Game changers γεγονότα και panic attacks!

Και έτσι, αιφνιδίως, από “δυστυχείς” που ήμασταν χθες, σήμερα γίναμε “ευτυχείς”.

Αυτό είναι κάτι που πολλοί -μεταξύ αυτών και εγώ- “λατρεύουν” στις χρηματιστηριακές αγορές. Αυτή η δράση, η εναλλαγή των συναισθημάτων, οι διακυμάνσεις που, κουράζουν μεν, αλλά όμως, σε κάνουν να ζεις την κάθε μέρα και σε διατηρούν σε εγρήγορση.

Κατά τα φαινόμενα, η κρίση στην Ουκρανία θα εκτονωθεί, ίσως όχι τόσο εύκολα ακόμη, αλλά οι πιθανότητες είναι να μην εξελιχθεί σε πόλεμο. Αλήθεια, καθώς έχουμε φτάσει τόσο κοντά στην ειρήνη, ποιός πολιτικός θα πάρει το βάρος και θα ρισκάρει έναν πόλεμο;

Και, καταλήγουμε στο ότι, πιθανότατα, η κρίση στην Ουκρανία δεν θα είναι ένα “κύριο γεγονός” ή “game changer”, αλλά μία “επίθεση πανικού” (panic attack) την οποία, όντως θα έχουμε ξεχάσει μέχρι το καλοκαίρι!

Σήμερα, συζητούσα με έναν συνδρομητή, την έννοια του “game changer”. Είναι το “κύριο γεγονός” που αλλάζει τη ρότα, όχι μόνον της αγοράς, αλλά και της οικονομίας και -μερικές φορές- και της ζωής μας.

Τα κύρια γεγονότα, τα game changers, μπορούν να καταστρέψουν κάποιον, ή να του δώσουν την ευκαιρία να πετύχει τεράστια κέρδη από το χρηματιστήριο. Οι μακροχρόνιες αποδόσεις που βλέπετε να διαφημίζουμε στο “απόλυτο σύστημα”, αυτές των 20 ή των 25 ετών, επιτεύχθηκαν επειδή το σύστημα (όπως και τα περισσότερα “τασικά συστήματα”) πάντα “πιάνουν” με επιτυχία τα game changers γεγονότα.

Κρίσεις πανικού (panic attacks), στη ζωή μας, θα ζήσουμε πολλές. Μερικές φορές, ζούμε 2, 3 ή και 4 σε ένα χρόνο. Game changers θα ζήσουμε λίγα. Πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα “panic attacks” και, τις περισσότερες φορές, να τα παραβλέπουμε.

Ρώτησα τον συνδρομητή μας, από πότε ασχολείται με το χρηματιστήριο. Μου απάντησε, από το 1998.

Τότε, ένας επενδυτής που δραστηριοποιείται από το 1998 έχει ζήσει τα παρακάτω “game changers” γεγονότα:

- Την εμφάνιση του internet.

- Την αποδοχή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη (15 Μαρτίου 1998)

- Την άνοδο του 1999 και την πτώση που ακολούθησε από τις πρώτες μέρες του 2000 (διήρκεσε μέχρι το 2003).

- Την περιπέτεια της χρεοκοπίας της χώρας (Σεπ. 2009). Η κρίση αυτή που διήρκεσε μέχρι το 2016, συμπεριλάμβανε τη μεγάλη καταστροφή του 2012 (κούρεμα ομολόγων το Μάρτιο και το Δεκέμβριο) και τη μεγάλη πτώση του 2015.

- Τον πάτο της 11ης Φεβρουαρίου 2016 (στις 440 μονάδες).

- Την πανδημία από το Φεβρουάριο έως το Νοέμβριο του 2020.

Game changers γεγονότα, δεν είναι μόνο τα αρνητικά. Είναι και τα θετικά. Για παράδειγμα, ένας αμερικάνος επενδυτής, θα μπορούσε να ορίσει ως τέτοιο και την τεχνολογική επανάσταση κατά τη διάρκεια των ετών 2012-2020, που οδήγησε στην περισσότερο ανοδική φάση της αμερικανικής οικονομίας και των χρηματιστηριακών αγορών.

Game changers, θα ζήσουμε κι άλλα. Λίγα. Αλλά, θα τα καταλαβαίνουμε εύκολα, ιδίως εάν πρόκειται για αιφνίδια γεγονότα. Ο Nicholas Taleb, τα αποκαλεί και ως “μαύρους κύκνους”, λόγω της μεγάλης σπανιότητάς τους.

Δεν είναι βέβαιο εάν, η πρόσφατη κρίση πανικού τελείωσε σήμερα. Όμως, είναι βέβαιο ότι μας έδωσε μερικά διδάγματα:

- Είναι επικίνδυνο να βιαζόμαστε να πάρουμε αποφάσεις. Οι καταστάσεις αυτές είναι γεμάτες αβεβαιότητες. Είναι προτιμότερο να μας κοστίσει κάτι παραπάνω, αρκεί η όποια απόφαση πάρουμε να είναι “βαριά ζυγισμένη”, ή, τέλος πάντων, τεκμηριωμένη με κάτι που συνήθως αποδεχόμαστε. Εδώ έρχεται ο ρόλος ενός συστήματος -το “απόλυτο σύστημα” για μας- που, έχει δείξει, ότι μπορεί και λειτουργεί απέναντι σε μεγάλα γεγονότα. Αλλά και πάλι και λάθος να κάνει, το κόστος ενός λάθους του “απόλυτου συστήματος” είναι μικρό.

- Η ελληνική αγορά είναι δυνατή. Χθες υποχώρησε λιγότερο από ότι άλλες αγορές και σήμερα αντέδρασε άμεσα, αλλά με “σοβαρότητα” και χωρίς ακρότητες. Το σημερινό κλείσιμο (961,85 μονάδες) είναι το τρίτο ψηλότερο κλείσιμο του έτους και των τελευταίων 7 ετών και 2 μηνών.

- Οι τράπεζες, είναι σήμερα ο κύριος μοχλός ανόδου της αγοράς.

- Οι συναλλαγές δύσκολα μπορούν να υπερβούν τα € 100 εκατομμύρια. Αυτό είναι πρόβλημα.

- Υπάρχουν 15-20 καλές μετοχές, τις οποίες όλοι σπεύδουν να “καπαρώσουν”.

Και το κυριότερο δίδαγμα: Η αγορά δεν πεθαίνει εξ αιτίας μιας “κρίσης πανικού”. Η αγορά θα υπάρχει και αύριο. Το ζητούμενο είναι να συνεχίσουμε να υπάρχουμε και μεις, με επαρκές κεφάλαιο, ώστε να εκμεταλλευόμαστε τις διακυμάνσεις της.

Καλό σας βράδυ.

ΥΓ: Το "απόλυτο σύστημα" επανήλθε σε ισορροπία και οι κίνδυνοι δείχνουν να απομακρύνονται. Δείτε εδώ.

Δείτε τον πίνακα σχηματισμού των σημάτων του "απόλυτου συστήματος" (εδώ).