Αρχική | Άποψη | Η Άποψη των ΜΜΕ | Το ΤΧΣ και η σχέση κράτους – τραπεζών

Το ΤΧΣ και η σχέση κράτους – τραπεζών

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font
Το ΤΧΣ και η σχέση κράτους – τραπεζών

Στην αποδρομή του καλοκαιριού του 1914, ο τότε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Ιωάννης Ευταξίας προσκαλούσε με ιδιαίτερη θέρμη τον πρωθυπουργό Βενιζέλο σε δείπνο: «Σεβαστέ μου Κύριε Πρόεδρε, Λαμβάνω την τιμήν… όπως την προσεχή Δευτέρα… έλθητε εις Κηφισίαν περί τη 8 μ.μ. προς δείπνον… Μετά σεβασμού και αφοσιώσεως». Ωστόσο, η επιστολή αυτή δεν είναι χαρακτηριστική της σχέσης των δύο ανδρών, η οποία ήταν συγκρουσιακή, και κατόπιν δριμείας ρήξεως, κυρίως για το ζήτημα της χρηματοδότησης αγοράς θωρηκτών οχημάτων, ο Ευταξίας εκδιώχθηκε από τη διοίκηση της τράπεζας. Σκληρά ήταν τα λόγια του τραπεζίτη αναφορικά με τους κυβερνώντες: «Ας είχον τουλάχιστον την ευχαρίστησιν να καυχηθώσιν ότι ικανοποιούσι την προσωπικήν των ροπήν προ επίδειξιν επιβλητικής ισχύος και δυνάμεως…» (Ι. Ευταξίας, Το Κράτος και η Εθνική Τράπεζα, 1914, σελ. 62). Από την άλλη, ο Βενιζέλος θρυλείται ότι είχε αναφωνήσει «ή αυτός ή εγώ» (Κωστής, Ιστορία της ΕΤΕ, 1914-1990, σελ. 112) και προχώρησε σε ψήφιση νόμου που ρύθμιζε, μεταξύ άλλων, καίρια θέματα διοίκησης της τράπεζας, καθώς και την απομάκρυνση του Ευταξία.

Χωρίς να παροράται ότι η τότε χρονική συγκυρία και ο ειδικός ρόλος της Εθνικής Τράπεζας, η οποία διατηρούσε και το εκδοτικό προνόμιο, διαφέρουν ουσιωδώς από τα σημερινά δεδομένα, το ως άνω επεισόδιο εντάσσεται στο ψηφιδωτό της διαχρονικά πολυκύμαντης σχέσης του κράτους με τα μεγάλα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα. Την πιο πρόσφατη εξέλιξη σε αυτό το δίπολο κράτους – τραπεζών αποτελεί η ψήφιση του ν. 4941/2022, ο οποίος, μεταξύ άλλων, αναμορφώνει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Πρόκειται για νομοθετική παρέμβαση με ιδιαίτερη πρακτική και συμβολική σημασία. Το Ταμείο ιδρύθηκε με τον ν. 3864/2010, σε συνέχεια του πρώτου μνημονίου (ν. 3854/2010). Η κάλυψη του κεφαλαίου του έγινε από το ελληνικό Δημόσιο και ως αρχικός σκοπός του ετέθη η διατήρηση της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος μέσω της ενίσχυσης της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Ο νόμος, με τις διάφορες κατά καιρούς τροποποιήσεις του, προέβλεψε τη δυνατότητα του Ταμείου να παρακολουθεί και να αξιολογεί (για τα ενισχυμένα ιδρύματα) τον βαθμό συμμόρφωσης με τα σχέδια αναδιάρθρωσής τους διασφαλίζοντας την αυτονομία τους, ειδικά μετοχικά δικαιώματα, τη δυνατότητα θέσπισης κριτηρίων αξιολόγησης μελών Δ.Σ. κ.λπ. Μάλιστα, το 2015 (ν. 4346/2015) προστέθηκαν επιπλέον κριτήρια για τα μέλη του Δ.Σ. και των επιτροπών των τραπεζών. Μεταξύ άλλων απαιτήθηκε δεκαετής εμπειρία σε ανώτερες διευθυντικές θέσεις (σε τομείς της τραπεζικής, ελεγκτικής κ.λπ.). Οσον αφορά, δε, τα μη εκτελεστικά μέλη απαιτήθηκε ελάχιστη τριετής προηγούμενη εμπειρία συμμετοχής ως μέλος Δ.Σ. σε πιστωτικό ίδρυμα ή επιχείρηση του χρηματοπιστωτικού τομέα ή σε διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Περαιτέρω προβλέφθηκε ότι το Δ.Σ. του πιστωτικού ιδρύματος οφείλει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τρεις εμπειρογνώμονες ως ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη με επαρκείς γνώσεις και διεθνή εμπειρία (κατ’ ελάχιστον 15 ετών), εκ των οποίων τουλάχιστον τρία χρόνια ως μέλη διεθνούς τραπεζικού ομίλου που δεν δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά. Μάλιστα, τα μέλη αυτά δεν έπρεπε να είχαν οιαδήποτε σχέση με πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούσαν στην Ελλάδα κατά την προηγούμενη δεκαετία. Επιπλέον, τουλάχιστον ένα μέλος έπρεπε να έχει πενταετή εξειδίκευση και εμπειρία στη διαχείριση κινδύνων ή διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι ανωτέρω προϋποθέσεις έτυχαν κριτικής, καθώς θεωρήθηκε ότι οδήγησαν στον αφελληνισμό των Δ.Σ. των τραπεζών και στη στέρηση αυτών από στελέχη με πολύτιμη εμπειρία.

Οι τροποποιήσεις, που επιφέρει ο νέος νόμος, αφορούν, εκτός από την εσωτερική λειτουργία του Ταμείου, τις αρχές και τη διαδικασία στρατηγικής εξόδου του από τα πιστωτικά ιδρύματα, τα δικαιώματά του ως μετόχου και τις προϋποθέσεις εταιρικής διακυβέρνησης για τα πιστωτικά ιδρύματα. Ετσι, η διάρκεια του Ταμείου παρατείνεται έως το 2025 και στον σκοπό του περιλαμβάνεται η στρατηγική αποεπένδυσης. Αίρονται προηγούμενοι περιορισμοί δικαιωμάτων ψήφου του Ταμείου που αντιστοιχούσαν στις μετοχικές συμμετοχές του. Ορισμένα ειδικά μετοχικά δικαιώματα που είχε το Ταμείο πλέον καταργούνται (λ.χ. δικαίωμα σύγκλησης της γενικής συνέλευσης, έγκρισης του οικονομικού διευθυντή, καθώς και αρνησικυρίας σε λήψη οιασδήποτε απόφασης του Δ.Σ. πιστωτικού ιδρύματος σχετικά με την επιχειρηματική στρατηγική). Το δικαίωμα αρνησικυρίας αναφορικά με τα bonus περιορίζεται σε ιδρύματα με υψηλό δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων (άνω του 10%), ενώ για τα ίδια ιδρύματα προβλέπεται περιορισμός των απολαβών προέδρου, μελών Δ.Σ. κ.λπ., με σημείο αναφοράς τις αποδοχές του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Η δυνατότητα του Ταμείου να αξιολογήσει το πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης και να θεσπίσει κριτήρια αξιολόγησης του Δ.Σ. καταργείται. Το ίδιο ισχύει και για τις αυστηρές προϋποθέσεις για τα μέλη Δ.Σ. και επιτροπών των τραπεζών που είχαν θεσπιστεί το 2015. Η άσκηση σημαντικού δημόσιου λειτουργήματος (λ.χ. ως στελέχους πολιτικού κόμματος) κατά την τελευταία τετραετία πριν από τον διορισμό ως μέλος Δ.Σ. ή επιτροπής διατηρείται ως κώλυμα διορισμού. Επίσης παραμένει η υποχρέωση δήλωσης οικονομικών διασυνδέσεων με το πιστωτικό ίδρυμα πριν από τον διορισμό.

Το δίπολο κράτους – τραπεζών θα συνεχίσει διαχρονικά να συνθέτει μια σχέση δύσκολη και συνάμα καίρια για την οικονομία του τόπου.

Εν κατακλείδι, δύο σκέψεις συνοδεύουν την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου του Ταμείου. Πρώτον, θα είναι παράλειψη να μην αναγνωριστεί η σημασία της εκλογίκευσης ενός νόμου που κατά τη θέσπισή του εντάχθηκε στο «δίκαιο της κρίσης» του 2010, και που ευλόγως δεν έχει διαφύγει κριτικής για την παρεμβατικότητά του και για προβλέψεις που υπερακόντιζαν διεθνείς βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης. Πρόκειται για ένα περαιτέρω βήμα αποκατάστασης της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας. Δεύτερον, σε κάθε όμως περίπτωση, τα συμφέροντα του κράτους και των τραπεζών θα παραμείνουν άρρηκτα συνδεδεμένα. Αναπόδραστα λοιπόν, το δίπολο κράτους – τραπεζών θα συνεχίσει διαχρονικά να συνθέτει μια σχέση δύσκολη και συνάμα καίρια για την οικονομία του τόπου.

Αλκης Μίρκος

 

Πηγή:kathimerini.gr

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή

Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text