Γιατί η ιαπωνική οικονομία μπορεί να είναι η έκπληξη του 2022

Αν και η θητεία του Ιάπωνα πρωθυπουργού ξεκίνησε υποτονικά, το 2022 επιφυλάσσει μεγάλες προκλήσεις για τον Fumio Kishida. Ο κορονοϊός, η μέτρια οικονομική ανάκαμψη και η γεωπολιτική ένταση με την Κίνα δεν υπόσχονται και πολλές στιγμές ηρεμίας για τον Kishida το επόμενο έτος. Παραδόξως, ωστόσο, μεγαλύτερος "πονοκέφαλος" για τον Kishida μπορεί να αποδειχθεί η διαχείριση της σχέσης του με τον επικεφαλής του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, Shinzo Abe.

Ο μακροβιότερος ηγέτης της Ιαπωνίας παραιτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 εν μέσω σκανδάλων και οργής για την ανεπαρκή αντιμετώπιση της πανδημίας. Παρόλα αυτά, ο Abe παραμένει ο "γκρίζος Σογκούν" στο παρασκήνιο της εξουσίας και των κυβερνητικών αποφάσεων. Άλλωστε, ο Kishida οφείλει την πρωθυπουργία του στον Abe, ο οποίος τον στήριξε σε βάρος πιο δημοφιλών δελφίνων.

Τώρα, όμως, ο Kishida απειλεί να επισκιάσει τον Abe ως μεταρρυθμιστής. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν ευπρόσδεκτη από τα 126 εκατ. των συμπολιτών του, ωστόσο θα σήμαινε ότι ο Kishida "ρίχνει στο πολιτικό καναβάτσο" τον Abe. Λαμβάνοντας υπόψη τις ισορροπίες στην πολιτική σκηνή της Ιαπωνίας, δεν είναι απίθανο η ομάδα που πρόσκειται στον Abe να προσπαθήσει να περιορίσει το εύρος εξουσίας του Kishida.

Ειδικά, εάν ο Ιάπωνας πρωθυπουργός συνεχίσει να ακολουθεί μετριοπαθή στάση απέναντι στην Κίνα και στη Νότια Κορέα και είναι λιγότερο συγκρουσιακός από τον Abe και τους προκατόχους του απέναντι στους "εχθρούς" του Τόκιο.

Ας εστιάσουμε, όμως, στο πώς έχει καταφέρει ο Kishida να υπερβεί τις –μάλλον χαμηλές– προσδοκίες που είχαν οι ψηφοφόροι από αυτόν όταν ανέλαβε την εξουσία τον Οκτώβριο.

Εξαρχής, ο Kishida έχτισε πάνω στην επιτυχία του άμεσου προκατόχου του, ο οποίος αύξησε τα ποσοστά εμβολιασμού στη χώρα. Ενώ η εμβολιαστική εκστρατεία "σερνόταν" επί διακυβέρνησης Abe, οι χειρισμοί του διαδόχου του, Yoshihide Suga, ήταν αποτελεσματικοί ανασύροντας την Ιαπωνία από τους… ουραγούς στους "πρωταθλητές" των εμβολιασμών. Σήμερα, το 78% του ιαπωνικού πληθυσμού είναι εμβολιασμένο.

Μέσα σε τρεις μήνες –και λιγότερο– ο Kishida αποτύπωσε πιο ξεκάθαρα το όραμά του για την πορεία οικονομικής ανάπτυξης που θα ακολουθήσει η Ιαπωνία απ’ ό,τι ο Άμπε κατά τη σχεδόν 8ετή θητεία του. Τα Abenomics παρότρυναν την Τράπεζα της Ιαπωνίας να ανοίξει τις "νομισματικές πύλες" δίνοντας άλλη μία ευκαιρία στη θεωρία των trickle-down economics.

Το σχέδιο του Kishida δίνει σάρκα και οστά σε έναν νεοκαπιταλισμό που θα αναδιανείμει τον πλούτο προς τη μεσαία τάξη. Περιλαμβάνει την παροχή κινήτρων στις εταιρείες μέσω φορο-ελαφρύνσεων ούτως ώστε να αποδίδουν μέρος των κερδών στους εργαζόμενους. Στοχεύει επίσης στο να ενθαρρύνει τους CEOs να διοχετεύσουν περισσότερες δαπάνες στους τομείς έρευνας και καινοτομίας.

Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο ενδιαφέροντα, αν ακούσει κανείς τις "φωνές" από την Τράπεζα της Ιαπωνίας. Το 2013 ο Abe επέλεξε για τη θέση του κεντρικού τραπεζίτη τον  Haruhiko Kuroda, ο οποίος και έκανε τη "χαμαλοδουλειά" όλα αυτά τα χρόνια, με αποκορύφωμα τον στόχο να μειωθεί η τιμή του γεν κατά 30% έναντι του αμερικανικού δολαρίου.

Πριν από λίγες ημέρες, ο Kuroda άλλαξε στάση, αναγνωρίζοντας ότι το τίμημα από την υποτίμηση του ιαπωνικού νομίσματος "σβήνει" τα όποια οφέλη.

"Η υποτίμηση του γεν μπορεί να πλήξει τα εισοδήματα των νοικοκυριών αφού αυξάνονται οι τιμές των προϊόντων", επισήμανε ο Kuroda μιλώντας ενώπιον εκπροσώπων του επιχειρηματικού κόσμου την προηγούμενη εβδομάδα.

Η πτώση του γεν καθιστά τα ιαπωνικά προϊόντα πιο ανταγωνιστικά στο εξωτερικό και αυξάνει τα κέρδη των εταιρειών που εξάγουν. Ωστόσο, το αδύναμο γεν αυξάνει το κόστος των εισαγόμενων αγαθών, ζημιώνοντας τα νοικοκυριά και τον εγχώριο κλάδο λιανικής

"Η ποσοτική ανάλυση που εκπόνησε η κεντρική τράπεζα δείχνει ότι η υποτίμηση του γεν έχει αυξήσει τις τιμές των διαρκών αγαθών τα τελευταία χρόνια", σημείωσε ο Kuroda.

Υπάρχει, όμως, και δυσμενέστερη συνέπεια: οι αδύναμες συναλλαγματικές ισοτιμίες "εμπόδισαν" τον Abe να προχωρήσει σε ριζοσπαστικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ο Αbe έβαλε στο συρτάρι τα πλάνα για "χαλάρωση" της αγοράς εργασίας, για προώθηση της καινοτομίας, μείωση της γραφειοκρατίας, αύξηση της παραγωγικότητας και ενδυνάμωση των γυναικών στο εργασιακό περιβάλλον.

Οι "αδυναμίες" που δεν διορθώθηκαν από τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Abe κατέστησαν την Ιαπωνία ακόμα πιο ευάλωτη στις επιπτώσεις από την κρίση της πανδημίας. Τώρα ο Kishida έρχεται να ολοκληρώσει το έργο που ο Abe είχε δεσμευθεί να ξεκινήσει.

Κατ’ αρχάς, πρέπει να στηριχθεί η οικονομία βραχυπρόθεσμα. Την περασμένη εβδομάδα, το υπουργικό συμβούλιο του Kishida ενέκρινε τον προϋπολογισμό-μαμούθ του 2022, ύψους  940 δισ. δολαρίων, με στόχο την ανάκαμψη της οικονομίας και τη αναδιανομή του πλούτου σύμφωνα με τη νεοκαπιταλιστική ατζέντα του. Πρόκειται για έναν προϋπολογισμό με δαπάνες-ρεκόρ που σηματοδοτεί τη στροφή της Ιαπωνίας από τη δημοσιονομική εξυγίανση σε έναν πιο βιώσιμο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ.

Η ιαπωνική οικονομία –η τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο– συρρικνώθηκε κατά 3,6% σε ετήσια βάση το τρίμηνο Ιούλιος-Σεπτέμβριος, εν μέσω έξαρσης των κρουσμάτων της μετάλλαξης Δέλτα. Η κατανάλωση δέχθηκε βαρύ πλήγμα. Η κυβέρνηση Kishida αναθεώρησε την εκτίμησή της για την ανάπτυξη το οικονομικό έτος 2022-2023 στο 3,2% από 2,2%, με τον Προϋπολογισμό να καταρτίζεται βάσει της αρχικής πρόβλεψης.

Μπορεί όμως η "παλιά φρουρά" του Abe να δυσανασχετεί βλέποντας τον Kishida να επισκιάζει τον άνθρωπό τους; Μια τέτοια μικροπρέπεια –ακόμα και σαμποτάζ– συνάδει με τα κομματικά "ήθη και έθιμα" του LDP.

Με λίγη τύχη, ο Kishida μπορεί να τα καταφέρει. Αυτό προϋποθέτει μεταρρυθμιστικές επιτυχίες στον τομέα της οικονομίας και… απόσταση από τις εθνικιστικές τάσεις του Abe, οι οποίες στέκονται εμπόδιο στις σχέσεις της Ιαπωνίας με τα γειτονικά κράτη.

Στην πράξη η επιτυχία του Kishida είναι πιο δύσκολη απ’ ό,τι στη θεωρία. Εάν όμως τα καταφέρει, η ιαπωνική οικονομία θα μπορούσε να είναι η έκπληξη του 2022 παγκοσμίως – η ευχάριστη έκπληξη, επιτέλους.

Πηγή:capital.gr