 18,6 εκατομμύρια, εκ των οποίων εκτιμάται ότι περίπου 20% έχουν αποσυρθεί από την αγορά (έχουν χαθεί ή “κλειδωθεί” σε λογαριασμούς χωρίς τη δυνατότητα ανάκτησής τους).
• Ο εξαιρετικά μεγάλος αριθμός συμμετεχόντων στη συναλλακτική αγορά του Bitcoin και ο τεράστιος καθημερινός όγκος συναλλαγών επί αυτού.
• Η μεγάλη εξάπλωση των πλατφορμών συναλλαγών γενικότερα και η δυνατότητα δημιουργίας ενός “λογαριασμού συναλλαγών” από τον καθέναν, σε ελάχιστο χρόνο, με ταχύτατες διαδικασίες.
• Η επιτηδευμένη φιλολογία που έχει, επί χρόνια αναπτυχθεί για το τί είναι το Bitcoin και το πώς θα κυριαρχήσει επί των συναλλαγών στις πραγματικές οικονομίες.
• Οι προσδοκίες που έχουν καλλιεργηθεί, με επιτηδευμένο τρόπο, για το πού μπορεί να φτάσει η τιμή του, κάτι που, μέχρι κάποιο σημείο λειτουργεί ως “μηχανισμός μίας αυτοεκπληρούμενης προφητείας”.
• Ο μηχανισμός λειτουργεί μέσα από την άμεση ή έμμεση παρότρυνση του ευρύτερου κοινού να συμμετάσχει σ’ αυτή την αγορά, με την προσδοκία υψηλού κέρδους.
• Η τεράστια ρευστότητα που, λόγω των πολιτικών των κεντρικών τραπεζών, υπάρχει σήμερα στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα.

Ουδείς γνωρίζει την εξέλιξη τιμής του Bitcoin μέσα απ’ αυτό το καλοστημένο παιχνίδι. Η ζήτηση χειραγωγείται μέσα από τη διεθνή φιλολογία, αλλά και την εμφάνιση άλλων πρακτικών όπως, ή εμπλοκή προσωπικοτήτων (όπως ο Elon Musk), ή τη χρήση ειδήσεων για την εμπλοκή στις συναλλαγές του Bitcoin διαφόρων επενδυτικών οίκων, γεγονότα που, κατά τις τελευταίες εβδομάδες ώθησαν την τιμή του σε νέα ιστορικά υψηλά.

Όμως, γνωρίζουμε ότι, ο κ. Musk, ουδέποτε θα πουλήσει έστω και ένα από τα αυτοκίνητά του, άμεσα σε Bitcoin -το γνωρίζει και ο ίδιος. Πρακτικά, ούτε ένα μπρελόκ κλειδιών δε θα μπορέσει να πουλήσει με βάση αυτό, αφού, κάθε τιμή πρέπει να εκφράζεται στο επίσημο νόμισμα του κάθε κράτους και κάθε συναλλαγή να γίνεται σ’ αυτό -η δυνατότητα έκδοσης του νομίσματος μιας χώρας αποτελεί μία από τα τρία βασικά στοιχεία που ορίζουν μία κρατική εξουσία. Βεβαίως, υπάρχουν πολλοί ακόμη -σοβαροί λόγοι- που το Bitcoin δε θα μπορέσει ποτέ να γίνει νόμισμα συναλλαγών.

Παράλληλα, ούτε η παρούσα άνοδός του οφείλεται στο ότι συνιστά ένα ....”καταφύγιο” προστασίας από τον πληθωρισμό -όπως κάποιοι έξυπνοι γράφουν και κάποιοι ανόητοι πιστεύουν- αφού ο πληθωρισμός είναι ανύπαρκτος στη συγκεκριμένη χρονική φάση. Και βεβαίως, ουδεμία σχέση έχει με το χρυσό, αφού ο χρυσός είναι κάτι που αποτέλεσε στοιχείο έκφρασης αξιών επί χιλιάδες χρόνια και ο ρόλος του έχει ριζώσει στο ανθρώπινο DNA και είναι αδύνατο να αντικατασταθεί με κάτι τόσο άυλο, τόσο σαθρό, σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

Και πώς θα εξελιχθεί η πορεία του Bitcoin; Ουδείς γνωρίζει το όριο της ανόδου. Θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε. Γνωρίζουμε όμως πολλά παραδείγματα “φουσκών” από την ιστορία. Γνωρίζουμε επίσης ότι, η απληστία, είναι ένα συναίσθημα το οποίο μπορεί να μετατραπεί σε φόβο, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα -άλλωστε, αυτά τα δύο πάντα κινούνται παράλληλα. Το Bitcoin μπορεί να ξεπεράσει όποια τιμή θέλει. Όμως, δε θα μπορέσει να ξεπεράσει ποτέ την ανθρώπινη φύση.

Και γιατί δε παρεμβαίνουν οι αρχές; Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα. Εκτιμούμε ότι, δε κάνουν “ανοιχτή” παρέμβαση, για δύο λόγους:

Πρώτο, σήμερα, το Bitcoin απορροφά ένα μέρος της γενικής ρευστότητας. Στο ξεφούσκωμά του, όταν συμβεί, θα είναι ένας από τους τρόπους για την “εξαϋλωση” μέρους αυτής της απίστευτης ρευστότητας που έχει διαχυθεί στο σύστημα. Αυτό δε θα έχει αρνητικές επιδράσεις στην ευρύτερη κοινωνία.

Κάποια μέρα, το Bitcoin θα κορυφώσει και θα αρχίσει η πτώση. Τα κέρδη θα είναι τόσο μεγάλα που όλοι θα σπεύσουν να περισώσουν ένα τμήμα τους. Μέχρις ότου η τιμή πλησιάσει την αξία του (που μάλλον είναι μηδενική), ενώ στη συνέχεια θα υπάρξουν μερικές αναλαμπές, που όμως δε θα εμποδίσουν είτε την περιθωριοποίησή του, είτε το σβήσιμό του. Το άσχημο με αυτό είναι ότι, τις μεγάλες απώλειες θα υποστούν οι ευκολόπιστοι και οι ανόητοι. Αυτοί που γνωρίζουν πώς κινείται το χρήμα και πώς λειτουργούν οι αγορές, θα είναι από τους πρώτους που, αδίστακτα, θα πηδήξουν έξω από τη “φούσκα”.

Δεύτερο, οι αρχές θα επέμβουν όταν το Bitcoin αρχίσει να σχηματίζει έναν συστημικό κίνδυνο. Τώρα, το Bitcoin είναι κάτι που μεγαλώνει σε όγκο, όμως παραμένει “γραφικό”. Εάν και εφόσον φτάσει στο σημείο που θα θίξει κρατικά ή συστημικά δικαιώματα, τότε οι αρχές θα επέμβουν και θα το εκμηδενίσουν -έχουν τη δύναμη να το κάνουν. Πριν από μερικούς μήνες, το αμερικανικό Κογκρέσο, έσβησε μέσα σε ένα απόγευμα, τις φιλοδοξίες του Mark Zuckerberg να δημιουργήσει το “libra” ένα νόμισμα του Facebook που φιλοδοξούσε να γίνει νόμισμα ευρύτερων συναλλαγών.

Επίσης, θα επέμβουν εάν και όταν κριθεί ότι, η κατάρρευσή  του -που κάποια στιγμή θα έρθει αναπόφευκτα- θα προκαλέσει κινδύνους στη λειτουργία του συστήματος. Πριν μερικές βδομάδες, ο Elon Musk, ζήτησε και πήρε την άδεια, ώστε η εταιρία του Tesla, να μπορεί να διατηρεί στα χρηματικά της αποθέματα ή στον επενδυτικό της λογαριασμό, Bitcoin. Προς το παρόν είναι η Tesla και η Microstrategy (μία μικρή και προϊοντικά στάσιμη εταιρία που βασίζει την πορεία της στο ότι τοποθετεί τα διαθέσιμά της σε Bitcoin). Αν αυτή η τάση εξαπλωθεί ευρύτερα (κάτι πολύ δύσκολο να συμβεί, αφού η λογική πρυτανεύει στις μεγάλες εταιρίες του S&P), τότε θα υπάρξουν αντιδράσεις από τα θεσμικά όργανα, αφού θα αυξηθεί ο συστημικός κίνδυνος.

Από την πλευρά μας, έχοντας εκφράσει, διαυγέστατα, εδώ και καιρό την άποψή μας, το Bitcoin παύει να μας απασχολεί. Το παρακολουθούμε, ως ένα αξιόλογο φαινόμενο -που θα μείνει στην ιστορία- μιας παράλογης κερδοσκοπικής μανίας, η οποία θα καταλήξει όπως και τόσες άλλες στο παρελθόν. Παράλληλα, το παρακολουθούμε, για να μάθουμε τον τρόπο που λειτουργεί η μάζα και τις αλλαγές ή και για τις παραμορφώσεις που προκαλούν στις χρηματοοικονομικές αγορές οι τεχνολογικές εξελίξεις. Τέλος, το παρακολουθούμε, για να έχουμε μια εικόνα των επιπτώσεων που θα προκληθούν, όταν η φούσκα αυτή πέσει πάνω στη μοιραία καρφίτσα.

Γιάννης Σιάτρας