Επιστροφή της μεταποίησης στην Ευρώπη; Ναι, αλλά όχι τόσο εύκολα

Η επαναφορά της μεταποίησης στην Ευρώπη - εκείνο που αποκαλείται "reshoring" ή "onshoring" - είναι μια λογική, αν όχι ζωτικής σημασίας επιχειρηματική στρατηγική.

Τις προηγούμενες δύο δεκαετίες, οι κατασκευαστές μετατόπισαν την παραγωγή των πάντων, από αυτοκίνητα έως καλλυντικά, κυρίως προς τα ανατολικά και πιο ειδικά προς την Κίνα, σε μια προσπάθεια να μειώσουν το κόστος εργασίας και να προστατεύσουν τα περιθώρια κέρδους τους.

Οι διαταραχές και "διακοπές" στην εφοδιαστική αλυσίδα οι οποίες προκλήθηκαν από τις γεωπολιτικές εξελίξεις και την πανδημία της Covid-19 οδηγούν πλέον σε μια αναγκαστική επανεξέταση του ζητήματος.

"Περιφερειοποίηση"

Κάποιες πρόσφατες εξελίξεις βοήθησαν σε αυτό. Ο Carlo Altomonte, καθηγητής Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης στο Πανεπιστήμιο Bocconi του Μιλάνου, υποστηρίζει ότι η πρόσφατη επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ευνοεί μια "περιφερειοποίηση" των αλυσίδων εφοδιασμού, δηλαδή μια μεταφορά τους στο εσωτερικό της Ευρώπης. Το reshoring, ωστόσο, είναι ακόμα περίπλοκο - και θα απαιτήσει δύσκολες επιλογές τόσο από τις εταιρείες όσο και από τις κυβερνήσεις.

Ας πάρουμε ως παράδειγμα τη δύσκολη θέση του Dardanio Manuli, προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Manuli Rubber Industries, ιταλικής πολυεθνικής που κατασκευάζει υδραυλικό εξοπλισμό. Θεωρούσε ότι είχε ήδη φέρει πίσω την αλυσίδα εφοδιασμού του από την Κίνα, βρίσκοντας προμηθευτές χάλυβα και σύρματος στην Ευρώπη - συγκεκριμένα, στη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Λουξεμβούργο. Στη συνέχεια, ξεκίνησε η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία και ο Manuli ανακάλυψε ότι όλοι ανεξαιρέτως οι νέοι του προμηθευτές προμηθεύονταν τον χυτοσίδηρο τους από την Ουκρανία, συγκεκριμένα από ένα και μόνο εργοστάσιο στη Μαριούπολη.

"Πιστεύαμε ότι είχαμε ήδη προχωρήσει σε onshoring, ωστόσο η Ευρώπη αποδείχθηκε ο πιο αδύναμος κρίκος", αναφέρει.

Δεδομένα τα οποία να δείχνουν μεγάλης κλίμακας επιστροφή στην Ευρώπη είναι ακόμα δύσκολο να βρεθούν. Υπάρχουν κάποια μη επίσημα στοιχεία και συγκεκριμένες ιστορίες επιχειρήσεων. Η εταιρεία λιανικών πωλήσεων C&A Group με έδρα το Ντίσελντορφ ανοίγει ένα νέο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας στη Γερμανία προκειμένου να παράγει 400.000 παντελόνια τζιν ετησίως. Η σουηδική αυτοκινητοβιομηχανία Volvo ανακοίνωσε σχέδια για την κατασκευή ενός τρίτου εργοστασίου στην Ευρώπη το 2025.

Μικρότερες επιχειρήσεις μπαίνουν επίσης στον χορό. Η Maia & Borges, εταιρεία παιχνιδιών με έδρα στη βόρεια Πορτογαλία, με προβλεπόμενα έσοδα 12 εκατομμυρίων ευρώ για το 2022, από 1,5 εκατομμύρια ευρώ το 2019, κέρδισε πολλές παραγγελίες  από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ όταν οι ασιατικές αλυσίδες εφοδιασμού είχαν "μπλοκάρει" μέσα στους πρώτους μήνες της πανδημίας.

Η Patricia Maia, διευθύνουσα σύμβουλος, δηλώνει ότι η οικογενειακής ιδιοκτησίας επιχείρηση θα κατασκευάσει φέτος 10 εκατομμύρια παιχνίδια και ήδη κατασκευάζει ένα τρίτο εργοστάσιο για να αντεπεξέλθει στη ζήτηση που αναμένεται να φτάσει τα 40 εκατομμύρια έως το 2024. "Από επιχειρηματική σκοπιά, είχαμε μια καλή διετία", σημειώνει.

Προκλήσεις

Υπάρχουν ωστόσο σημαντικές προκλήσεις. Χρειάζονται μηχανικοί προκειμένου να επανδρώσουν τα εργοστάσια υψηλής τεχνολογίας, τη στιγμή που η ευρωπαϊκή φαρμακοβιομηχανία έχει ένα διαρκές πρόβλημα διαρροής εγκεφάλων στις ΗΠΑ. Ακόμη και οι κατασκευαστές ειδών πολυτελείας δυσκολεύονται να βρουν αρκετά έμπειρα χέρια προκειμένου να φτιάξουν τα προϊόντα τους. Ο γαλλικός όμιλος LVMH Moet Hennessy Louis Vuitton δεσμεύτηκε να προσλάβει 2.000 νέους, ειδικά στην Ιταλία, για να διατηρήσει ζωντανή την τεχνογνωσία της κατασκευής.

Για να κάνει τη διαφορά, το reshoring χρειάζεται πιο δυναμική πολιτική ώθηση και απτή υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Ορισμένα κίνητρα ωφελούν μόνο έμμεσα το reshoring - όπως η εκπλήρωση των στόχων ESG (περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης). Μίλησα με στελέχη μιας από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές εταιρείες της Ευρώπης που αντιμετώπισαν δυσκολίες στην εφοδιαστική αλυσίδα πέρυσι.

Μέρος της ώθησης για ανανέωση ήταν η πίεση των επενδυτών να αποκτήσουν "πιο πράσινες" αλυσίδες εφοδιασμού και να μειωθούν οι εκπομπές Πεδίου 3 (εκπομπές οι οποίες παράγονται έμμεσα από τις δραστηριότητες μιας εταιρείας). "Το να φέρουμε τους προμηθευτές πιο κοντά στα εργοστάσιά μας σημαίνει ότι περιορίζουμε τις εκπομπές άνθρακα", λέει ο διευθυντής της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού της συγκεκριμένης εταιρείας (και τα δύο στελέχη ζήτησαν ανωνυμία, καθώς οι συζητήσεις σε επίπεδο διοικητικού συμβουλίου δεν είναι ακόμη δημόσιες).

Χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ διατίθενται σε εταιρείες για έργα με πράσινη ή ψηφιακή έμφαση. Η Maia & Borges υπέβαλε αίτηση για χρηματοδότηση, εν μέρει επειδή χρησιμοποιεί ρομποτική για την κατασκευή προϊόντων της.

Τόνωση

Αυτά τα κεφάλαια είχαν τα αποτελέσματά τους: τόνωση των επενδύσεων στην ευρωπαϊκή βιομηχανία ημιαγωγών και παραγωγής κυψελών μπαταρίας. Περίπου 24 γιγάντια εργοστάσια μπαταριών έχουν ανακοινωθεί προς κατασκευή στην Ευρώπη, με αρκετή ετήσια παραγωγική ικανότητα για να εξοπλίζουν 9 εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα ετησίως, σύμφωνα με τον Erik Nielsen, επικεφαλής οικονομικό σύμβουλο της UniCredit.

Στρατηγικά, αυτό υπερβαίνει τα προβλήματα εφοδιασμού και τα πολιτικά προβλήματα με την Κίνα - υπερδύναμη στην παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων και μπαταριών - ενώ παρέχει και μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα. Ο Frank Pisch, καθηγητής Μικροοικονομίας στο Πολυτεχνείο του Darmstadt, υποστηρίζει σε μια πρόσφατη ερευνητική εργασία του ότι η διάχυτη αβεβαιότητα θα καταστήσει την ντόπια παραγωγή πιο ελκυστική "ακριβώς στην κατάλληλη στιγμή".

Η μεταφορά, όμως, της εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ευρώπη δημιουργεί επίσης και νέα προβλήματα. Δύο ώρες με το αυτοκίνητο από το Πόρτο βρίσκεται το Tras-os-Montes στην περιοχή Barroso, μια ορεινή περιοχή εκπληκτικής ομορφιάς στην Πορτογαλία.

Εδώ η Savannah Resources σχεδιάζει να δημιουργήσει το μεγαλύτερο ορυχείο λιθίου και εργοστάσιο επεξεργασίας λιθίου στην Ευρώπη. Είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αλυσίδας εφοδιασμού λιθίου, η οποία περιλαμβάνει επίσης ένα διυλιστήριο το οποίο θα διαχειρίζονται η πορτογαλική ενεργειακή εταιρεία Galp Energia και η σουηδική εταιρεία μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων Northvolt. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις υποστηρίζουν ότι τα ορυχεία θα καταστρέψουν μια πλούσια ύπαιθρο και την τοπική κοινότητα. Το project έχει υποβάλει αίτηση για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Μερικές μικρές εταιρείες απλώς σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Ερωτηθείς τι σκοπεύει να κάνει τώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει "στραπατσάρει" την αλυσίδα εφοδιασμού του, ο διευθύνων σύμβουλος της Manuli Rubber απαντά: "Θα κατευθυνθούμε στην Ινδία".

Rachel Sanderson

Πηγή:capital.gr