Το Κεφάλαιο και η ανάπτυξη

Στα ζητήματα οικονομικού προβληματισμού και ανάλυσης πολιτικής δεν παύει ποτέ το θέμα της ισότητας να παίζει κυρίαρχο ρόλο. Τόνοι μελάνης έχουν χυθεί και βιβλιοθήκες έχουν πλημμυρίσει από εργασίες που επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους πάνω στην ανισότητα και κατ’ επέκταση στο είδος συστήματος που παίρνει αποφάσεις και την περιορίζει ή τη διευρύνει.

Τον τελευταίο καιρό τα παγκόσμια μπεστ σέλερ βιβλία του Τhomas Piketty (ιδίως «Το Κεφάλαιο τον 21ο Αιώνα», Πόλις, 2014) για το Κεφάλαιο και τον ρόλο που παίζει στις οικονομικές εξελίξεις μονοπωλούν σε μεγάλο βαθμό το σχετικό ενδιαφέρον. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η προσπάθειά του να αποδείξει ότι η ανισότητα είναι αποτέλεσμα συνειδητών πολιτικών επιλογών και όχι κάτι που προκύπτει απλά από τον καπιταλισμό. Κάτι, δηλαδή, που επέρχεται από τη λειτουργία απλά της καπιταλιστικής ελεύθερης αγοράς. Είναι τέτοιο το ενδιαφέρον για τις απόψεις του Piketty που γράφονται συχνά μελέτες για τα κείμενά του. Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι το βιβλίο του Δημοσθένη Κόλλια, «Κεφάλαιο και Ανισότητα – Η εξέλιξη της σκέψης του Thomas Piketty» (εκδ. Περισπωμένη).

Σε όλα αυτά παραμένει, κατά τη γνώμη μου, ένα μεγάλο ερωτηματικό. Γιατί είναι τόσο σπουδαίο πράγμα η ανισότητα; Ενώ αντίθετα επικρατεί μια σχετική αδιαφορία για την ελευθερία. Ιδίως στις οικονομικές σχέσεις και στη λειτουργία της οικονομίας. Αν κρίνει κανείς από την πορεία της ιστορίας, εύκολα μπορεί να διακρίνει πως οποτεδήποτε υποχώρησε η ελευθερία στο όνομα της εξασφάλισης μεγαλύτερης ισότητας, με βαριές παρεμβάσεις στην οικονομία για άνωθεν βίαια καθοριζόμενη αναδιανομή των εισοδημάτων, το αποτέλεσμα ποτέ δεν υπήρξε θετικό κι ελπιδοφόρο. Χάθηκε η ελευθερία των ατομικών επιλογών υπέρ του δημόσιου αυταρχισμού, δίχως όμως και να εμπεδωθεί η ισότητα. Με την εξαίρεση βέβαια κάποιων απολυταρχικών καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, στα οποία επιβλήθηκε ένα σύστημα υποχρεωτικής ισότητας προς τα κάτω. Εξασφαλίστηκε έτσι μια κοινωνική ισότητα στην εξαθλίωση και τη μιζέρια, ενώ οι πολιτικές και οικονομικές ελευθερίες είχαν σχεδόν ολοκληρωτικά εξαφανιστεί.

Το κλειδί για τις κοινωνίες δεν είναι λοιπόν η ισότητα αλλά η εξασφάλιση ανάπτυξης. Δεν έχει τόση σημασία η εισοδηματική ανισότητα ανάμεσα στα διάφορα κοινωνικά στρώματα όσο η δυνατότητα όλου του λαού να μετέχει στην ευημερία. Το Κεφάλαιο θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την εξασφάλιση εθνικών και κοινωνικών πόρων, ώστε η οικονομία να ακολουθεί ανοδική, αναπτυξιακή πορεία και ολόκληρος ο λαός να μετέχει στη δημιουργούμενη ευημερία. Δεν έχει τόση σημασία για την πορεία μιας κοινωνίας πόσα περιουσιακά στοιχεία έχουν ατομικά οι πολίτες της. Αν κάποιος έχει δηλαδή περισσότερα από τον άλλο. Σημασία έχει να καλύπτονται όλων οι ανάγκες με άνεση και όλοι να μετέχουν στην ανάπτυξη και τη συνακόλουθη ανοδική κοινωνική πορεία.

Πηγή: www.ot.gr