Πόσο και πώς αυξήθηκε το διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων

Σημαντική αύξηση της περιουσίας και του διαθέσιμου εισοδήματος των ελληνικών νοικοκυριών καταγράφουν τα στοιχεία της ΕΚΤ για τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2021. Το πραγματικό κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα παρουσιάζει ετήσιο ρυθμό αύξησης 7,2%, ενώ ο κατά κεφαλήν καθαρός πλούτος αυξήθηκε στα 5.000 ευρώ, από μηδέν κατά την έναρξη της πανδημίας και -2.000 ευρώ στο πρώτο τρίμηνο του 2020.

Εξετάζοντας τους παράγοντες που μεταβάλλουν το διαθέσιμο εισόδημα και τον πλούτο των ελληνικών νοικοκυριών ανά τρίμηνο από την αρχή της πανδημίας μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2021, παρατηρείται σταδιακή απεξάρτηση από τα μέτρα στήριξης και τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζονται νέοι παράγοντες που συνδέονται με τη λειτουργία της αγοράς και της οικονομίας.

Μεταξύ των πιο ενδεικτικών περιπτώσεων είναι:

- Η αύξηση των υποχρεώσεων, πέραν της εξυπηρέτησης τραπεζικών δανείων. Οι κατά κεφαλήν υποχρεώσεις αυξάνονται σταδιακά από το γ’ τρίμηνο του 2020 (27 ευρώ) και φτάνουν στα 141 ευρώ το α’ τρίμηνο του 2021. Στο πρώτο και δεύτερο τρίμηνο του 2020, παρατηρήθηκε "εισόδημα” από αναστολές υποχρεώσεων ύψους 183 ευρώ και 135 ευρώ, αντίστοιχα (κατά κεφαλήν).

- Η καταγραφή υπεραξιών από χρηματοοικονομικές επενδύσεις (μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια, κλπ) κατά 3.000 ευρώ, κατά κεφαλήν, στις ήδη υφιστάμενες επενδύσεις ύψους 2.000 ευρώ. Έτσι, ο χρηματοοικονομικός πλούτος ανήλθε συνολικά στα 5.000 ευρώ.

- Μείωση της συμβολής των καταθέσεων και των επιδομάτων ως ποσοστό στον συνολικό πλούτο. Οι καταθέσεις, τα μετρητά και τα εισοδήματα από επιδόματα αυξήθηκαν μεν στα 1.103 ευρώ ανά άτομο, αλλά η συνεισφορά στον πλούτο μειώθηκε στο 20% από 50% τα δύο προηγούμενα τρίμηνα.

- Περιορίζεται σημαντικά η μείωση της κατανάλωσης. Από αρνητικούς ρυθμούς -13% το 2020 περιορίζεται σε -5,6% το α’ τρίμηνο του 2021.

- Μείωση της μισθολογικής δαπάνης, όχι από περικοπές μισθών, αλλά από μείωση του αριθμού των απασχολουμένων ή των λιγότερων ωρών εργασίας. Η μείωση αυτή έφτασε στο 2,5% το α’ τρίμηνο του 2021, σε ετήσια βάση.

Επενδύσεις

Επίσης, στο πρώτο τρίμηνο του 2021, στις επενδύσεις, μολονότι κυριαρχούν οι καταθέσεις και τα μετρητά, προστέθηκε -έστω και σε μικρό ποσό- η αγορά ομολόγων και άλλων επενδύσεων, όπως μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια.

Ειδικότερα, οι κατά κεφαλήν επενδύσεις εμφανίζονται ως εξής:

- Καταθέσεις και μετρητά: 1.093 ευρώ (από 994 ευρώ στα τέλη του 2020)

- Χρεόγραφα (ομόλογα): 45 ευρώ (από 2,6 ευρώ)

- Αμοιβαία κεφάλαια και μετοχές: 219 ευρώ (από 86 ευρώ).

- Άλλες επενδύσεις (πλην κατοικιών): 146 ευρώ (από 116 ευρώ)

- Συνολικές χρηματοοικονομικές επενδύσεις: 1.521 ευρώ (από 1.240 ευρώ).

Διαθέσιμο εισόδημα

Η αύξηση του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος κατά 5,3% (καθαρό: +7,2%) προήλθε από τις παρακάτω μεταβολές:

- Μείωση μισθών κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες. Αυτό οφείλεται στη μείωση της συνολικής μισθολογικής δαπάνης καθώς παρατηρείται αύξηση των ατόμων εκτός εργασίας κατά 50.000. Ένα χρόνο πριν, κατά την έναρξη της κρίσης, η μεταβολή ήταν θετική λόγω των μέτρων στήριξης. Εκτιμάται ότι η εποχικότητα και το άνοιγμα της αγοράς μετά τον Απρίλιο του 2021 δεν έχει καταγραφεί.

- Αύξηση εσόδων των ελευθέρων επαγγελματιών, εργαζόμενων με μισθό και "μπλοκάκι” κατά 3,3 ποσοστιαίες μονάδες

- Αύξηση από επιδόματα και μέτρα στήριξης κατά 3,1 ποσοστιαίες μονάδες.

- Αύξηση εσόδων από ακίνητα κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες.

- Αύξηση εσόδων από μείωση των άμεσων φόρων κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες.

Κατανάλωση

Εάν σε όλα αυτά προστεθεί η μείωση της κατανάλωσης κατά 5,6% και η προσαρμογή των τιμών, τότε η καθαρή αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος φτάνει στο 7,2%. Η κατανάλωση εξακολουθεί να κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με την περίοδο πριν από την κρίση, αλλά η αρνητική μεταβολή συνεχώς περιορίζεται. Για παράδειγμα, από -13% στο β’ τρίμηνο του 2020, περιορίζεται στο -6,7% στο δ’ τρίμηνο του 2020 και στο -5,6% στο α’ τρίμηνο του 2021.

Αποταμίευση, υποχρεώσεις

Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις και τη διαθέσιμη αποταμίευση, εδώ παρατηρούνται τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία:

- Οι ακαθάριστες αποταμιεύσεις (καταθέσεις, μετρητά και επιδόματα) ανήλθαν, κατά κεφαλήν, σε 1.102,5 ευρώ (από 722 ευρώ στο τέλος του 2020).

- Οι μη χρηματοοικονομικές επενδύσεις, όπως πχ ακίνητα, σε 422 ευρώ (κατά κεφαλήν) από 409 ευρώ το δ’ τρίμηνο του 2020.

- Η δυνατότητα να δανείσουν, δηλαδή το περίσσευμα, αυξήθηκε σε 680 ευρώ κατά κεφαλήν από 313 ευρώ, ενώ οι υποχρεώσεις αυξήθηκαν, κατά κεφαλήν, σε 388 ευρώ από 230 στα τέλη του 2020. Διευκρινίζεται ότι πρόκειται για έναν δείκτη που έχει στόχο να μετρήσει τη διαφορά μεταξύ των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων. Το θετικό μέγεθος, δηλαδή των 680 ευρώ μπορεί επίσης να σημαίνει ότι κάποιος (κατά μέσο όρο) έχει δανείσει αλλού 680 ευρώ. Αν ήταν αρνητικό, θα σήμαινε ότι έχει δανειστεί περισσότερα κατά 680 αυτώ από ό,τι έχει δανείσει ή έχει ως απόθεμα (μετά την πληρωμή των υποχρεώσεών του).

- Η αύξηση των υποχρεώσεων προήλθε κυρίως από άνοδο του μακροπρόθεσμου δανεισμού, κάτι που εξηγεί τη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια. Συγκεκριμένα, ο κατά κεφαλήν μακροπρόθεσμος δανεισμός αυξήθηκε σε 171 ευρώ από 109 ευρώ ένα τρίμηνο πριν.

- Οι άλλες υποχρεώσεις αυξήθηκαν σε 141 ευρώ από 35 ευρώ και 27 ευρώ το δ’ και γ’ τρίμηνο του 2020.

Ελλάδα - Ευρωζώνη

Πάντως, από τη σύγκριση των ευρωπαϊκών μεγεθών που δημοσιοποίησε χθες η ΕΚΤ (Households and non-financial corporations - 2nd quarter 2021) προκύπτει ακόμα μεγάλη απόσταση σε ό,τι αφορά το διαθέσιμο εισόδημα ή του πλούτου του μέσου Έλληνα από τον αντίστοιχο κάτοικο της Ευρωζώνης. Και τα αποτελέσματα της σύγκρισης αυτής έχουν μεγαλύτερη σημασία, καθώς τα μεγέθη προκύπτουν με την ίδια μεθοδολογία, αν και στα συνολικά περιλαμβάνεται το β’ τρίμηνο του 2021, ενώ στην ανάλυση ανά χώρα τα περισσότερα στοιχεία φτάνουν μέχρι το α’ τρίμηνο. Συνεπώς, με ενδιαφέρον αναμένονται τα νέα στοιχεία για τα επόμενα τρίμηνα, τα οποία θα λάβουν υπόψη τις πρώτες επιπτώσεις από το άνοιγμα της οικονομίας.

Μεγάλες είναι οι διαφορές όταν συγκρίνονται τα στοιχεία της Ελλάδας του α’ τριμήνου 2021 με το μέσο όρο του 2020 στην Ευρωζώνη. Για παράδειγμα, οι κατά κεφαλήν καταθέσεις και μετρητά στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 1.093 ευρώ, το αντίστοιχο μέγεθος στην Ευρωζώνη ήταν το διπλάσιο (2.000 ευρώ) μέσα στο πανδημικό έτος 2020. Το ίδιο ισχύει για τις συνολικές κατά κεφαλήν επενδύσεις (Ελλάδα: 1521 ευρώ, Ευρωζώνη: 3.153 ευρώ).

Μεγάλη απόσταση παρατηρείται και στην κατά κεφαλήν αποταμίευση και επιδόματα. Στην Ελλάδα ανήλθαν σε 1.102 ευρώ, όταν στην Ευρωζώνη ήταν 4.284 ευρώ, δηλαδή τετραπλάσια. Αντίστοιχη είναι η διαφορά στις μη χρηματοοικονομικές επενδύσεις, όπου στην Ελλάδα, το κατά κεφαλήν ποσό ανήλθε στα 422 ευρώ όταν στην Ευρωζώνη ήταν 1.844 ευρώ.

Του Λεωνίδα Στεργίου

Πηγή: capital.gr