Αρχική | Άποψη | Η Άποψη των ΜΜΕ | Το όνειρο του Ερντογάν: Η αναβίωση του Χαλιφάτου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Το όνειρο του Ερντογάν: Η αναβίωση του Χαλιφάτου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font
Το όνειρο του Ερντογάν: Η αναβίωση του Χαλιφάτου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ελλάδα έχει με το μέρος της το απόλυτο δίκαιο σχετικά με τις απαιτήσεις της Τουρκίας. Ο χρόνος εργάζεται υπέρ της Ελλάδος: Υπό μια προϋπόθεση –ότι δεν θα βιαστεί να αρχίσει συνομιλίες με την Τουρκία για κανένα θέμα, ούτε καν για την υφαλοκρηπίδα.

Τις ιστορικές στιγμές που επηρεάζουν καταλυτικά τις ανθρώπινες κοινωνίες είναι πολύ δύσκολο να της αντιληφθεί κανείς την εποχή που εμφανίζονται. Εκτείνονται σε δεκαετίες, ακόμη και αιώνες, και επηρεάζουν την ανθρώπινη φύση πολλαπλώς με τέτοιο τρόπο που σπανίως γίνονται αντιληπτές από τους σύγχρονους αναλυτές, αλλά πολύ αργότερα. Η παρούσα διαμάχη με την Τουρκία είναι μια τέτοια ιστορική στιγμή. Και γίνεται αντιληπτή επειδή η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας δεδηλωμένα αποπειράται να εισάγει μια νέα εποχή στη Μεσόγειο, το λίκνο του πολιτισμού, με απώτερο σκοπό να κυριαρχήσει στην Ευρώπη, αγνοώντας τις κατακτήσεις της ανθρωπότητας όσον αφορά τις διακρατικές σχέσεις μεταξύ πολιτισμένων κρατών καθώς και την ανάπτυξη του Διεθνούς Δικαίου, και θέλει να επαναφέρει την εποχή των κανονιοφόρων για να επιτύχει τους διακηρυγμένους σκοπούς της.

Κατά την Oxford Analytica η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας απομονώνεται όλο και περισσότερο. Όταν το ΑΚΡ, το κόμμα του Ερντογάν, κέρδισε τις εκλογές, επένδυσε στο γεγονός ότι ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας (Organisation of Islamic Co-operation, OIC) με Τούρκο Γενικό Γραμματέα (E. Insanoglu 2004-2014) θα προωθούσε την Τουρκία ως την de facto ηγέτιδα του μουσουλμανικού κόσμου. Αυτό δεν έγινε κατορθωτό. Οι σχέσεις δε της Τουρκίας σήμερα με τον Αραβικό Σύνδεσμο είναι ανύπαρκτες.

Μετά την αλλαγή του πολιτικού συστήματος από τον Ερντογάν από κοινοβουλευτικό σε προεδρικό με απόλυτο έλεγχο των πάντων από τον Πρόεδρο, έχει αποθεσμοποιηθεί ο τρόπος διεξαγωγής της εξωτερικής πολιτικής. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από τον ίδιο τον Ερντογάν ο οποίος περιβάλλεται από έναν μικρό αριθμό συμβούλων που έχουν επιλεγεί για την τυφλή υπακοή τους στον ίδιο, με αποτέλεσμα να γίνονται συνεχώς γκάφες και λάθη.

Τα τελευταία χρόνια έχει σχολιασθεί εκτενώς κατά πόσο η Τουρκία επανεξετάζει την θέση της έναντι της Δύσεως. Η αλήθεια είναι ότι ο Ερντογάν προχωρά μόνος και θέλει να καταστήσει την Τουρκία δύναμη η οποία σε πρώτο στάδιο να διαφεντεύει την ανατολική Μεσόγειο και στην συνέχεια να την καταστήσει παγκόσμιο παίκτη.

Κατά την Oxford Analytica, η Τουρκία δεν έχει αυτές τις δυνατότητες. Ο Ερντογάν δεν έχει επίγνωση των περιορισμών της Τουρκίας και την ανάγκη να κτίσει συνεργασίες με άλλες χώρες. Ο ίδιος και ο στενός του κύκλος πιστεύουν ότι η πολιτική του είναι η ορθή.

Η κυβερνητική προπαγάνδα παρουσιάζει τους Μουσουλμάνους της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής να προσβλέπουν στην ηγεσία της Τουρκίας και του Ερντογάν ως την «ελπίδα» όχι μόνο των Μουσουλμάνων αλλά και των άλλων «καταπιεσμένων» λαών σε όλα τα μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Λατινικής Αμερικής. Το να προωθεί η Άγκυρα τέτοια παραμύθια είναι ένα πρόβλημα, αλλά το να τα πιστεύει είναι ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα. Πολύ λίγοι Άραβες θα ήθελαν την νεκρανάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πιστεύεται ότι ο Ερντογάν θα συνεχίσει να εφαρμόζει επιθετική εξωτερική πολιτική μέχρι να καταστραφεί. Η δημοσιότητα που δίδουν τα ΜΜΕ της Τουρκίας που ελέγχονται από την κυβέρνηση τον «κλειδώνει» στο να είναι επιθετικός τόσο στην θεωρία όσο και στην πράξη, δεν του αφήνει δε περιθώρια υποχώρησης από τις μαξιμαλιστικές του απαιτήσεις.

Ο χρόνος εργάζεται υπέρ της Ελλάδας. Αυτό το γνωρίζουν η Μέρκελ, ο Μακρόν, το ΝΑΤΟ και ενδεχομένως και οι άλλοι εμπλεκόμενοι. Αυτός δε είναι ο λόγος που η Μέρκελ, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, οι επίσημες Ηνωμένες Πολιτείες και οι παρακοιμώμενοι πιέζουν για άμεσες συνομιλίες «υπό την αιγίδα τους».

Οι «αναίμακτες» διπλωματικές διαπραγματεύσεις –όταν και εάν αρχίσουν– θα έχουν ως στόχο συμφωνία με την οποία θα εξασφαλίζεται στην Τουρκία δικαίωμα εκμεταλλεύσεως ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο, δια της μειώσεως της επήρειας του Καστελόριζου και άλλων νήσων και αποτρέποντας την συνοριοποίηση της υφαλοκρηπίδας της Κύπρου με την υφαλοκρηπίδα της Ελλάδος.

Ένα θέμα σχετικό που είδε την δημοσιότητα τελευταίως είναι ο λεγόμενος «Χάρτης της Σεβίλλης». Ο Χάρτης αυτός απεικονίζει τις ΑΟΖ των ευρωπαϊκών κρατών σύμφωνα με την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Αποκαλείται και «Χάρτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Ο Χάρτης οριοθετεί δικαίωμα ΑΟΖ και στο Καστελόριζο, επιτρέποντας σύνδεση Ελληνικής και Κυπριακής ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο.

Οι Τούρκοι, από δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου και δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων (Χουλουσί Ακάρ – Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων) απαιτούν την «απόσυρση» του Χάρτη, η δε Πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία δηλώνει πως ο χάρτης δεν έχει καμία νομική εγκυρότητα. Βεβαίως δεσμευτικός δεν είναι αφού ο ένας συνομιλητής δεν την αποδέχεται, όμως εάν οι συνομιλίες διεξαχθούν σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, ακόμη και για χώρες που δεν το έχουν κυρώσει έχει αποκτήσει δεσμευτικότητα ως εθιμικό δίκαιο. Ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχονται την ισχύ της Σύμβασης παρ’ όλο που δεν την έχουν κυρώσει.

Μπορεί το Καστελόριζο και η Μεγίστη να είναι μικρές έναντι του όγκου της Τουρκίας, αν όμως θεωρήσουμε ότι είναι το ακρότατο σημείο της Ευρώπης και ότι το Αιγαίο με την πέριξ θάλασσα αποτελεί αρχιπέλαγος, ασφαλώς έχει υφαλοκρηπίδα ικανή να ενωθεί με την υφαλοκρηπίδα της Κύπρου.

Ένα δεύτερο καινοφανές θέμα το οποίο ανασύρθηκε προσφάτως είναι ότι την αποστρατικοποίηση των νήσων ενδέχεται να ζητήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες ως συμβαλλόμενο κράτος στην Συνθήκη των Παρισίων 1947. Επειδή η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενη δεν νομιμοποιείται να το απαιτήσει. Ακόμη μια απόδειξη του πόσο ασμένως φροντίζουν να στηρίξουν την Τουρκία οι Σύμμαχοι και ο λόγος είναι επειδή γνωρίζουν ότι ο χρόνος τελειώνει και η Τουρκία χάνει το παιγνίδι.

Και ένα τελευταίο: Λέγεται ότι δεν θα επιτραπεί στην Ελλάδα να χρησιμοποιήσει νατοϊκό /αμερικανικό οπλισμό κατά κράτους–μέλους του ΝΑΤΟ, κάτι που ανελλιπώς χρησιμοποιεί η Τουρκία στην Κύπρο από το 1980.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός, εάν είναι σώφρων, ιδιότητα η οποία του αναγνωρίζεται, δεν θα αναλάβει το πολιτικό κόστος μιας τέτοιας ρυθμίσεως, ούτε και θα πρέπει να προτείνει παραπομπή σε Διεθνές Δικαστήριο για να αποφανθεί επί της διαφοράς ή των διαφορών. Μια τυχόν απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου έστω και μερικώς δυσμενής, π.χ. περιορισμός της εκτάσεως της υφαλοκρηπίδος μας, θα ενδυθεί τον μανδύα της διεθνούς νομιμότητος και η Ελλάδα θα αναγκαστεί να την αποδεχθεί, σεβόμενη την διεθνή έννομη τάξη.

Αποδοχή πλαισίου διαπραγματεύσεων που θα προσδιορίσει η ελληνική κυβέρνηση δεν θα γίνει αποδεκτή από την Τουρκία η οποία θα επιμείνει να περιληφθούν και οι άλλες «διαφορές» που, κατά τους Τούρκους, μας χωρίζουν: αποστρατικοποίηση των νήσων, περιορισμός των χωρικών υδάτων και των εναερίων συνόρων μας, γκρίζες ζώνες, και άλλα θέματα ων ουκ έστιν αριθμός. Ο τελικός δε στόχος είναι η φιλανδοποίηση της Ελλάδος, όσον αφορά δε την Κύπρο είναι η τουρκοποίησή της και η de facto ενσωμάτωσή της ούτως ώστε μέσω της Κύπρου να έχει λόγο και veto στα δρώμενα της Ευρώπης.

Νοουμένου ότι η ροή των γεγονότων θα ακολουθήσει την σειρά που αναλύσαμε, η έναρξη διαλόγου δίνει την ευκαιρία στην Άνγκελα Μέρκελ να προχωρήσει σε επαναπροσδιορισμό των σχέσεων Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ενώσεως, να απομακρυνθεί το θέμα των κυρώσεων, έστω και προσωρινώς και να ανακοπεί η ορμή της αντιπαραθέσεως του Γάλλου προέδρου Μακρόν με την Άγκυρα.

Βέβαια, υπεισέρχεται στην εξίσωση και η Κύπρος. Εκεί ο Ερντογάν έχει κατάφωρα παραβιάσει, και δεδηλωμένα συνεχίζει να το πράττει, την εδαφική ακεραιότητα και τα κυριαρχικά δικαιώματα της νήσου. Ορθώς η Κύπρος έθεσε veto στις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας επειδή δεν επιβλήθηκαν κυρώσεις και κατά της Τουρκίας.

Η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει αντιληφθεί ότι η πολιτική του κατευνασμού απέναντι στον Ερντογάν δεν έχει αποτέλεσμα. Ιστορικά, ποτέ δεν έχει αποτραπεί με υποχωρητικότητα και χρήματα ένας αποφασισμένος αυταρχικός ηγέτης από την επεκτατική του πορεία. Η Γερμανία έπρεπε να έχει μάθει το μάθημά της. Αν δεν πρόκειται να υπάρξουν ούτε καν οικονομικές κυρώσεις, τότε πώς θα έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση δυνατότητα επιρροής, ώστε να αποτρέψει τον Τούρκο πρόεδρο από την επιθετική γραμμή του στο Αιγαίο και στην Κύπρο;

Το επαναλαμβανόμενο σλόγκαν από πολιτικούς όλων των αποχρώσεων ότι οι πολιτικές διενέξεις ουδέποτε επιλύονται με στρατιωτικά μέσα δεν είναι μόνο λανθασμένο, αλλά και ανιστόρητο.

Το αρχαίο ρωμαϊκό ρητό «si vis pacem, para bellum» (Αν θέλεις ειρήνη, ετοίμαζε πόλεμο) ηχεί πολεμοχαρές και εκτός εποχής, στην ουσία όμως ισχύει και σήμερα: απέναντι σε αδιάφορους και υπερεξοπλισμένους επιτιθέμενους, ο αδύνατος κα μη θαρραλέος δεν επιβιώνει με διασκέψεις και συνομιλίες. Πρέπει να μπορεί να αντιπαραθέσει μια αξιόπιστη αντίσταση.

Η Ευρώπη χρειάζεται μια σοβαρή εξωτερική πολιτική που να μην φοβάται να αντιπαρατεθεί αποφασιστικά μαζί με την Γαλλία και άλλους απέναντι στους «ψευτοπαλληκαράδες» αυτού του κόσμου.

Αυτά περίπου γράφει ο πρόεδρος του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (DGAP). Το σχετικό άρθρο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Συμβουλίου στις 02/09/2020.

Γιατί υποστηρίζεται η άποψη των «μη συνομιλιών»; Κατ’ αρχάς, νομοτελειακά δεν είναι δυνατόν να συνεχίσει η Ευρώπη, κυρίως η Γερμανία, να υποστηρίζει στα συμβούλια της Ευρωπαϊκής Ενώσεως απροκάλυπτα την Τουρκία, όταν η Τουρκία την άγει και την φέρει και την ρεζιλεύει σε όλη την Ευρώπη. Όσο και να βασίζεται στις στενότατες εμπορικές σχέσεις και στους Τούρκους ψηφοφόρους, ας μη ξεχνούμε ότι σύμμαχοι της Μέρκελ όπως ο Markus Söder, Πρωθυπουργός της Βαυαρίας, είναι κατά των Τούρκων, το δεξιό κόμμα AfD είναι εναντίον της λόγω της σύμπλευσής της με τους Τούρκους, το δε Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, το μεγαλύτερο κόμμα της Ευρωβουλής συντάσσεται ανοικτά υπέρ της Ελλάδος. Ακόμη και ο εκ των υποψηφίων διαδόχων της, ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, Νόρμπερτ Ρέτγκεν, τάσσεται υπέρ της οριστικής διακοπής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Προσφάτως η ευρωπαϊκή βουλή συζήτησε την «επικίνδυνη» κλιμάκωση και τον ρόλο της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Στις 17 Σεπτεμβρίου 2020, με απόφασή της [2020/2774(RSP)] καταδίκασε τις παράνομες δραστηριότητες στις υφαλοκρηπίδες/ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου. Βεβαίως, οι αποφάσεις του ευρωκοινοβουλίου δεν είναι δεσμευτικές ακόμη, αλλά σύντομα, όχι στο απώτερο μέλλον, πρέπει να καταστούν δεσμευτικές για να γίνει η Ευρώπη πιο αντιπροσωπευτική και λιγότερο γραφειοκρατική. Η αρχηγός της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, Ursula von der Leyen, είναι αποφασισμένη να μετατρέψει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε συγκεντρωτική οικονομική Ένωση. Απόδειξη είναι το πακέτο στήριξης των κρατών–μελών από τις επιπτώσεις του κορωνοϊού. Επίσης, τον περασμένο Μάρτιο ονόμασε ανοικτά την Ελλάδα ως την «ασπίδα» των συνόρων της Ευρώπης.

Με την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας, η Ευρώπη είναι υποχρεωμένη να καταστεί πιο συγκεντρωτική. Με την υλοποίηση της πολιτικής αυτής, η Ευρώπη καθίσταται πιο δυναμική και ανεξάρτητη.

Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν φιλοδοξεί να γίνει ο ηγέτης που θα καταστήσει την Ευρώπη Μεγάλη Δύναμη. Για να το κατορθώσει θα πρέπει να «εφεύρει» ένα αφήγημα που θα μπορέσει να ενώσει την Ευρώπη και να την ωθήσει προς την κατεύθυνση αυτή. Μόνο με μια ενωμένη Ευρώπη με κοινά σύνορα θα μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να αναπτυχθεί σε Μεγάλη Δύναμη και ο Μακρόν σε ηγέτη Μεγάλης Δυνάμεως.

Όπως ανέλυσε στην εκδήλωση της Ολομελείας των Δικηγορικών Συλλόγων στο Καστελόριζο ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, οι προϋποθέσεις και το νομικό πλαίσιο υπάρχουν για την οργάνωση και ενεργοποίηση της ρήτρας «αμοιβαίας άμυνας» μεταξύ των κρατών–μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Όπως είναι προφανές, η «όσμωση» αυτή μεταξύ Διεθνούς Δικαίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου, στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, έχει σημαντικές συνέπειες ως προς την Ελλάδα, όσον αφορά την ενεργοποίηση της ρήτρας «Αμοιβαίας Άμυνας» απέναντι στην «επικείμενη απειλή» ή και στην «απειλή χρήσης βίας» εκ μέρους της Τουρκίας, όσο και σε ό,τι αφορά την ίδια την αμυντική θωράκιση των ελληνικών νήσων του Αιγαίου τα οποία αποτελούν μέρος και της Ευρωπαϊκής Επικράτειας.

Συγκεκριμένα:

1.Την προμνημονευόμενη ρήτρα «Αμοιβαίας Αμυνας» (Mutual Defence clause) διαμορφώνουν ρυθμιστικώς οι διατάξεις:

α) Του άρθρου 42 παρ. 7 εδ. α΄ της Συνθήκης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ΣΛΕΕ»), κατά τις οποίες: «Σε περίπτωση κατά την οποία κράτος-μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη-μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα πού έχουν στην διάθεσή τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».

β) Του άρθρου 222 παρ. 1 της ΣΛΕΕ, κατά τις οποίες: «Η Ένωση και τα κράτη-μέλη της ενεργούν από κοινού, με πνεύμα αλληλεγγύης, εάν ενα κράτος-μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση ή πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή. Η Ένωση κινητοποιεί όλα τα μέσα που έχει στην διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών μέσων πού θέτουν στην διάθεσή της τα κράτη-μέλη».

2.Οι συνδυαστικώς –αλλά και συμπληρωματικώς εφαρμοζόμενες ρήτρες «Αμοιβαίας Άμυνας» και «Αλληλεγγύης» είναι, από πλευράς κανονιστικής ισχύος, πλήρεις leges perfectae, άρα δεσμευτικές στο ακέραιο.

Τούτο προκύπτει κυρίως από την Γνώμη, την οποία διατύπωσε –ύστερα από σχετικό αίτημα προς τούτο– ἡ Νομική Υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το 2016. Για την ακρίβεια, στις 12.7.2016 ἡ Νομική Υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αποφάνθηκε, με σειρά τεκμηριωμένων νομικών συλλογισμών, ότι οι κατά τ’ ανωτέρω ρήτρες παράγουν πλήρη έννομα αποτελέσματα, ἐφ’ όσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής τους.

Κατά την ίδια Γνώμη, η θέση σ’ εφαρμογή του μηχανισμού των ρητρών «Αμοιβαίας Άμυνας» και «Αλληλεγγύης» μπορεί να οδηγήσει στην εφαρμογή σειράς μέτρων, ιδίως δε διπλωματικών, διοικητικών, τεχνικών και –κατ’ εξοχήν μάλιστα– στρατιωτικών, δια της ενεργοποίησης των κατά περίπτωση Ένοπλων Δυνάμεων.

Είναι άκρως ενδεικτικό ότι στην πρόσφατη Συνθήκη του Aachen, του 2019, μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, η όποια τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2020 –και ειδικότερα στο άρθρο 4 εδάφιο β΄ αυτής, που περιλαμβάνεται στο Κεφάλαιο 2 «Ειρήνη, Ασφάλεια και Ανάπτυξη»– θεσπίζεται ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής, «συμπεριλαμβανομένης της χρήσης στρατιωτικής δύναμης», σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης στην επικράτεια ενός εκ των Μερών, υπό το πρίσμα, όπως ορίζεται επί λέξει στο πρώτο εδάφιο του ίδιου άρθρου, των υποχρεώσεων των δύο Κρατών όχι μόνο με βάση το άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, αλλά και με βάση το άρθρο 42 παρ. 7 της ΣΕΕ.

Μάλιστα, η καγκελάριος Merkel, στις δηλώσεις της κατά την υπογραφή της Συνθήκης, ανέφερε, όσον αφορά ειδικότερα τις διατάξεις του 2ου Κεφαλαίου για την αμυντική συνεργασία Γαλλίας και Γερμανίας, ότι πρόκειται για την «συνεισφορά της Γερμανίας στην έλευση ενός Ευρωπαϊκού Στρατού».

3.Από πλευράς πρακτικής εφαρμογής των διατάξεων των άρθρων 42 παρ. 7 εδ. α΄ της ΣΕΕ και 222 παρ. 1 της ΣΛΕΕ, ως προς τις ρήτρες «Αμοιβαίας Άμυνας» και «Αλληλεγγύης», υφίστανται ως τώρα δύο, τουλάχιστον, άκρως χαρακτηριστικά παραδείγματα:

α) Τον Νοέμβριο του 2015, μετά τις πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, η Γαλλία, δια του προέδρου της François Hollande, ζήτησε και πέτυχε την ενεργοποίηση της εφαρμογής της ρήτρας «Αμοιβαίας Άμυνας» του άρθρου 42 παρ. 7 εδ. α΄ της ΣΛΕΕ. Ας σημειωθεί ότι η Γαλλία στηρίχθηκε, εν προκειμένῳ, και στο προηγούμενο της εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ από τις ΗΠΑ, κατά το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους στις 11 Σεπτεμβρίου 2001. Τονίζεται ότι η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε, συνειδητά, να επικαλεσθεί αποκλειστικώς την ρήτρα «Αμοιβαίας Άμυνας» του άρθρου 42 παρ. 7 εδ. α΄ της ΣΕΕ και όχι την αντίστοιχη ρήτρα του άρθρου 5 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Μάλιστα, ο τότε Υπουργός Άμυνας και νυν Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Jean-Yves Le Drian, ανέφερε σε δήλωσή του ότι «η Γαλλία δεν μπορεί να κάνει τα πάντα», επικαλούμενος ευθέως, ως προς την παροχή στρατιωτικής συνδρομής των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις αυξημένες επιχειρησιακές ανάγκες.

β) Ως τέτοιο προηγούμενο μπορεί να χαρακτηρισθεί και η αναφορά στις προμνημονευόμενες ρήτρες κατά την διάρκεια της Συνόδου των Υπουργών Άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις 16.6.2020, και μάλιστα ακριβώς εν όψει των κρίσιμων δεδομένων πού έχει δημιουργήσει η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ειδικότερα, στο στοιχείο 6 των συμπερασμάτων η Σύνοδος αυτή: «Επαναλαμβάνει την σημασία της αλληλοβοήθειας ή και αλληλεγγύης, σύμφωνα με τις προβλέψεις του άρθρου 42 (7) της ΣΕΕ και του άρθρου 222 της ΣΛΕΕ».

4.Υπό το φως των προηγούμενων διαπιστώσεων καθίσταται προφανές και ότι: το δικαίωμα της Ελλάδας να θωρακίζει αμυντικώς όλα, ανεξαιρέτως, τα νησιά της στο Αιγαίο βρίσκει έρεισμα και στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο, μέσω του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου που περιλαμβάνει τις κρίσιμες, ως προς τούτο, διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου. Το συμπέρασμα αυτό, στο πλαίσιο εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Δικαίου, ενισχύεται καταλυτικώς και από όλες τις δηλώσεις των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης άλλα και μεμονωμένων Ευρωπαίων αξιωματούχων, οι οποίες αναφέρονται ευθέως στην τουρκική αυθαιρεσία εις βάρος της Ελλάδας. Ιδίως δε ενισχύονται από τα προμνημονευόμενα συμπεράσματα της Ευρωμεσογειακής Διάσκεψης της 10ης Σεπτεμβρίου 2020 στο Αιάκειο της Κορσικής.

Εάν δεν επιτύχει, η Γαλλία θα απαξιωθεί –δεν θα έχει καμία επιρροή ούτε στην Μεσόγειο ούτε στην Βόρειο Αφρική, θα κινδυνεύει δε να κατακλυσθεί από μετανάστες από την Τυνησία, με την οποία φλερτάρει η Τουρκία και η οποία ενδέχεται να συμμαχήσει μαζί της με σκοπό την περικύκλωση της Ευρώπης, όπως άλλωστε είναι και το απώτερο σχέδιο της Τουρκίας, δηλ. η αναβίωση του Χαλιφάτου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όπως γράφει και ο διευθυντής του τμήματος Ιστορίας του Yale, Alan Mikhail, ο Ερντογάν θυμίζει τον αδίστακτο σουλτάνο Σελίμ Α’, γνωστό για την επέκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1512-1520), για τον συνδυασμό της κοσμικής και θεϊκής εξουσίας που είχε ως σουλτάνος και χαλίφης και τις δριμείες επιθέσεις του στους ξένους και εγχώριους εχθρούς του.

Με πυκνό δίκτυο τζαμιών, ισλαμικών σχολείων, πολιτειακών κέντρων που χρηματοδοτούνται από την Τουρκία (και την Σαουδική Αραβία), οι Μουσουλμάνοι κατακτούν βαθμιαία, κυρίως σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και Ολλανδία, συνοικίες, σχολεία, πόλεις ολόκληρες. Αυτό πρέπει να λήξει.

Ας προχωρήσουμε παρακάτω: Το Ισραήλ δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς την ουσιαστική βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών σήμερα και της Ευρώπης αύριο. Οι χώρες που πρόσκεινται πλησίον και μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά το Ισραήλ είναι, αντικειμενικά, η Ελλάδα και η Κύπρος. Εξ ου και οι αυξανόμενες στρατιωτικές σχέσεις μεταξύ των τριών χωρών. Αν δε προσθέσουμε και την Αίγυπτο, ορκισμένο εχθρό των Αδελφών Μουσουλμάνων και ως εκ τούτου, ορκισμένο εχθρό της Τουρκίας, τότε οι συμμαχίες γίνονται ακόμη πιο επικίνδυνες για την Τουρκία.

Προσφάτως, έχουν λάβει θέση μάχης κατά της Τουρκίας και η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα. Ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι η Δύση, και μαζί η Ελλάδα και η Κύπρος θα εύχονταν μια πιο φιλελεύθερη κυβέρνηση στην Σαουδική Αραβία, δεν παύει να είναι μια τεράστια οικονομική δύναμη που για χάριν των υδρογονανθράκων της οι Ηνωμένες Πολιτείες σφύριζαν αδιάφορα για την ανελεύθερη πολιτική της και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Τουρκία παύει σύντομα να είναι και η χώρα–κλειδί για την μεταφορά ενέργειας στην Ευρώπη με την διαμόρφωση της Καβάλας σε ενεργειακό κόμβο μεταφοράς του υγροποιημένου αερίου στην Ευρώπη καθώς και με την κατασκευή του αγωγού East Med, η κατασκευή του οποίου έχει ήδη εγκριθεί. Η Ευρώπη βήμα-βήμα ανεξαρτητοποιείται από ελεγχόμενες από τρίτα κράτη πηγές παροχής ενέργειας. Λίαν συντόμως, η Τουρκία παρακάμπτεται. Εξ άλλου η ίδια χρειάζεται τεράστιες ποσότητες ενέργειας τις οποίες προσπαθεί να καλύψει με την προσπάθεια που καταβάλλει για τον έλεγχο των πηγών της ανατολικής Μεσογείου και με την κατασκευή τριών πυρηνικών εργοστασίων. Είναι δε γνωστό ότι η Τουρκία ετοιμάζεται να καταστεί πυρηνική δύναμη και να διεκδικήσει μια θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών παρ’ όλο που ποτέ δεν συμμορφώθηκε με τις αποφάσεις του.

Μια ενοποιημένη Ευρώπη είναι υποχρεωμένη να έχει πυρηνικό οπλοστάσιο για να είναι μια αξιόπιστη δύναμη και να είναι έτοιμη να υπερασπισθεί τα σύνορά της. Όπως γράφει ο Gérard Araud, πρώην μόνιμος αντιπρόσωπος της Γαλλίας στα Ηνωμένα Έθνη (2009-2014) και πρέσβυς της Γαλλίας στις Ηνωμένες Πολιτείες (2014-2019) «Υπό τις παρούσες περιστάσεις, η Λευκωσία δεν έχει άλλη επιλογή παρά να προβάλει veto στο Συμβούλιο Υπουργών της Ευρώπης, αν δεν επιβληθούν κυρώσεις». Παρ’ όλο που η πλειοψηφία των κρατών-μελών φαίνεται ότι είναι κατά των κυρώσεων, εν τούτοις ήδη συμπράττουν με την Κύπρο η Ελλάδα, η Γαλλία, η Σλοβακία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, και η Μάλτα.

Η Τουρκία, εκτός από την «Γαλάζια Πατρίδα» που προωθεί για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου και για την εξασφάλιση της ενέργειας που χρειάζεται, ευρίσκεται και σε στενή συνεργασία με το Κατάρ (το οποίο και την χρηματοδοτεί αφειδώς), το Πακιστάν (το οποίο της έχει προσφέρει και το know-how για την προγραμματισμένη κατασκευή της πυρηνικής βόμβας), τη Μαλαισία, και το Αζερμπαϊτζάν. Όπως δε αναφέρει το Stratfor, η γεωπολιτική δεξαμενή σκέψεως, η Τουρκία τα τελευταία χρόνια, χρηματοδοτεί εκπαιδευτικά, υγειονομικά και πολιτιστικά προγράμματα καθώς και φτηνές σαπουνόπερες σε χώρες των Βαλκανίων και της Αφρικής με μουσουλμανικούς πληθυσμούς, όπως η Αλβανία, το Κόσοβο, η Βοσνία και η Λιβύη. Έχει εγκαταστήσει στρατιωτική βάση στο Κατάρ, ελέγχει την αεροπορική βάση al-Watiya στην Λιβύη, και τα πλοία της προστατεύουν την ακτογραμμή της στα δυτικά. Επενέβη στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης υπέρ των ισλαμιστών που πολεμούν τον εξόριστο πρόεδρο, Abd Rabbo Mansour Hadi. Στο Σουδάν η Τουρκία αναπτύσσει το Suakin, έναν παλιό οθωμανικό λιμένα. Εγκατέστησε δε την μεγαλύτερη της βάση εκτός Τουρκίας στο Μογκαντίσου, την πρωτεύουσα της Σομαλίας. Ευελπιστεί δε ότι οι κινήσεις και οι επενδύσεις αυτές θα της επιτρέψουν να ενεργεί κατ’ αρχάς ως μια υπολογίσιμη δύναμη εφ’ όσον αποχωρήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες από την περιοχή και αρνηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει τις ευθύνες της, συν τω χρόνω δε να μετεξελιχθεί σε παγκόσμια πυρηνική δύναμη, μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σε κυρίαρχο της Ευρώπης.

Ο Ερντογάν οραματίζεται την αναθεώρηση του status quo στην Μεσόγειο, την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του χαλιφάτου, σε πρώτο στάδιο στην δημιουργία μιας ζώνης περιφερειακής ασφάλειας υπό τουρκική ηγεμονία η οποία θα ξεκινά από τα Βαλκάνια, θα καλύπτει το Αιγαίο και την Κύπρο και θα φθάνει στο Βόρειο Ιράκ. Επιδιώκει την συνιδιοκτησία και διαχείριση του φυσικού αερίου και των υδρογονανθράκων του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

Σε δεύτερο στάδιο οραματίζεται την υποταγή της Ευρώπης στο χαλιφάτο και στην αναβίωση της αυτοκρατορίας του Σελίμ Α’.

Μια νέα περίοδος της ιστορίας ανατέλλει στην Ανατολική Μεσόγειο όπου οι πολυπολικές συστημικές προκλήσεις δημιουργούν ένα άκρως άστατο γεωστρατηγικό περιβάλλον.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στην περιοχή είναι ο τουρκικός αναθεωρητικός ναρκισσισμός και η απουσία των κατάλληλων μηνυμάτων και προειδοποιήσεων από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Τουρκία πρέπει να λάβει το μήνυμα ότι οι επιλογές της προαναγγέλλουν δυσάρεστα αποτελέσματα στην οικονομία, στο εμπόριο και κυρίως στην διεθνή της θέση. Ο αναθεωρητικός επεκτατισμός της Τουρκίας δυναμιτίζει την Δυτική παρουσία στην περιοχή, την ενότητα της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ και την ειρήνη στην Ανατολική Μεσόγειο –για τον λόγο αυτό πρέπει σύσσωμη η Ευρώπη να στραφεί εναντίον της για να επιβιώσει και να εξελιχθεί σε μεγάλη και υπολογίσιμη δύναμη._

 

* Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευθεί στο τεύχος αριθ. 67 (Δεκέμβριος 2020 - Ιανουάριος 2021) του Foreign Affairs The Hellenic Edition.

Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.

All rights reserved.

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή

Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text