Επιστροφή καταθέσεων από το εξωτερικό

Η επιστροφή των καταθέσεων από το εξωτερικό ξεκίνησε δειλά και σε πολύ μικρά μεγέθη από το 2017, δηλαδή μετά την άρση των capital controls. Όμως, από το 2018 ξεκίνησε η σταδιακή επιστροφή να επιταχύνεται, με κορύφωση το 2021. Από το 2018 μέχρι σήμερα έχουν εισρεύσει πάνω από 3 δισ. ευρώ, με τα 2 δισ. να έχουν σημειωθεί εντός του έτους. Η κορύφωση ξεκίνησε από το 2020, καθώς μέχρι τότε είχαν πραγματοποιηθεί εισροές της τάξης των 700-800 εκατ. ευρώ από επιχειρήσεις και ιδιώτες.

Οι αιτίες

Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις ελληνικές τράπεζες, η αξιοπιστία της ελληνικής οικονομίας και οι θετικές προοπτικές με τον επενδυτικό πυρετό που αναμένεται μέχρι το 2027 (Ταμείο Ανάκαμψης κλπ.) ύψους 89 δισ. αποτελούν τις κύριες αιτίες εισροής καταθέσεων από επιχειρήσεις και ιδιώτες. Ωστόσο, η αποφυγή αρνητικών επιτοκίων και χρεώσεων διαχείρισης στις χώρες τους έχει οδηγήσει αρκετούς ομογενείς στο άνοιγμα νέων καταθετικών λογαριασμών. Πρόκειται για Έλληνες στο εξωτερικό που δεν είχαν λογαριασμό στην Ελλάδα. Άλλος λόγος είναι η μεταφορά χρημάτων στην Ελλάδα για αγορά ακινήτων, κυρίως για επενδυτικούς λόγους και για βραχυχρόνιες μισθώσεις. Οι αγορές επενδυτικών ακινήτων αφορά κυρίως επιχειρήσεις και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις τους ιδιώτες. Η επιστροφή και το άνοιγμα λογαριασμών έγιναν πιο εύκολες και λόγω του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Σύμφωνα με την έρευνα του Capital.gr, κατά το 2020, πέραν από τους παραπάνω λόγους, ένα μέρος ιδιωτικών και επιχειρηματικών κεφαλαίων επέστρεψαν στην Ελλάδα από ΗΠΑ προκειμένου να προστατέψουν τις αποταμιεύσεις από τις πιέσεις που δεχόταν το δολάριο κατά την πανδημία του Covid. Η επιστροφή καταθέσεων ή άνοιγμα καταθετικών λογαριασμών από Έλληνες του brain drain είναι σχεδόν μηδενική, σε σχέση με τη συνολική επιστροφή από το 2018 μέχρι σήμερα. Μπορεί να υπάρχει εισροή καταθέσεων από τη γενιά του brain drain, χωρίς, όμως, να συνοδεύεται με αλλαγή κατοικίας στην Ελλάδα. Οι λογαριασμοί αυτοί είναι σχεδόν μοιρασμένοι μεταξύ Ελλήνων στελεχών που επιστρέφουν και ξένων στελεχών που έρχονται να εργαστούν στην Ελλάδα, είτε σε θυγατρικές πολυεθνικών είτε σε ελληνικές επιχειρήσεις.

Πάντως, αυτό το μικρό ποσοστό του brain drain που επιστρέφει παρουσίασε μικρή αύξηση από τα τέλη του 2020 και κυρίως φέτος. Ένας από τους λόγους που καταγράφεται, πέραν από την εργασία στην Ελλάδα, είναι η ανεργία που έπληξε στο εξωτερικό (Ευρώπη και ΗΠΑ) αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη το 2020 λόγω του Covid. Σε αυτό προστέθηκαν και λόγοι που ξεκίνησαν από τις επιπτώσεις του Brexit. Ενδεχομένως, η εξέλιξη αυτή ίσως να συνεχιστεί και να ενισχυθεί, χωρίς, όμως να διαφαίνεται προς το παρόν ότι αποτελεί κάποια βασική τάση, σύμφωνα με τραπεζικές πηγές.

Τα ποσά

Το συνολικό ποσό της επιστροφής, δηλαδή των 3 δισ. ευρώ, δεν αντισταθμίζει τη μεγάλη εκροή καταθέσεων, άνω των 100 δισ. ευρώ που πραγματοποιήθηκε κατά την κρίση χρέους και την τραπεζική κρίση που ακολούθησε, δηλαδή κατά την περίοδο 2009-2017. Τραπεζικά στελέχη που μίλησαν στο Capital.gr, στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, εκτιμούν ότι μέχρι το τέλος του έτους, το συνολικό ποσό θα ξεπεράσει τα 4 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι στα παραπάνω μεγέθη δεν περιλαμβάνονται εισροές που γίνονται με πρώτο σταθμό την αγορά μετοχών, ομολόγων.

Διαφοροποιήσεις ανά έτος

Από έτος σε έτος παρατηρείται διαφοροποίηση στους λόγους της επιστροφής χρημάτων και μεταξύ ιδιωτών και επιχειρήσεων. Η μικρή και σταδιακή εισροή καταθέσεων το 2018 αφορούσε κυρίως ιδιώτες που προτίμησαν να έχουν τα χρήματά τους στην Ελλάδα, να τα διαχειρίζονται με μεγαλύτερη ευκολία και να πληρώνουν υποχρεώσεις. Η αρχή αυτή ταυτίζεται χρονικά με τη σταδιακή επιστροφή της εμπιστοσύνης προς τις τράπεζες και της μείωσης του φόβου για "κούρεμα καταθέσεων”.

Το 2019 χαρακτηρίστηκε κυρίως από επιστροφές μεγαλύτερων ποσών από λιγότερους, δηλαδή κυρίως από επιχειρηματίες, ελληνικές και ξένες επιχειρήσεις.

Το 2020, σχεδόν τριπλασιάζεται η εισροή καταθέσεων, τόσο από ιδιώτες όσο και επιχειρήσεις.

Από το 2018 μέχρι το 2020, οι εισροές κυμαίνονταν σε μερικά εκατ. ευρώ το χρόνο και η προέλευσή τους ήταν σχεδόν μοιρασμένη, μεταξύ Ευρώπης και τρίτων χωρών, κυρίως ΗΠΑ και Κίνα. Από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, οι καταθέσεις προέρχονταν από ιδιώτες και επιχειρήσεις, ενώ από την Κίνα κυρίως από επιχειρήσεις.

Το 2021, η εισροή, από πλευράς αξίας κεφαλαίων, αφορά σε επιχειρήσεις, κυρίως από Ευρώπη. Μέσα, σε αυτό το μεγάλο ποσό των 2 δισ., ένα σημαντικό και συνεχώς αυξανόμενο κομμάτι αφορά ιδιώτες και ομογενείς που επαναπατρίζουν τα κεφάλαιά τους ή ανοίγουν νέους τραπεζικούς λογαριασμούς.

Αττική, Κρήτη, Αχαΐα, Λάρισα

Από την εικόνα που έχουν οι τράπεζες για το δίκτυό τους και για τη γεωγραφία της επιστροφής καταθέσεων, σχεδόν όλος ο όγκος αφορά στην Αττική, κυρίως λόγω επιχειρήσεων, πληθυσμού και εισοδημάτων. Παρ’ όλα αυτά, ξεχωρίζουν κάποιες περιοχές -με μικρά ποσά σε σχέση με εκείνα των συνολικών καταθέσεων ανά περιοχή ή μόνο των καταθέσεων από κατοίκους εξωτερικού. Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις, οι περιοχές αυτές -πέραν της Αθήνας και του Πειραιά που αντιστοιχούν σχεδόν στο 99% των εισροών- αφορούν κυρίως την Κρήτη, την Πελοπόννησο με την Αχαΐα να ξεχωρίζει, ενώ από την υπόλοιπη Ελλάδα η μεγαλύτερη κινητικότητα εμφανίζεται σε καταστήματα κοντά στην περιφέρεια της Λάρισας.

Πηγή: capital.gr