Τράπεζες: "Παγιδευμένη" σε ομόλογα ρευστότητα 41 δισ. ευρώ

Στα 41 δισ. ευρώ ανήλθε η αξία των ομολόγων που έχουν στους ισολογισμούς τους οι τράπεζες, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 12,7 δισ. ευρώ σε σχέση με τα τέλη του 2019, ενώ τα ρευστά διαθέσιμα που διατηρούν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διπλασιάστηκαν και από τα 17,7 δισ. ανήλθαν στο τέλος του 2020 στα 35,7 δισ. ευρώ.

Αυτό προκύπτει με βάση τα στοιχεία που δημοσίευσε ο SSM για το σύνολο των 112 πιστωτικών ιδρυμάτων που εποπτεύει – μεταξύ των οποίων και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες στην Ελλάδα.

Ο διπλασιασμός των χρημάτων που οι ελληνικές τράπεζες αντλούν από το ευρωσύστημα με αρνητικά επιτόκια έως και -1% και στη συνέχεια επανατοποθετούν στην ΕΚΤ, αποτυπώνει το πρόβλημα της περιορισμένης χορήγησης ρευστότητας στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά εν μέσω πανδημίας, παρά τον πακτωλό χρημάτων που ρέει στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό. Παρατηρείται σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  οι τράπεζες της οποίας αδυνατούν να υποστηρίξουν μια γενναία πιστωτική επέκταση, με αποτέλεσμα τα δάνεια που διοχετεύονται στην πραγματική οικονομία να αντιπροσωπεύουν ένα μικρό μέρος της τεράστιας ρευστότητας που έχει «ξεκλειδώσει» η ΕΚΤ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του SSM, το υπόλοιπο της χρηματοδότησης στην ευρωζώνη μειώθηκε από τα 14,4 τρισ. ευρώ στα τέλη του 2019 σε 14,2 τρισ. ευρώ στα τέλη του 2020. Ανάλογη είναι η εικόνα για την χώρα μας όπου τα υπόλοιπα των δανείων στα τέλη του 2020, διαμορφώθηκαν σε 150,6 δισ. ευρώ από 151,6 δισ. ευρώ στα τέλη του 2019.

Η μείωση αποδίδεται αφενός στην απο-αναγνώριση από τους ισολογισμούς των τραπεζών των δανείων που τιτλοποιούνται, καθώς και στις αποπληρωμές των δανείων που πραγματοποιούν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, αντισταθμίζοντας την αξία των νέων δανείων. Άλλωστε ένα σημαντικό μέρος των δανείων που χορηγούν οι τράπεζες, καταλήγει εκ νέου στις τράπεζες με την μορφή αύξησης των καταθέσεων, καθώς εν μέσω πανδημίας, τόσο οι επιχειρήσεις όσο και τα νοικοκυριά, αναστέλλουν επενδυτικές πρωτοβουλίες, διακρατώντας τη ρευστότητα.

Την ίδια στιγμή η αύξηση της αξίας των ομολόγων που έχουν στους ισολογισμούς τους οι ελληνικές τράπεζες δείχνει ότι ένα σημαντικό μέρος της ρευστότητας διοχετεύεται για την αγορά τίτλων. Η τάση αυτή διαμορφώνεται στην προσπάθεια να συντηρηθεί η εύθραυστη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος και να αντισταθμιστεί το κόστος των αυξημένων προβλέψεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας.

Πώς οι πωλήσεις ομολόγων ενίσχυσαν τα αποτελέσματα

Όπως έχει γράψει το Moneyreview  τα αποτελέσματα της προηγούμενης οικονομικής χρήσης που δημοσίευσαν οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, δείχνουν ότι οι πωλήσεις και ανταλλαγές κρατικών ομολόγων ενίσχυσαν τα αποτελέσματα του 2020 κατά 2,4 δισ. ευρώ και στήριξαν την αύξηση των προβλέψεων για τα κόκκινα δάνεια και τις έκτακτες ζημιές. Τα υψηλότερα οφέλη από χρηματοοικονομικές πράξεις πώλησης ομολόγων και swap ύψους 1,1 δισ. ευρώ το 2020 έναντι 230 εκατ. ευρώ το 2019 σημείωσε η Εθνική τράπεζα και ακολούθησε η Alpha Bank με κέρδη από χρηματοοικονομικές συναλλαγές ύψους 714 εκατ. ευρώ έναντι 434 εκατ. ευρώ το 2019. Από ανάλογες συναλλαγές η Eurobank κατέγραψε κέρδη 447 εκατ. ευρώ έναντι 113 εκατ. ευρώ, ενώ το όφελος των 220 εκατ. ευρώ που αποκόμισε η τράπεζα Πειραιώς από το swap των ομολόγων θα περάσει στα αποτελέσματα του α’ τριμήνου του 2021.

Την υψηλή εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από χρηματοοικονομικά κέρδη, επιβεβαιώνει η ανάλυση των αποτελεσμάτων του SSM, με βάση τα οποία το ποσοστό των εσόδων από χρηματοοικονομικά κέρδη και ανταλλαγές κρατικών τίτλων των ελληνικών τραπεζών, αποτέλεσε το ένα τέταρτο σχεδόν των οργανικών τους εσόδων του 2020. Το ποσοστό είναι πολύ χαμηλότερο στις υπόλοιπες τράπεζες της ευρωζώνης και κατά μέσο όρο τα χρηματοοικονομικά κέρδη δεν ξεπερνούν το ένα δέκατο των οργανικών εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του SSM στην περίπτωση των ελληνικών τραπεζών,  τα χρηματοοικονομικά έσοδα δεν προήλθαν από το χαρτοφυλάκιο των  τίτλων προς πώληση, αλλά πρόκειται για έκτακτα έσοδα, που προέκυψαν από τις ανταλλαγές ελληνικών ομολόγων.