Ο ρόλος των διεθνών ΜΜΕ στην ελληνική κρίση

Είναι εξαιρετικά μεγάλος ο όγκος των δημοσιευμάτων ο οποίος αφορά στο οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας και ο οποίος εξακολουθεί να παράγεται από τα διάφορα ξένα ΜΜΕ. Κατά τους τελευταίους 5 μήνες, δεν έχει υπάρξει έστω μία μέρα που το "ελληνικό ζήτημα" να απουσιάζει από τις πρώτες σελίδες των ηλεκτρονικών εκδόσεων μεγάλων εφημερίδων όπως η (αμερικανική) Wall Street Journal και η (αγγλική) Financial Times. Και βεβαίως, τα δημοσιεύματα αυτά, τα οποία αποτελούν μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσης των επενδυτών και των αναλυτών, έχουν παίξει το ρόλο τους στη διαμόρφωση, αλλά και την εξέλιξη του προβλήματος.

Θα ήταν χρήσιμο να γίνει σε κάποια στιγμή μία μελέτη πάνω στο ζήτημα, σε σχέση με το είδος των δημοσιευμάτων, τη θέση τους απέναντι στην Ελλάδα (συχνά ανάλογα με τη χώρα καταγωγής του ΜΜΕ), αλλά και τη συμβολή τους στην εξέλιξη του ζητήματος.
Επίσης, θα ήταν χρήσιμο να διερευνηθούν τα αίτια για τα οποία η Ελλάδα έτυχε τόσο μεγάλης προβολής, καθ' όλη αυτή την περίοδο.

Εκτιμώ ότι τα αποτελέσματα μίας τέτοιας μελέτης (η οποία λόγω του όγκου της θα έπρεπε να γίνει συντονισμένα από κάποια πανεπιστημιακή ομάδα) θα μας εκπλήξουν.
Και αυτό επειδή θα διαπιστώσουμε ότι όντως, τα διεθνή ΜΜΕ, ακόμη και αυτά που έχουν παγκόσμια εμβέλεια, αντιμετώπισαν το ζήτημα, όχι με αυστηρή δεοντολογική ή ακόμη και δεοντολογική αντικειμενικότητα, αλλά ανάλογα με την επικρατούσα ιδεολογία του τόπου καταγωγής τους. Για παράδειγμα, τα αμερικανικά και βρετανικά ΜΜΕ (τα οποία και κυριαρχούν στον τομέα της παγκόσμιας αναγνωσιμότητας) υπήρξαν από λίγο έως εξαιρετικά αρνητικά προς την Ελλάδα, την οποία συχνά αντιμετώπισαν με αρνητικές υπερβολές και -κατά το τελευταίο διάστημα- με ειρωνικό και ακόμη προσβλητικό τρόπο. Βεβαίως, οι "βολές" αυτών των ΜΜΕ δεν κατευθύνονταν μόνον προς την Ελλάδα, αλλά καθώς το ελληνικό οικονομικό πρόβλημα στην ουσία είναι και πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή -πιο στενά- της Ευρωζώνης, οι βολές των ΜΜΕ κατευθύνονταν προς ολόκληρη την Ε.Ε., προς την οποία οι ΗΠΑ, αλλά και μεγάλο μέρος της βρετανικής κοινής γνώμης είναι σταθερά και σθεναρά αντίθετες.

Αντίθετα, τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ -ακόμη και παρά τις αρνητικές εξάρσεις γερμανικών ΜΜΕ εναντίον της χώρας μας- αντιμετώπισαν το ζήτημα με μεγαλύτερη κατανόηση και επιείκεια και γενικότερα υπήρξαν πιο φιλικά προς την Ελλάδα. Το ίδιο παρατηρούμε και στα ασιατικά ΜΜΕ, τα οποία όντως χαρακτηρίστηκαν από αυξημένη αντικειμενικότητα.

Από μία έρευνα που μπορεί να γίνει στο μέλλον, θα διαπιστώσουμε επίσης ότι τα ΜΜΕ έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη των φάσεων του προβλήματος και συχνά "ώθησαν" τις εξελίξεις.
Αυτό το παρατηρούμε στην εξέλιξη των spreads καθ' όλους τους προηγούμενους μήνες, στην ώθηση της Κυβέρνησης να προσφύγει τελικά προς τον "μηχανισμό στήριξης" και στην αλλαγή της γραμμής -των αγγλοσαξονικών κυρίως ΜΜΕ- που, από την επομένη μέρα της προσφυγής, καταπιάνονται με το ζήτημα της αναδιαπραγμάτευσης του ελληνικού χρέους και του ενδεχομένου μίας ελληνικής χρεοκοπίας.

Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι τα ΜΜΕ (κυρίως τα οικονομικού περιεχομένου) δε κάνουν τίποτα άλλο από το να εκφράζουν τις απόψεις και τις διαθέσεις των αγορών, οι οποίες πάντα σπεύδουν να "προεξοφλήσουν" μία εξέλιξη. Θα μπορούσε να είναι και αυτό, όμως δε θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι, πέρα από την ανάλυση των γεγονότων, κύριος ρόλος ενός ΜΜΕ είναι να παρουσιάζει τα δεδομένα όπως έχουν καθώς και τις απόψεις όλων των εμπλεκόμενων πλευρών.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, τα ΜΜΕ έπαιξαν έναν καθοριστικό ρόλο στην αρνητική εξέλιξη του ελληνικού προβλήματος κατά τους τελευταίους μήνες και -σε πολλές περιπτώσεις- δημιούργησαν το φαινόμενο της "αυτοεκπληρούμενης προφητείας".

Στο σημείο αυτό θα μπορούσε κάποιος να κατακρίνει την ελληνική Κυβέρνηση, η οποία ομολογουμένως αιφνιδιάστηκε από τις εξελίξεις, γιατί δεν είχε οργανώσει μία "ομάδα συμβούλων ΜΜΕ", η οποία θα συμβούλευε τους έλληνες αξιωματούχους στο χειρισμό των εξελίξεων, αλλά και θα βοηθούσε σε μία καλύτερη παρουσίαση των γεγονότων -και των ελληνικών θέσεων- στα διεθνή ΜΜΕ. Αυτό ήταν ένα σοβαρό λάθος της ελληνικής Κυβέρνησης το οποίο αφ' ενός μεν επιδείνωσε την κατάσταση και αφ' ετέρου αύξησε το κόστος (οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό) του όλου προβλήματος.

Τέλος, θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διερεύνηση των αιτίων που η Ελλάδα, σε κάθε εκδήλωσή της και σε κάθε ζήτημα που την αφορά, αποσπά πάντα τόσο μεγάλη δημοσιότητα, η οποία όμως συνήθως είναι αρνητική. Το ίδιο διαπιστώθηκε και καθ' όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων ή ακόμη και κατά τη διάρκεια των Αγώνων. Το μέγεθος της δημοσιότητας έχει βεβαίως να κάνει με την ιστορία της χώρας και τη συμβολή της σε κάθε τομέα του σύγχρονου πολιτισμού. Η αρνητικότητα όμως, είναι ένα φαινόμενο το οποίο ενδεχόμενα να έχει τις βάσεις του σε ιστορικά αίτια (Βυζάντιο, διαμάχη εκκλησιών κλπ) και το οποίο επιτείνεται από την εικόνα του "έξυπνου πλην όμως πονηρού" ή του "καλοπερασάκια" που δίκαια ή άδικα έχει επικρατήσει στο εξωτερικό για τους Έλληνες. Και στο σημείο αυτό, η υπόθεση των "πλαστών στατιστικών στοιχείων" που τόσο ανόητα, επί πολλά χρόνια, εξέθρεψε και διαχειρίστηκε η επίσημη ελληνική Πολιτεία.

Είτε μας αρέσει, είτε όχι, τα διεθνή ΜΜΕ συμβάλλουν στη δημιουργία μίας διεθνούς εικόνας για τη χώρα και στη διαχείρισή της. Πέραν από τις προσπάθειες που θα καταβάλει η Κυβέρνηση στον οικονομικό τομέα στα επόμενα χρόνια, είναι εξ' ίσου απαραίτητο να ασχοληθεί και με το ζήτημα της καλύτερης αντιμετώπισης της χώρας από τα διεθνή ΜΜΕ. Και θα πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά και οργανωμένα. Αφού, όπως ήδη αποδείχθηκε, η παραμέληση του τομέα αυτού, και ζημιώνει, αλλά και στοιχίζει.