Γιατί η Fed αυξάνει τα επιτόκια;

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) παίζει σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας. Βασικές αρμοδιότητές της είναι να κρατά υπό έλεγχο τον πληθωρισμό και να βοηθά την αγορά εργασίας να αναπτυχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Με τον πληθωρισμό, όμως, να εκτινάσσεται σε επικίνδυνα επίπεδα, η Fed αντιμετωπίζει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των τελευταίων δεκαετιών.

Πώς όμως η Fed ελέγχει τον πληθωρισμό; Τί εργαλεία χρησιμοποιεί; Τί σημαίνουν τα υψηλότερα επιτόκια για το χρηματιστήριο;

Πώς μειώνει τον πληθωρισμό η Fed;

Το βασικό εργαλείο που χρησιμοποιεί η κεντρική τράπεζα για τον έλεγχο του πληθωρισμού είναι η δύναμή της να επηρεάζει τα επιτόκια. Η Fed μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει το επιτόκιο αναφοράς - γνωστό ως επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων - με βάση τις οικονομικές εξελίξεις και τις μελλοντικές προσδοκίες που σχηματίζει για την πορεία της οικονομίας. Το επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων επηρεάζει το ποσό που πληρώνουν οι τράπεζες και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για να δανειστούν και μετακυλίεται, ως ένα βαθμό, στο κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.

Τα χαμηλά επιτόκια βοηθούν στην οικονομία, καθιστώντας φθηνότερο για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να επενδύσουν σε νέα έργα, να προσλάβουν προσωπικό ή να συνάψουν δανειακές συμβάσεις για να αγοράσουν ακριβά αντικείμενα όπως σπίτια ή αυτοκίνητα. Τα υψηλότερα επιτόκια κάνουν το αντίθετο και έχουν σχεδιαστεί για να επιβραδύνουν την οικονομία μειώνοντας τη ζήτηση των καταναλωτών.

Πώς επηρεάζει η αύξηση των επιτοκίων τον πληθωρισμό;

Ο πληθωρισμός εμφανίζεται όταν υπάρχει αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης στην οικονομία. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, για παράδειγμα, υπήρχαν πολλοί άνθρωποι που ήθελαν να αγοράσουν αυτοκίνητα, ενώ τα εργοστάσια δεν μπορούσαν να καλύψουν των σύνολο των παραγγελιών. Οικογένειες μετακόμισαν και έψαχναν για νέα σπίτια, αλλά δεν υπήρχαν αρκετά διαθέσιμα. Έτσι τα αυτοκίνητα και τα σπίτια έγιναν πιο ακριβά.

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δεν μπορεί να επέμβει και να επηρεάσει την κατασκευή των τσιπ ή την διαθεσιμότητα των κατοικιών, έτσι ώστε να διορθωθούν οι ανισορροπίες που υπάρχουν στην πλευρά της προσφοράς. Επομένως, πρέπει να επικεντρωθεί στην επιβράδυνση της ζήτησης. Επιθυμεί λιγότερους ανθρώπους να αγοράζουν νέα αυτοκίνητα ή να υποβάλλουν προσφορές για σπίτια, προκειμένου να μειωθούν οι τιμές.

Όταν η Fed αυξάνει το επιτόκιο αναφοράς της, αυτομάτως αυξάνει το κόστος όλων των ειδών δανείων. Τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων ανεβαίνουν. Το ίδιο και τα δάνεια για αγορά αυτοκινήτων. Και με την πάροδο του χρόνου, αυτό βοηθά την προσφορά και τη ζήτηση να συγχρονιστούν ξανά.

Γιατί η Fed αυξάνει τόσο πολύ τα επιτόκια;

Ο πληθωρισμός είναι εξαιρετικά υψηλός. Τον Αύγουστο, ο ετήσιος πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 8,3%, ενώ κανονικά, η Fed έχει ως στόχο το 2%.

Παρόλο που ο πληθωρισμός παρουσιάζει αυξητική πορεία ήδη από το προηγούμενο έτος, η Fed άργησε να παρέμβει. Για μεγάλο μέρος του 2021, οι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας επέμεναν ότι ο πληθωρισμός ήταν ένα προσωρινό χαρακτηριστικό της μετα-πανδημικής ανάκαμψης και δεν θα γινόταν μόνιμη κατάσταση της καθημερινής ζωής. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, συνειδητοποίησαν ότι έκαναν λάθος και έσπευσαν να ξεκινήσουν την αύξηση των επιτοκίων τον Μάρτιο.

Ακόμη και όταν η Fed άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια, ο πληθωρισμός συνέχισε να αυξάνεται. Χρειάστηκε να προβεί σε επανειλημμένες αυξήσεις, ακόμη και με τον κίνδυνο να επιβραδυνθεί τόσο πολύ την οικονομία, ώστε να οδηγηθεί σε ύφεση.

Τι σημαίνουν οι αυξήσεις επιτοκίων για τα στεγαστικά δάνεια;

Για μεγάλο μέρος της πανδημίας, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα διατήρησε τα επιτόκια κοντά στο μηδέν, πράγμα που σήμαινε ότι τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων βρισκόντουσαν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Αυτό επέτρεψε στην αγορά ακινήτων να παρουσιάσει ανοδική πορεία, με τις τιμές των κατοικιών να κλιμακώνονται και τους αγοραστές να επιδίδονται σε υπερβολικά υψηλές προσφορές για τα λίγα διαθέσιμα σπίτια.

Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, η άνοδος των επιτοκίων προκάλεσε σημαντική αύξηση στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων. Για πρώτη φορά από το 2008, τα στεγαστικά δάνεια σταθερού επιτοκίου 30 ετών έφτασαν το 6%, ενώ συνεχίζουν να αυξάνονται. Πριν από ένα χρόνο, ήταν λιγότερο από 3 τοις εκατό.

Τα υψηλότερα επιτόκια στεγαστικών δανείων οδήγησαν σε σημαντική επιβράδυνση της αγοράς ακινήτων των ΗΠΑ. Πλέον υπάρχουν περισσότερα σπίτια διαθέσιμα στην αγορά και οι αιτήσεις στεγαστικών δανείων για αγορά κατοικίας έχουν φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2016, εξαιρουμένων των πρώτων εβδομάδων της πανδημίας. Οι τιμές μειώνονται.

Τι επίδραση έχουν τα επιτόκια στις αγορές μετοχών;

Η Wall Street ανησυχεί πολύ ότι η Fed πρόκειται να ενεργήσει τόσο επιθετικά ώστε να προκαλέσει ύφεση αργότερα κατά την διάρκεια του έτους ή το 2023. Οι αναλυτές δίνουν προσοχή σε κάθε δημόσιο σχόλιο των αξιωματούχων και οι αγορές μπορεί να κινηθούν προς τα πάνω ή προς τα κάτω ανάλογα με το είδος του μηνύματος που στέλνει η κεντρική τράπεζα.

Όταν προβλέπεται ότι η Fed θα προχωρήσει σε μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων, οι μετοχές συνήθως, υποχωρούν. Εάν, όμως, οι αναλυτές της Wall Street πιστεύουν ότι η κεντρική τράπεζα πρόκειται να επιβραδύνει την συσταλτική της πολιτική, λόγω βελτίωσης των πληθωριστικών πιέσεων, οι μετοχές θα τείνουν να αυξηθούν. Πολλά εξαρτώνται από το εάν ο πληθωρισμός βελτιώνεται και πώς θα αντιδράσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ.

Πηγή: washingtonpost.com