Ο κόσμος, μετά το δολάριο.

Αυτόν το μήνα, καθώς το δολάριο ενισχύθηκε σημαντικά και έφτασε σε επίπεδα που για τελευταία φορά παρατηρήθηκαν πριν από 20 περίπου χρόνια, οι αναλυτές υποστήριξαν ότι η άνοδος αυτή θα συνεχιστεί και τα κέρδη θα ισχυροποιηθούν λόγω της αξιοπιστίας του, αλλά και καθώς δεν υπάρχει κάποιο άλλο ισχυρό νόμισμα που να μπορεί να το αντικαταστήσει.

Όμως, αυτό που συνέβη πριν από δύο δεκαετίες, μας λέει σήμερα ότι το δολάριο είναι πιο κοντά στην κορύφωση παρά σε περαιτέρω άνοδο. Όπως συνέβη και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, λίγο μετά το σπάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας “dotcom”, το δολάριο εισήλθε σε μια πτωτική πορεία, η οποία ξεκίνησε το 2002 και διήρκεσε έξι χρόνια. Σήμερα, ένα παρόμοιο σημείο καμπής μπορεί να είναι κοντά. Και αυτή τη φορά, η πτώση του αμερικανικού νομίσματος θα μπορούσε να διαρκέσει ακόμη περισσότερο.

Η ονομαστική, αλλά και η προσαρμοσμένη ως προς τον πληθωρισμό, αξία του δολαρίου έναντι άλλων βασικών νομισμάτων βρίσκεται 20 τοις εκατό πάνω από τη μακροπρόθεσμη τάση του και πάνω από την κορύφωση που επιτεύχθηκε το 2001. Από τη δεκαετία του 1970, η τυπική άνοδος του δολαρίου, κατά την διάρκεια ενός οικονομικού κύκλου, διαρκούσε περίπου επτά χρόνια, ενώ η τρέχουσα άνοδος διανύει το 11ο έτος. Επιπλέον, οι θεμελιώδεις ανισορροπίες προμηνύουν δυσμενή πορεία για το δολάριο.

Όταν το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, σε μία χώρα, υπερβαίνει επίμονα το 5 τοις εκατό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, τότε η εξέλιξη αυτή θεωρείται ένδειξη επερχόμενων οικονομικών προβλημάτων. Έχει αποδειχθεί ότι, αυτό ισχύει τόσο σε ανεπτυγμένες χώρες -παρά το ότι στις χώρες αυτές, τέτοια “οικονομικά επεισόδια” είναι σπάνια- όσο και σε χώρες επιρρεπείς σε κρίσεις όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ βρίσκεται, στην παρούσα φάση, βρίσκεται κοντά σε αυτό το όριο του 5 τοις εκατό, το οποίο, από το 1960, έχει “σπάσει” μόνο μία φορά: Κατά τη διάρκεια της πτώσης του δολαρίου μετά το 2001.

Τα εθνικά νομίσματα αποδυναμώνονται όταν ο υπόλοιπος κόσμος δεν εμπιστεύεται πλέον ότι κάποιο κράτος μπορεί να ανταπεξέλθει στις οικονομικές του υποχρεώσεις. Οι ΗΠΑ οφείλουν σήμερα στον κόσμο 18 τρισεκατομμύρια δολάρια, ή αλλιώς, το 73 τοις εκατό του ΑΕΠ τους, πολύ πέρα ​​από το όριο του 50 τοις εκατό το οποίο, στο παρελθόν, συνήθως προανήγγειλε επερχόμενες νομισματικές κρίσεις.

Τέλος, οι επενδυτές τείνουν να απομακρύνονται από το δολάριο όταν η οικονομία των ΗΠΑ επιβραδύνει συγκριτικά με τον υπόλοιπο κόσμο. Τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ αναπτύσσονται ταχύτερα από το μεσαίο ποσοστό ανάπτυξης άλλων ανεπτυγμένων οικονομιών, όμως πλέον αναμένεται πως τα επόμενα χρόνια θα αναπτυχθεί πιο αργά από τους ομολόγους της.

Εφόσον μια μελλοντική πτώση του δολαρίου θεωρείται πιθανή, το κρίσιμο ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο αυτή η πτώση θα έχει τέτοια διάρκεια και βάθος, ώστε τελικά να απειλήσει την κατάστασή του ως το πιο “αξιόπιστο” νόμισμα στον κόσμο.

Από τον 15ο αιώνα μέχρι και σήμερα, κατά διαστήματα, πέντε παγκόσμιες αυτοκρατορίες πέτυχαν, να χρησιμοποιηθεί το νόμισμά τους, ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα -δηλαδή, ένα νόμισμα που χρησιμοποιείται και αποθεματοποιείται  από άλλες χώρες. Ο μέσος όρος του χρονικού διαστήματος που, το νόμισμα κάθε μιας απ’ αυτές τις αυτοκρατορίες, κυριάρχησε ως “παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα”, υπολογίζεται σε 94 χρόνια. Το δολάριο διατηρεί καθεστώς αποθεματικού νομίσματος, για περισσότερα από 100 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η “βασιλεία” του, είναι ήδη χρονικά μεγαλύτερη από άλλα “παγκόσμια νομίσματα” του παρελθόντος. Ίσως να σημαίνει και ότι βρίσκεται κοντά στο τέλος της.

Το δολάριο έχει ενισχυθεί από τις αδυναμίες των αντιπάλων του. Το ευρώ υπονομεύεται επανειλημμένα από οικονομικές κρίσεις, ενώ η διαχείριση του Κινεζικού γουάν γίνεται σε μεγάλο βαθμό από ένα αυταρχικό καθεστώς. Ωστόσο, κάποιες εναλλακτικές λύσεις φαίνεται να κερδίζουν έδαφος.

Πέρα από τα τέσσερα μεγάλα νομίσματα - των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου - βρίσκεται η κατηγορία «άλλα νομίσματα» που περιλαμβάνει το δολάριο Καναδά, το δολάριο Αυστραλίας, το ελβετικό φράγκο και το ρενμίνμπι -Κινεζικό γουάν. Αυτά τα νομίσματα αντιπροσωπεύουν πλέον το 10 τοις εκατό των παγκόσμιων αποθεματικών, από 2 τοις εκατό το 2001.

Τα κέρδη των παραπάνω, στον τομέα του παγκόσμιου μεριδίου των αποθεματικών νομισμάτων, που επιταχύνθηκαν ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έχουν προκύψει κυρίως σε βάρος του δολαρίου των ΗΠΑ. Το μερίδιο του δολαρίου στα συναλλαγματικά αποθέματα υπολογίζεται, επί του παρόντος, στο 59 τοις εκατό -το χαμηλότερο από το 1995. Τα ψηφιακά νομίσματα μπορεί να φαίνονται σε δυσχερή κατάσταση τώρα, αλλά παραμένουν επίσης μια μακροπρόθεσμη εναλλακτική.

Εν τω μεταξύ, ο αντίκτυπος των αμερικανικών κυρώσεων στη Ρωσία, οδηγεί πολλές χώρες να επιταχύνουν την αναζήτησή τους για εναλλακτικές επιλογές. Είναι πιθανό το επόμενο βήμα να μην είναι προς ένα ενιαίο αποθεματικό νόμισμα, αλλά μπλοκ νομισματικά μπλοκ.

Οι μεγαλύτερες οικονομίες της Νοτιοανατολικής Ασίας διακανονίζουν όλο και περισσότερο τις πληρωμές ανάμεσά τους άμεσα, αποφεύγοντας το δολάριο. Η Μαλαισία και η Σιγκαπούρη κάνουν παρόμοιες συμφωνίες με την Κίνα, η οποία επίσης επεκτείνει τις παροχές στήριξης του ρενμίνμπι σε έθνη που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Κεντρικές τράπεζες, από την Ασία έως την Μέση Ανατολή, δημιουργούν διμερή δίκτυα ανταλλαγής νομισμάτων, επίσης με σκοπό την μείωση της εξάρτησης από το δολάριο.

Σήμερα, όπως και στην εποχή του dotcom, το δολάριο φαίνεται να επωφελείται καθώς θεωρείται ως ένα ασφαλές καταφύγιο σε μια περίοδο που οι περισσότερες αγορές του κόσμου καταγράφουν πτώση. Οι επενδυτές όμως, δεν βιάζονται να αγοράσουν περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ, αλλά μειώνουν τον κίνδυνο τους παντού διατηρώντας μεγάλο μέρος των μετρητών τους σε δολάρια.

Όμως, η κίνηση αυτή δε συνιστά μία ψήφο εμπιστοσύνης στην οικονομία των ΗΠΑ. Οφείλεται στο ότι, προς το παρόν, δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση τοποθετήσεων. Όμως, αυτή, δεν είναι μία πετυχημένη επενδυτική στρατηγική, ιδίως όταν τα θεμελιώδη στοιχεία ενός νομίσματος, υποχωρούν.

Επομένως, ας μη ξεγελιόμαστε από το ισχυρό δολάριο. Ο κόσμος “μετά το δολάριο” ήδη δημιουργείται και, σε κάποια στιγμή, θα εμφανιστεί μπροστά μας.

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Καρατζάς

Πηγή: ft.com