Το Χρηματιστήριο της Αθήνας, το 1922

Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα της ύλης του τεύχους 235 (Δεκέμβριος 2021) του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ - Δείτε εδώ.

Το Χρηματιστήριο το 1922

Η δεκαετία του 1920, βρήκε το Χρηματιστήριο της Αθήνας, αρκετά εκσυγχρονισμένο, σε σχέση με την εικόνα που είχε σχηματίσει στις τρεις πρώτες δεκαετίες της ζωής του (το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, ξεκίνησε τη λειτουργία του το Μάιο του 1880). Είχε θεσπιστεί ένα, σύγχρονο για την εποχή, θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας, είχαν εισαχθεί οι περισσότερες από τις “σημαντικές” εταιρίες της εποχής εκείνης, σημειώνονταν αξιόλογες συναλλαγές και γενικά, το Χρηματιστήριο, είχε ξεκινήσει να λειτουργεί ως φορέας ανάπτυξης της οικονομίας.

Όμως, στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, η συγκυρία δεν ήταν θετική. Μετά τη θεαματική άνοδο των τιμών κατά το 1918, η χρηματιστηριακή αγορά προσπαθούσε να βρει μια νέα ισορροπία, σε χαμηλότερα επίπεδα. Ήδη, από τον Αύγουστο του 1918 (κορυφή του ανοδικού κύματος, κατά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο), έως τον Ιούνιο του 1919, οι τιμές είχαν υποχωρήσει κατά 34,5%. Όμως, τα οικονομικά προβλήματα που προκαλούσε η στρατιωτική εκστρατεία στη Μικρά Ασία, δημιουργούσαν “σύννεφα” στο οικονομικό πεδίο, γεγονός που προκάλεσε την ανάπτυξη ενός ισχυρού κύματος πληθωρισμού (στην περίοδο από το 1880 έως και το ξέσπασμα του πολέμου, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα ήταν πολύ χαμηλός και, συχνά, αρνητικός), κυρίως από τα μέσα του 1920, το οποίο κορυφώθηκε το 1922.

Οι τιμές στο Χρηματιστήριο, με βάση το Ημερήσιο Δελτίο Τιμών, δείχνουν άνοδο στις τιμές και μάλιστα, αξιόλογη. Όμως, όπως φαίνονται και στον παρακείμενο πίνακα, αυτό είναι απατηλό, αφού στο ίδιο διάστημα, ο πληθωρισμός αυξάνονταν με μεγαλύτερο ρυθμό. Παράλληλα, αυξάνονταν ακόμη περισσότερο η τιμή της χρυσής λίρας, σε σχέση με τη δραχμή. Στα τέλη του 1919, η τιμή της χρυσής λίρας κυμαίνονταν γύρω από τις 25 δραχμές, τρία χρόνια αργότερα, μετά την καταστροφή στη Μικρά Ασία, η τιμή της είχε εκτοξευθεί στις 300 δραχμές.

Το Χρηματιστήριο, όπως συμβαίνει πάντα, είχε αποτιμήσει την ήττα στη Μικρασιατική εκστρατεία και αντικατόπτριζε τα προβλήματα της χώρας και τα αδιέξοδα που πρόβαλαν.

Το μέγεθος των ζημιών των επενδυτών υπολογίζεται με ακρίβεια στο άρθρο του Μιχαήλ Αιλιανού, του τεύχους της 19ης Νοεμβρίου 1922, του οικονομικού εντύπου “Οικονομολόγος Αθηνών” (δείτε εδώ), σε συγκριτικό πίνακα, μιας ομάδας μετοχών.

Βέβαια, στα επόμενα χρόνια, ο δυναμισμός που έλαβε η ελληνική οικονομία, μετά την εισροή των προσφύγων, τον περιορισμό των εισαγωγών και την εφαρμογή προγραμμάτων οικονομικής ανάπτυξης, αντέστρεψε την πορεία της οικονομίας και η δεκαετία του 1920 απέβη ιδιαίτερα εποικοδομητική για την περαιτέρω πορεία της χώρας.

Την περίοδο εκείνη, το Χρηματιστήριο λειτουργούσε στην οδό Πεσμαζόγλου 1 και Σοφοκλέους, στο χώρο που σήμερα, μετά την πετυχημένη αναπαλαίωσή του, ονομάζεται “Παλαιό Χρηματιστήριο”.

Στις αρχές του 1921, στο Χρηματιστήριο διαπραγματεύονταν οι μετοχές 47 εταιριών. Παρά τα προβλήματα της περιόδου, κατά το έτος 1922 εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο οι μετοχές τεσσάρων εταιριών (Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος, Ελληνική Εριουργία, Ανθρακωρυχεία Ωρωπού και Χρηματιστήριο Αξιών), ενώ διεγράφησαν οι μετοχές της εταιρίας “Μεταλλευτική Εταιρεία Λοκρίς”, έτσι ώστε, στο τέλος του 1922, στο Χρηματιστήριο διαπραγματεύονταν οι μετοχές 50 εταιριών (δείτε το Ημερήσιο Δελτίο Τιμών της 31/12/1921, εδώ).

Κατά τη διάρκεια του έτους, πράξεις πραγματοποίησαν οι μετοχές 44 εταιριών. Οι 34 από τις 50 εταιρίες διένειμαν μέρισμα και η μέση μερισματική απόδοση του συνόλου της αγοράς, υπολογιζόταν σε 3,1%. Το σύνολο της κεφαλαιοποίησης έφτανε στα 1.755 εκατομμύρια δραχμές (έναντι 986,8 εκατομμυρίων στο τέλος του 1921), ενώ η σχέση “κεφαλαιοποίηση προς ονομαστική αξία” του συνόλου των εταιριών, ήταν 3,7.