Απόλυτο σύστημα συναλλαγών

Το πρόβλημα της "ατασικής" αγοράς, στα "τασικά" συστήματα συναλλαγών

Έχοντας συμπληρώσει περισσότερα από τρία χρόνια δημόσιας (*) λειτουργίας, το “απόλυτο σύστημα συναλλαγών”, απέδειξε ότι είναι πετυχημένο και ότι μπορεί να δώσει μία ικανοποιητική και αξιόπιστη βοήθεια στο πρόβλημα του “χρονισμού” (timing) του επενδυτή, ενώ παράλληλα, τον βοηθά σημαντικά να παίρνει αποφάσεις και να αποφεύγει τις καταστάσεις άγχους και αναποφασιστικότητας. Ήδη, ένας μεγάλος -και συνεχώς διευρυνόμενος- αριθμός επενδυτών, συμβουλεύεται το “απόλυτο σύστημα” ή το ακολουθεί συστηματικά, στην επενδυτική του δραστηριότητα.

Το “απόλυτο σύστημα συναλλαγών”, είναι ένα σύστημα συναλλαγών που βασίζεται στην κίνηση του κινητού μέσου όρου 200 ημερών, για να παράγει σήματα επενδυτικών πράξεων. Πρόκειται για ένα σύστημα με μακροχρόνιο προσανατολισμό, που παράγει λίγες πράξεις κατ’ έτος και απευθύνεται σε επενδυτές που δεν έχουν εξειδικευμένες οικονομικές ή επενδυτικές γνώσεις. (**)

Φέτος, για πρώτη φορά στα τρεισήμισι τελευταία χρόνια, το “απόλυτο σύστημα” κατέγραψε το πρώτο “αποτυχημένο” σήμα επενδυτικής πράξης (δείτε τις πράξεις του χαρτοφυλακίου, στο διάστημα από 26/2/2019 έως και 17/5/2022 - εδώ).

Στο παρόν άρθρο, θα εξετάσουμε τους λόγους που οδήγησαν το “απόλυτο σύστημα”, στην πράξη αυτή.

Αρχικά, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, τα συστήματα συναλλαγών δεν είναι αλάνθαστα. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό ότι, στα περισσότερα συστήματα, οι ζημιογόνες πράξεις είναι περισσότερες από τις κερδοφόρες. Όμως, η επιτυχία των συστημάτων συναλλαγών -όσων τελικά αποδεικνύονται πετυχημένα- βασίζεται στο γεγονός ότι, οι κερδοφόρες πράξεις (λιγότερες σε αριθμό) προκαλούν μεγάλα κέρδη, ενώ ότι ζημιογόνες πράξεις (περισσότερες σε αριθμό) προκαλούν μικρές ζημιές.

Από το 2016 που κυκλοφόρησε το βιβλίο “Το Απόλυτο Σύστημα Συναλλαγών - Ο Κινητός Μέσος Όρος 200 Ημερών” (εδώ), παρακολουθούμε την πορεία του συστήματος σε καθημερινή βάση, αξιολογούμε την πορεία του, βλέπουμε τυχόν προβλήματα και προσπαθούμε να βελτιώσουμε τη λειτουργία του, ώστε να βελτιώσουμε το ποσοστό επιτυχίας του, διατηρώντας το εύκολο σε λειτουργία και χαμηλό τον αριθμό των πράξεων που “παράγει”. Ήδη, από το 2016 μέχρι και σήμερα, έχουμε πραγματοποιήσει δύο σημαντικές τροποποιήσεις στη λειτουργία του και έχουμε προσθέσει μία ακόμη παραλλαγή (δείτε εδώ). Με τις τροποποιήσεις αυτές, έχουμε καταφέρει να αυξήσουμε το ποσοστό επιτυχίας του σε 64,3%, ενώ ο αριθμός των πράξεων (από το 1995 μέχρι και σήμερα) υπολογίζεται σε 14. (Σημειώνουμε ότι, με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, ένα σύστημα συναλλαγών, θεωρείται ως πετυχημένο, όταν το ποσοστό των πετυχημένων πράξεών του, κινείται γύρω στο 40%.)

Δείτε τα βασικά στατιστικά των παραλλαγών του συστήματος, εδώ.

Το τρέχον πρόβλημα

Το “Απόλυτο Σύστημα Συναλλαγών” παρήγαγε “σήμα εισόδου” στην αγορά (2) την 8/4/2022, στις 906,26 μονάδες του Γενικού Δείκτη. Το σύστημα, είχε βρεθεί “εκτός αγοράς”, άμεσα με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία (σήμα πώλησης, στις 888,31 μονάδες, την 24/2/2022)..

Μετά το σήμα εισόδου, ο Γενικός Δείκτης ανέβηκε μέχρι τις 949,62 μονάδες (την 21/4/2022) και, στη συνέχεια, άρχισε να υποχωρεί. Την 17/5/2022, ο Γενικός Δείκτης υποχώρησε στις 867,80 μονάδες και, το σύστημα, παρήγαγε “σήμα εξόδου”. Αυτή η πράξη του συστήματος, που ξεκίνησε την 8/4/2022, υπήρξε ζημιογόνα.

Ήταν η πρώτη ζημιογόνα πράξη, στα 3 χρόνια και 3 περίπου μήνες, που λειτουργεί το “χαρτοφυλάκιο του απόλυτου συστήματος”. Στο διάστημα αυτό, έχει πραγματοποιήσει δύο πράξεις (με το πλήρες κεφάλαιό του) και τρεις (με το ήμισυ του κεφαλαίου του) απόλυτα πετυχημένες και κερδοφόρες πράξεις. Η απόδοσή του, κατά το διάστημα από 26/2/2019 έως και 17/5/2022, φτάνει στο 54,63% έναντι απόδοσης 26,36% του Γενικού Δείκτη.

Ας εξετάσουμε τους λόγους που συνέβη αυτό, αν θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί και τί μπορούμε να κάνουμε, ώστε να μην επαναληφθεί στο μέλλον.

Τί είναι η “τάση” (trend)

Τάση είναι η συνεχής και επίμονη κίνηση των τιμών προς μία κατεύθυνση. Η κίνηση αυτή σπάνια είναι ευθύγραμμη. Συνήθως απαρτίζεται από:

Σειρά ανερχόμενων κορυφών και πυθμένων (ανοδική τάση)

Σειρά κατερχόμενων κορυφών και πυθμένων (πτωτική τάση)

Σειρά κορυφών και πυθμένων σε οριζόντια διάταξη (πλευρική τάση)

Το “απόλυτο σύστημα συναλλαγών” είναι ένα “τασικό” σύστημα. Δηλαδή, η λειτουργία του βασίζεται στην τάση και στην εκμετάλλευση των διακυμάνσεων μιας χρηματιστηριακής αγοράς. Η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, είναι μία αγορά με έντονες διακυμάνσεις και γι’ αυτό η εφαρμογή του συστήματος στο Γενικό Δείκτη του Χρηματιστηρίου της Αθήνας, είναι ιδιαίτερα αποδοτική.

Όμως, όταν δεν υπάρχει τάση (η περίπτωση της “πλευρικής τάσης”), τα “τασικά” συστήματα δε μπορούν να λειτουργήσουν. Και καθώς δεν υπάρχει τάση, οι καμπύλες που προσδιορίζουν το σύστημα, συσσωρεύονται σε μία μικρή “περιοχή” και τέμνονται διαρκώς, δίδοντας συχνά και λανθασμένα “σήματα πράξεων”.

Βασική παράμετρος του “απόλυτου συστήματος” είναι η καμπύλη του Κινητού Μέσου Όρου 200 ημερών. Η καμπύλη του ΚΜΟ-200, κινείται αργά, αφού για το σχηματισμό της, απαιτούνται οι τιμές κλεισίματος 200 συνεδριάσεων (δηλαδή, διάστημα περίπου 10 μηνών).

Διαχρονικά, η καμπύλη του ΚΜΟ-200, διακυμαίνεται με ικανοποιητικές διακυμάνσεις, ιδίως σε μια αγορά όπως η ελληνική. Η καμπύλη κινείται αργά, έτσι ώστε, σε συνδυασμό με την κίνηση του Γενικού Δείκτη, να μπορεί να δίνει ικανοποιητικά -και συνήθως κερδοφόρα- σήματα πράξεων. (Δείτε το διάγραμμα των καμπυλών του Γενικού Δείκτη και του ΚΜΟ-200, των τελευταίων 5 ετών -(εδώ).

Δείτε το διαδραστικό διάγραμμα, εδώ

Όπως εμφανίζεται και στο διάγραμμα, κατά το μεγαλύτερο διάστημα της 5ετίας, οι διακυμάνσεις υπήρξαν μεγάλες (και κάθε φορά, η τάση σχηματιζόταν με σαφήνεια), έτσι ώστε να επιτρέπουν στο “σύστημα” να τις εκμεταλλεύεται.

Όμως, στην παρούσα φάση, η καμπύλη του ΚΜΟ-200 είναι σχεδόν επίπεδη. Κατά τους τελευταίους 4 μήνες, η διακύμανσή της, είναι μικρότερη του 0,50%. Από την 24/1/2022, μέχρι και την 17/5/2022, η ανώτερη τιμή που έλαβε η καμπύλη του ΚΜΟ-200, ήταν 902.44 μονάδες και η κατώτερη ήταν 895,22 μονάδες. Με μία τόσο μικρή διακύμανση του βασικού παράγοντα του συστήματος, το σύστημα δε μπορεί να δουλέψει ικανοποιητικά.

Δείτε το διάγραμμα του Γενικού Δείκτη και της καμπύλης του ΚΜΟ-200 κατά το παραπάνω διάστημα.

Δείτε το διαδραστικό διάγραμμα, εδώ

Αν εξετάσουμε τα στατιστικά της διακύμανσης του Γενικού Δείκτη και του Κινητού Μέσου Όρου 200 ημερών, από το έτος δημιουργίας του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου της Αθήνας (πρώτη φορά λειτούργησε την 4/1/1988) μέχρι και σήμερα, θα διαπιστώσουμε ότι, ένα τέτοιο φαινόμενο, πλήρους ατασικής συμπεριφοράς της αγοράς, για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ μέχρι τώρα.

Υπάρχουν δύο περιπτώσεις που ομοιάζουν προς τη σημερινή, χωρίς όμως να διατηρείται η ατασική συμπεριφορά για τόσο μεγάλο διάστημα: α) στην περίοδο 1995-1996 και β) στην περίοδο Μαρτίου - Μαΐου του 2018, περιπτώσεις που, και πάλι, το “απόλυτο σύστημα” είχε δώσει λανθασμένα σήματα πράξεων.

Γιατί δημιουργήθηκε αυτό το πρόβλημα;

Το πρόβλημα των χαμηλών διακυμάνσεων στην καμπύλη του Κινητού Μέσου Όρου 200 ημερών, δημιουργείται από τις χαμηλές διακυμάνσεις του Γενικού Δείκτη.

Παρατηρούμε ότι, κατά τους τελευταίους 14 μήνες, οι περισσότερες συνεδριάσεις κλείνουν στο εύρος των τιμών 850 - 950 του Γενικού Δείκτη. Αυτή η συσσώρευση τιμών κλεισίματος, σε ένα τόσο μικρό εύρος τιμών, οδηγεί στην “αριθμητική στασιμότητα” του Κινητού Μέσου Όρου 200 ημερών. Καθώς και, πριν από 200 συνεδριάσεις, οι τιμές του Γενικού Δείκτη, κινούνταν στο ίδιο περίπου εύρος με το σημερινό, η καμπύλη του ΚΜΟ-200 καταλήγει να μην έχει διακυμάνσεις.

Οι περιπτώσεις “ατασικής” αγοράς, δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Εμφανίζονται, αρκετά συχνά, όμως, σπάνια συμβαίνει, οι τιμές του Γενικού Δείκτη να εμφανίζουν τόσο μικρή διακύμανση μέσα σε ένα διάστημα 200 συνεδριάσεων και αυτό να διατηρείται για τόσους μήνες..

Το φαινόμενο αυτό, δεν είχε εμφανιστεί ποτέ μέχρι σήμερα, κατά τη διάρκεια των 35 ετών λειτουργίας του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου της Αθήνας.

Υπάρχει θεραπεία;

Επαναλαμβάνουμε ότι πρόκειται για έναν πολύ σπάνιο σχηματισμό. Και ότι, το πρόβλημα των “ατασικών” φάσεων των αγορών, είναι ένα εγγενές πρόβλημα των “τασικών” συστημάτων.

Πολλοί θα ισχυριστούν ότι, εκ πρώτης όψεως, δεν υπάρχει θεραπεία. Είναι κάτι που το γνωρίζαμε ότι συμβαίνει και ότι το δεχτήκαμε όταν αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε ένα “τασικό σύστημα συναλλαγών”.

Κατά την άποψή μας, το πρώτο που θα πρέπει να κάνουμε, είναι να μπορούμε να αναγνωρίζουμε εύκολα τις περιπτώσεις “ατασικής αγοράς”. Όταν γνωρίζουμε ότι βρισκόμαστε σε μια τέτοια κατάσταση, ή ότι πρόκειται να βρεθούμε σ’ αυτή (σημειώνουμε ότι, μέσα από το μηχανισμό υπολογισμού των σημάτων του “απόλυτου συστήματος”, μπορούμε να εκτιμήσουμε την εικόνα που θα δημιουργηθεί στην αγορά στο προσεχές μέλλον), τότε μπορούμε να προετοιμαστούμε καλύτερα για να την αντιμετωπίσουμε.

Αναγνώριση μιας “ατασικής αγοράς”

Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε, μέσα από τις παραμέτρους λειτουργίας του “απόλυτου συστήματος συναλλαγών” ότι, η τάση της χρηματιστηριακής αγοράς είναι “πλευρική” και συνεπώς, υπάρχουν πιθανότητες εμφάνισης αποτυχημένων σημάτων πράξεων;

Στο “απόλυτο σύστημα”, δεν παίζει τόσο μεγάλο ρόλο η διακύμανση του Γενικού Δείκτη (ή της τιμής μιας μετοχής), όσο η διακύμανση της καμπύλης του Κινητού Μέσου Όρου 200 ημερών. Στα πλαίσια του “απόλυτου συστήματος”, αυτή είναι που θα πρέπει να εξετάζουμε. Παράλληλα, θα πρέπει να εξετάζουμε και το μέγεθος της καθημερινής μεταβολής της καμπύλης του ΚΜΟ-200, είτε αυτό είναι ανοδικό, είτε πτωτικό (δε μας επηρεάζει η κατεύθυνση - το ζητούμενο είναι η αναγνώριση μιας τάσης).

Στο εξής, θα εξετάζουμε, σε καθημερινή βάση, την τάση της αγοράς, μέσα από τη διακύμανση της καμπύλης του ΚΜΟ-200. Θα εξετάζουμε τη διακύμανση του ΚΜΟ-200, μέσα από την εξέλιξη της τιμής που μας δίνει ο τύπος: ((max 30 ημερών του ΚΜΟ) - (min 30 ημερών του ΚΜΟ)) / (average 30 ημερών του ΚΜΟ), όπου ΚΜΟ = Καθημερινή τιμή του Κινητού Μέσου Όρου 200 ημερών.

Δηλαδή, με απλά λόγια, εξετάζουμε το εύρος της διακύμανσης του ΚΜΟ-200 κατά τις τελευταίες 30 μέρες  και το εκφράζουμε ως ποσοστό, επί της μέσης τιμής της καμπύλης του ΚΜΟ κατά τη διάρκεια αυτών των 30 ημερών (ως “ημέρα” νοούμε την κάθε συνεδρίαση).

Στο παρακάτω διάγραμμα, δείτε την εξέλιξη αυτού του εύρους.

Δείτε το διαδραστικό διάγραμμα, εδώ

Από την παρατήρηση του διαγράμματος αυτού, αλλά και την εξέταση στοιχείων πολλών ετών που ελέγξαμε, αντιλαμβανόμαστε ότι, εισερχόμαστε σε μία φάση “ατασικής” αγοράς, όταν το εύρος της διακύμανσης, τείνει να υποχωρήσει κάτω από το 2,0%.

Το όριο του “2,0%”, δε σημαίνει ότι η αγορά έχει πλευρική τάση (ατασική). Υποδηλώνει ότι, μπορεί να εισέλθει σε πλευτική τάση. Και το εκλαμβάνουμε ως “όριο προσοχής”.

Το πρόβλημα μπορεί να δημιουργηθεί όταν ο δείκτης αυτός, υποχωρήσει κάτω από το 1,0%. Όταν συμβαίνει αυτό, η καμπύλη του ΚΜΟ-200 τείνει να “οριζοντιοποιηθεί”, όπως ακριβώς φαίνεται στο δεύτερο διάγραμμα του παρόντος άρθρου (διάγραμμα καμπύλης ΚΜΟ-200 κατά το τελευταίο τετράμηνο). Στην περίπτωση που συμβεί αυτό, τότε, μπορεί, μέσα από μικρές μεταβολές του Γενικού Δείκτη να παράγονται σήματα πράξεων που, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, θα είναι λανθασμένα.

Εντάξαμε τη στήλη παρακολούθησης του “εύρους διακύμανσης του ΚΜΟ-200” στον  “πίνακα σημάτων” του “απόλυτου συστήματος” που δημοσιεύουμε στο “ημερήσιο δελτίο” (δείτε εδώ). Η στήλη αυτή, έχει το όνομα Ν1 και βρίσκεται ανάμεσα στις στήλες 5 και 6.

Επίσης, σε διπλανό φύλλο εργασίας του αρχείου (με το όνομα “Εύρος διακύμανσης (30 ημερών) του ΚΜΟ-200), έχουμε δημιουργήσει διάγραμμα, όπου εμφανίζεται η καμπύλη διακύμανσης του εύρους διακύμανσης (δείτε εδώ), ώστε να μπορεί κάποιος να έχει καλύτερη οπτική εικόνα.

Αντιμετώπιση του προβλήματος

Δεν υπάρχει τρόπος ώστε να κατορθώνει κάποιο σύστημα να αποφεύγει τις “ατασικές” φάσεις των αγορών. Οι ατασικές φάσεις, δημιουργούνται από τις συνθήκες των αγορών και δεν προκαλούνται από τα συστήματα συναλλαγών. Όταν συμβαίνουν, τα “τασικά” συστήματα συναλλαγών (δηλαδή, αυτά που η λειτουργία τους βασίζεται στην τάση της αγοράς), διατρέχουν τον κίνδυνο να οδηγήσουν σε λανθασμένες πράξεις. Συνεπώς, τα λάθη ενός τασικού συστήματος, στις “ατασικές” φάσεις των αγορών, θα πρέπει να θεωρούνται ως “εγγενή” και θα πρέπει να τα αποδεχόμαστε, διαφορετικά, καταργούμε το ίδιο το σύστημα.

Άρα, δεν προχωρούμε σε κάποια αλλαγή στους κανόνες πράξεων του “απόλυτου συστήματος”. Και αποδεχόμαστε το γεγονός (το οποίο το γνωρίζαμε από την πρώτη μέρα που ασχοληθήκαμε με το συγκεκριμένο σύστημα) ότι, το σύστημα θα εμφανίζει και λάθη.

Αυτό όμως που μπορούμε να κάνουμε, είναι να μειώσουμε την έκθεσή μας στον κίνδυνο, στις περιπτώσεις αυτές.

Αυτό, στο εξής θα το κάνουμε, με βάση τον παρακάτω κανόνα:

“Στις περιπτώσεις που, το “απόλυτο σύστημα” παράγει “σήμα εισόδου” και, ταυτόχρονα, το “εύρος διακύμανσης του ΚΜΟ-200”, είναι μικρότερο του 1,0%, τότε, ακολουθούμε το σήμα εισόδου, και τοποθετούμαστε σε μετοχές, με το 50% του κεφαλαίου μας. Αυξάνουμε τη συμμετοχή μας στο 100% του κεφαλαίου μας, όταν το “εύρος διακύμανσης” αυξηθεί σε περισσότερο από 1,0%. Ο παρών κανόνας ισχύει για όλες τις παραλλαγές του συστήματος”.

(Σημειώνουμε ότι, η αποδοχή ή όχι, των κανόνων ενός συστήματος, συνιστά προσωπική απόφαση του επενδυτή. Ο παρακάτω κανόνας, δεν είναι “κύριος κανόνας” του συστήματος. Συνιστά ένα συμπληρωματικό κανόνα, ένα μεγαλύτερο “φρένο” απέναντι στον κίνδυνο των αγορών. Τον συμπληρωματικό αυτό κανόνα, θα ακολουθούμε εμείς, στη λειτουργία του εκπαιδευτικού επενδυτικού χαρτοφυλακίου του “απόλυτου συστήματος”, στις σελίδες του eurocapital.gr.)

Συμπληρωματικά, κάποιος θα μπορούσε να ακολουθήσει τη στρατηγική, της εισόδου στην αγορά, με μετοχές υψηλής εμπορευσιμότητας και χαμηλού beta. Δηλαδή, με τον τρόπο αυτό, αποφεύγονται οι μεγάλες διακυμάνσεις των μετοχών που τοποθετούμε στο χαρτοφυλάκιό μας, έτσι ώστε, αν η πράξη αποδειχθεί αποτυχημένη, να μη διακινδυνεύουμε να υποστούμε μεγάλη οικονομική απώλεια.

Με τον τρόπο αυτό, δεν μεταβάλλουμε κάτι από τους βασικούς κανόνες λειτουργίας του συστήματος. Το σύστημα, θα εξακολουθεί να δίνει αποτυχημένες πράξεις, σε περιπτώσεις “πλευρικής κατεύθυνσης” της αγοράς. Μειώνουμε όμως, κατά τουλάχιστον 50% την έκθεσή μας στον κίνδυνο που εμπεριέχουν αυτές οι αποτυχημένες πράξεις.  Επαναλαμβάνουμε ότι, περιστάσεις όπως αυτή που αντιμετωπίζουμε κατά το τρέχον διάστημα, είναι εξαιρετικά σπάνιες. Όμως, αν πετύχουμε βελτίωση, ακόμη και σ’ αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις, τότε βελτιώνουμε σημαντικά, τη μακροχρόνια απόδοση του συστήματος και του χαρτοφυλακίου μας.

(*) Σημειώνεται ότι, από το Φεβρουάριο του 2019, στις σελίδες του eurocapital.gr, λειτουργεί, σε δημόσια θέα και με καθημερινό σχολιασμό, εκπαιδευτικό επενδυτικό χαρτοφυλάκιο, η λειτουργία του οποίου βασίζεται στα “σήματα” του απόλυτου συστήματος (δείτε την καθημερινή αποτίμηση του χαρτοφυλακίου, εδώ).

(**) Δείτε περισσότερα για το “Απόλυτο Σύστημα Συναλλαγών”, εδώ.