Πώς θα ξαναμπούμε στην αγορά; Σε ποιές μετοχές;

Πώς θα ξαναμπούμε στην αγορά; Σε ποιές μετοχές;

Το τέλος της πτωτικής αυτής φάσης, θα συμβεί όταν υπάρξει εμφανής ανισορροπία μεταξύ των τιμών των μετοχών και των συνθηκών στις μεγάλες διεθνείς οικονομίες. Συνήθως, μετά το τέλος μιας μακροχρόνιας πτωτικής φάσης, οι τιμές εισέρχονται σε μια φάση “αναπήδησης”. Από προηγούμενες αντίστοιχες περιπτώσεις, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι, η αρχική αναπήδηση των δεικτών, συνήθως είναι της τάξης του +10% έως +20%.

Εάν συνεχιστούν οι ομοιότητες της παρούσας κρίσης, με την κρίση του 1973 -και η λογική λέει ότι είναι πολύ πιθανό να συνεχιστούν- τότε, λόγω της φύσης του προβλήματος του πληθωρισμού και της αναστάτωσης που προκαλεί στις οικονομίες και τις κοινωνίες, η διαδικασία της πλήρους “αποκατάστασης” των αγορών και της επιστροφής των δεικτών στα προηγούμενα επίπεδά τους, θα είναι μακρά, ή πιο συγκεκριμένα, θα είναι πολυετής. Αυτό, ως πιθανότητα να συμβεί, είναι κάτι που θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας.

Πώς μπορεί να γίνει η επανείσοδος στην αγορά;

Ανάλογα με το ρίσκο που κάποιος επιθυμεί να αναλάβει, ή ανάλογα με τον τρόπο που κάποιος αντιδρά στις διακυμάνσεις της αγοράς, εκτιμούμε ότι υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι επανεισόδου στην αγορά, ή αύξησης των θέσεων σ’ αυτή:

α) Επανείσοδος με αγορές μετά το “επιβεβαιωμένο χαμηλό σημείο”.

Κάποια στιγμή, οι τιμές θα καταγράψουν το χαμηλότερο σημείο τους. Είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος το χαμηλότερο σημείο μιας μακράς πτωτικής πορείας, τη στιγμή που αυτό σημειώνεται. Μπορεί να το “υποψιαστεί”, αλλά οι πιθανότητες λάθους είναι υψηλές, ιδίως όταν πρόκειται για επενδυτές χωρίς μεγάλη πείρα, ή χωρίς “στενή” παρακολούθηση των εξελίξεων στις αγορές.

Το χαμηλότερο σημείο μιας πορείας (“πάτος”), μπορεί κάποιος να το επισημάνει, αρκετό διάστημα αφού αυτό περάσει, όμως και πάλι, υπάρχει αβεβαιότητα στην επισήμανση.

Παράλληλα, τη στιγμή που καταγράφεται το “χαμηλό σημείο”, συνήθως, η ειδησεογραφία είναι αρνητική, η ψυχολογία στις αγορές είναι χαμηλή και επικρατεί φόβος.

Παρά το ότι η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, συνήθως, η αναγνώριση ενός “πάτου”, γίνεται με ασφάλεια, μόνον εφ’ όσον έχει υπάρξει αναπήδηση των τιμών, της τάξης του 5% έως 15%, ενώ για την ασφάλεια της εκτίμησης, παίζουν ρόλο πολλά ακόμη στοιχεία.

Θα πρέπει επίσης  να έχουμε υπόψη ότι, ακόμη και στη φάση της αναπήδησης, σε έναν αναποφάσιστο επενδυτή, η ψυχολογία μπορεί να παίξει έναν αρνητικό ρόλο, αφού, κάθε φορά, μπορεί να αναβάλλει τις αγορές του, ελπίζοντας ότι -κατά τις επόμενες μέρες- η αγορά μπορεί να υποχωρήσει προσωρινά.

Στο ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ, καταβάλλουμε προσπάθειες για να αντιληφθούμε, την κάθε φορά θέση του Γενικού Δείκτη, μέσα στα πλαίσια της αναμενόμενης πτωτικής πορείας του. Όμως, εκτιμούμε ότι, η αντίληψη του “πάτου”, είναι πιο εύκολο να γίνει μέσα από την παρακολούθηση των αμερικανικών δεικτών, καθόσον η παρούσα κρίση, είναι διεθνής. Λόγω του μεγέθους των αμερικανικών αγορών, του διεθνούς ενδιαφέροντος γι’ αυτές και της ύπαρξης πολλών ιστορικών στοιχείων, κρίνουμε ότι η προσέγγιση που επιλέγουμε, είναι ασφαλέστερη.

Με βάση την ανάλυση προηγούμενων κρίσεων (που άλλωστε έχουμε κάνει μέσα και μέσα στις σελίδες προηγούμενων τευχών του “Χ&Α”), τα μέχρι σήμερα γνωστά χρηματιστηριακά και μακροοικονομικά στοιχεία, αλλά και με βάση την καθημερινή παρακολούθηση των εξελίξεων, εκτιμούμε ότι, η παρούσα πτωτική φάση στις αγορές των ΗΠΑ, δε θα ολοκληρωθεί, πριν ο δείκτης Dow Jones καταγράψει ζημιές -30% από το προηγούμενο υψηλότερο σημείο του (δηλαδή, να υποχωρήσει μέχρι τις 25.800 μονάδες), ο δείκτης S&P-500 καταγράψει ζημιές μεταξύ -35% και -40% (μεταξύ των 2.900 και 3.120 μονάδων) και ο δείκτης Nasdaq -45% (στις 8.900 μονάδες).

Για δε την ελληνική αγορά, θα τοποθετούσαμε τον “πάτο”, κάπου ανάμεσα στις 680 έως 720 μονάδες -επισημαίνουμε ότι, λόγω έλλειψης ιστορικών στοιχείων, αλλά και λόγω της φύσης της ελληνικής αγοράς, η οριοθέτηση της πορείας του Γενικού Δείκτη σε μια τέτοια κρίση είναι ιδιαίτερα δύσκολη.

β) Επανείσοδος σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια της πτωτικής πορείας.

Αποτελεί μία ριψοκίνδυνη επιλογή, αφού ουδείς γνωρίζει τον “πάτο” μιας πτωτικής φάσης. Θυμηθείτε την πτωτική πορεία των περιόδων μεταξύ του 2000 (ΓΔ στις 5.500 μονάδες) και του 2003 (ΓΔ στις 1.500 μονάδες), ή μεταξύ του 2009 (ΓΔ στις 2.850 μονάδες) έως το 2012 (ΓΔ στις 490 μονάδες). Ποιός μπόρεσε, τότε, να υποψιαστεί πού θα ήταν ο “πάτος” αυτών των πτώσεων.

Μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις, ή ακόμη μπορούμε να εφαρμόσουμε τεχνικές σταδιακής εισόδου στην αγορά κατά τη διάρκεια της πτώσης, οι οποίες μειώνουν τον κίνδυνο. Όμως, η ουσία είναι ότι δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα ασφαλείς ότι, η επιλογή των σημείων που κάναμε, ήταν ορθή.

Στην παρούσα φάση, γνωρίζοντας την πορεία και τις διακυμάνσεις της (ελληνικής) αγοράς κατά τα προηγούμενα χρόνια, εκφράζουμε την εκτίμηση ότι, σε επίπεδο Γενικού Δείκτη, το σημείο επανεισόδου που, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να περιορίσει τις μεσοχρόνιες απώλειες για έναν επενδυτή, βρίσκεται ανάμεσα στις 720 και τις 740 μονάδες (δηλαδή, λίγο υψηλότερα από τον αναμενόμενο “πάτο”).

γ) Επανείσοδος σε συγκεκριμένες τιμές μετοχών.

Αποτελεί μια περισσότερο στοχευμένη επιλογή. Πολλοί τη θεωρούν ως “ευκολότερη” λύση, αφού η παρακολούθηση μιας συγκεκριμένης μετοχής (ή μιας μικρής ομάδας μετοχών) είναι ευκολότερη υπόθεση, σε σχέση με το σύνολο των μετοχών ή των μετοχών που προσδιορίζουν την τιμή του Γενικού Δείκτη.

Βέβαια, όπως τα πάντα στις χρηματιστηριακές αγορές και αυτή η επιλογή εμπεριέχει ρίσκο. Ιδιαίτερα σε μια διεθνή κρίση, όπως η παρούσα, όπου οι εξελίξεις στη (ρηχή) χρηματιστηριακή μας αγορά, επηρεάζονται καταλυτικά από τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές.

Στην πρακτική αυτή, θα αφιερώσουμε το υπόλοιπο τμήμα της παρούσας μελέτης.

Και αν κάποιος παραμένει εντός αγοράς;

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι, η παρούσα χρηματιστηριακή κρίση, δεν είναι όπως η κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Η κρίση που ξεκίνησε το 2009, ήταν μία κρίση που οφείλονταν σε δομικές ανισορροπίες και δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας (μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και συσσώρευση υψηλού χρέους).

Αντίθετα απ’ ότι συνέβαινε στα προηγούμενα χρόνια, η παρούσα κρίση, κατά κύριο λόγο οφείλεται σε εξωτερικά αίτια. Τα αίτια αυτά, επηρεάζουν την ελληνική οικονομία, πλην όμως, δεν έχουν προκαλέσει στην οικονομία επιδράσεις που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μία αυτόνομη (δηλαδή ξεχωριστή ή “αποκλειστικά ελληνική”) αρνητική οικονομική κατάσταση. Αν μέχρι το τέλος της παρούσας -διεθνούς- κρίσης, δεν υπάρξει δομική αρνητική επίδραση στην ελληνική οικονομία, τότε, όταν η κρίση τελειώσει, η αντίδραση των ελληνικών μετοχών θα είναι σημαντική.

Με το παραπάνω, θέλουμε να επισημάνουμε ότι, εάν κάποιος, μέχρι σήμερα, εξακολουθεί να διατηρεί μετοχές, κατά τα φαινόμενα, δεν κινδυνεύει να υποστεί τη ζημιά που υπέστησαν όσοι διακράτησαν τις μετοχές τους κατά την περίοδο 2010-2012. Αυτό ισχύει βέβαια και για τις τραπεζικές μετοχές, οι οποίες, στην προηγούμενη κρίση, “εξαϋλώθηκαν”.

Ελλοχεύοντας, για την κατάλληλη ευκαιρία

Ελλοχεύω: παραμονεύω για να επιτεθώ αιφνιδιαστικά, ενεδρεύω (Γ. Μπαμπινιώτης, “Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας”, Αθήνα 2008, σελίδα 590)

Ένας επενδυτής, μπορεί να “στοχεύσει” σε οποιαδήποτε μετοχή του Χρηματιστηρίου και να προετοιμαστεί, ελλοχεύοντας, για την κατάλληλη περίσταση, την “ευ-καιρία”.

Από την πλευρά μας, περιορίζουμε τον αριθμό των παρακολουθούμενων (ή “στοχευόμενων”) μετοχών σε 22, ώστε η παρακολούθηση, να μπορεί να είναι δυνατή και -κυρίως- για να έχει ένα νόημα. Είναι σαφές ότι, μπορεί να υπάρξουν άλλες, μη παρακολουθούμενες μετοχές, οι οποίες, μετά την κρίση, να έχουν εξαιρετικές αποδόσεις.

Τα κριτήρια επιλογής των 22 παρακολουθούμενων μετοχών αυτών είναι:

α) Η αναμενόμενη εξέλιξη των οικονομικών τους μεγεθών.

β) Η επιθετικότητα των μετοχών.

γ) Η συμπεριφορά της μετοχής κατά τη διάρκεια της κρίσης.

δ) Τις γνωρίζουμε καλύτερα, αφού ασχολούμαστε συχνότερα μ’ αυτές.

Ο παρακείμενος πίνακας καταγράφει: α) Τη μεταβολή της τιμής μιας μετοχής από την 31/12/2021. Είναι ένα στοιχείο που, συνήθως μετά κάθε καλοκαίρι, οπότε και έχουν περάσει αρκετοί μήνες από την αρχή του έτους, πάντα ελέγχουν οι επενδυτές και το λαμβάνουν υπόψη. β) Το υψηλότερο κλείσιμο κατά τη διάρκεια της τελευταίας φάσης. Αυτό, συνιστά το “άνω όριο” της διακύμανσης κατά την παρούσα φάση. Το πόσο υποχωρεί μια μετοχή απ’ αυτό, είναι σημαντικό στοιχείο για την εκτίμηση της υποτίμησης της μετοχής. γ) Το χαμηλότερο κλείσιμο κατά τη διάρκεια της φάσης. Είναι το “κάτω όριο” της διακύμανσης της μετοχής. Εάν η παρούσα τιμή βρίσκεται κοντά στο κάτω όριο, ο επενδυτής -στις περισσότερες περιπτώσεις και ανάλογα με τη συγκριτική πορεία του Γενικού Δείκτη- χαμηλώνει ακόμη περισσότερο το “όριο επέμβασης” (δηλαδή του σημείου που ενδεχομένως θα επέμβει αγοραστικά) που θέτει. δ) Τη διαφορά από το μέσο όρο των κλεισιμάτων της εξεταζόμενης περιόδου. Είναι ένα πληροφοριακό στοιχείο για τη θέση της μετοχής στη διακύμανση της τρέχουσας φάσης, αλλά δεν το θεωρούμε ως ιδιαίτερα σημαντικό για τη λήψη απόφασης. ε) Τις ακραίες τιμές μεταξύ του 2020 και του 2022. Οι τιμές του 2020, αφορούν στην κρίση του Covid, η οποία έχει βεβαίως ξεπεραστεί. Όμως, επειδή είναι πρόσφατη και επειδή “οι αγορές θυμούνται”, είναι χρήσιμο να τις γνωρίζουμε, χωρίς όμως να βασιζόμαστε σ’ αυτές, εκτιμώντας ότι μπορεί να επαναληφθούν, τουλάχιστον ως προς τα “χαμηλά” τους. στ) Την “τιμή επέμβασης”. Αναφέρεται στην τιμή που, κατά την άποψή μας και με βάση τις μέχρι σήμερα εξελίξεις και γνωστά στοιχεία, θεωρούμε ως κατάλληλη για τοποθέτηση ή έναρξη τοποθετήσεων. Προσοχή! Η “τιμή επέμβασης” δε θα πρέπει να θεωρηθεί ως το “κάτω όριο διακύμανσης” της παρούσας κρίσης. Θα πρέπει να το δούμε ως μία καλή τιμή αγοράς (χαμηλότερη απ’ ότι έχουν αγοράσει πάρα πολλοί επενδυτές κατά το τελευταίο 24 μηνο) και κυρίως, ως μια τιμή που, ακόμη και αν συνεχιστεί η κρίση και η υποχώρηση της αγοράς, δεν πρόκειται να προκαλέσει ζημιές που κάποιος δε μπορεί να αντέξει ή που δε θα ανακτήσει σε ένα “ανεκτό” χρονικό διάστημα. Παράλληλα, είναι τιμές που, με την εξομάλυνση της αγοράς, είναι ικανές να προσφέρουν ικανοποιητικά κέρδη, σε ένα ικανοποιητικό χρονικό διάστημα.

Είναι πιθανό, εάν προκύψουν νεότερα γενικά (μακροοικονομικά) ή ειδικά (που αφορούν σε συγκεκριμένη εταιρία) στοιχεία, μετά από ενημέρωσή σας, να μεταβάλλουμε τις “τιμές επέμβασης”, καταγράφοντας και την αιτιολόγηση της μεταβολής.

Δείτε τον πίνακα σε μορφή ιστοσελίδας, με τις καθημερινές ενημερώσεις του, εδώ.

Ειδικές παρατηρήσεις για συγκεκριμένες μετοχές

Τραπεζικός κλάδος: Οι τραπεζικές μετοχές ΑΛΦΑ, ΕΤΕ, ΕΥΡΩΒ και ΠΕΙΡ. Η μεταβολή της σημερινής τιμής, σε σχέση με την υψηλότερη και τη χαμηλότερη τιμή του έτους, δείχνει το πώς κινήθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Παράλληλα, γνωρίζουμε ότι, τα οικονομικά τους μεγέθη ανακάμπτουν. Γνωρίζουμε ότι θα δώσουν μέρισμα κατά το επόμενο έτος. Διαπιστώνουμε επίσης ότι η παρουσία τους στην αγορά είναι πολύ διαφορετική σε σχέση με το παρελθόν. Μετά από αδιαφορία πολλών ετών, οι στρατηγικοί επενδυτές, τοποθετούνται στις τραπεζικές μετοχές. Οι μετοχές αυτές θα κινηθούν επιθετικά μετά την κρίση και θα οδηγήσουν την ανάκαμψη.

Σε ποιές τιμές θα μπορούσαν να διακυμανθούν οι τραπεζικές μετοχές κατά τους προσεχείς μήνες, εφ’ όσον η διεθνής χρηματιστηριακή κρίση συνεχιστεί;

Εκτίμησή μας είναι ότι, οι χαμηλές τιμές που επιτεύχθηκαν στις πρώτες μέρες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, δε θα επαναληφθούν. Ή, ακόμη και αν επαναληφθούν, θα παραμείνουν σε εκείνα τα χαμηλά επίπεδα, για μικρό χρονικό διάστημα.

Συνεπώς, εκτιμούμε ότι, η περιοχή εκείνων των τιμών, ή και ελαφρά ανώτερων τιμών από εκείνα τα χαμηλά όρια, θα μπορούσε να αποτελέσει μια περιοχή τοποθετήσεων.

Εικότερα, για τη μετοχή της ΑΛΦΑ, εφ’ όσον αυτή βρεθεί σε περιοχή κάτω από τα € 0,80, εκτίμησή μας είναι ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν τοποθετήσεις. Για τη μετοχή της ΕΤΕ, εκτιμούμε ότι το όριο των τοποθετήσεων θα μπορούσε να είναι η περιοχή μεταξύ του € 2,80 και του € 2,95 (βέβαια, η μετοχή αποκτά μια μεγάλη ταχύτητα πτώσης κάτω από το όριο των € 3,00). Για τη μετοχή της ΕΥΡΩΒ, εκτιμούμε ότι, το όριο των τοποθετήσεων θα μπορούσε να είναι γύρω ή και κάτω από τα € 0,80. Για τη μετοχή της ΠΕΙΡ, εκτιμούμε ότι, η περιοχή τοποθέτησης θα μπορούσε να βρίσκεται γύρω από το € 0,95 - 0,95.

ΜΥΤΙΛ: Η εταιρία διανύει φέτος την καλύτερη χρονιά της. Σύμφωνα με τις δηλώσεις της διοίκησης και το 2023, αναμένεται να είναι εξίσου θετικό (δείτε εδώ). Η μετοχή, βρίσκεται στάσιμη στα ίδια επίπεδα επί 15 μήνες (δείτε εδώ), ενώ από την αρχή του έτους καταγράφει απώλειες μόλις κατά 5,1%, ενώ βρίσκεται κατά 20,6% κάτω από το υψηλό του έτους (€ 18,09). Λόγω της κρίσης, η μετοχή δε μπόρεσε να προσελκύσει όσους επενδυτές θα μπορούσε να προσελκύσει, υπό κανονικές συνθήκες. Εκτιμούμε ότι, θα μπορέσει να πρωταγωνιστήσει κατά το 2023 και ότι θα συνεχίζει να αποτελεί μία από τις καλύτερες εταιρίες της χρηματιστηριακής αγοράς,  αναπληρώνοντας το “έδαφος” που έχασε κατά την παρούσα φάση.

ΟΤΟΕΛ: Η εταιρία δημοσίευσε εξαιρετικά αποτελέσματα α’ εξαμήνου (εδώ), ενώ η επερχόμενη ενσωμάτωση των μεγεθών της Hertz Πορτογαλίας, θα μεταβάλει ακόμη περισσότερο τη φυσιογνωμία της και συνεπώς, θα μπορεί και κατά το 2023 -ακόμη και αν δεν επαναληφθεί το φετινό φαινόμενο στον τουρισμό- να επιδείξει σημαντική μεταβολή των οικονομικών της αποτελεσμάτων. Εκτιμούμε ότι, η μετοχή πολύ δύσκολα θα μπορούσε να προσεγγίσει το προηγούμενο χαμηλό του έτους (€ 8,25), ή εάν το προσεγγίσει ή το διασπάσει, υπό την αίρεση όσων αναφέρουμε παραπάνω, αυτό θα αποδειχθεί προσωρινό. Εκτιμούμε ότι η περιοχή τοποθετήσεων βρίσκεται μεταξύ των τιμών των € 8,70 και € 9,20.

ΠΑΠ: Με την απόκτηση της “Αρκάδι”, η εταιρία εισέρχεται σε μία ευρύτερη προϊοντική αγορά, σε μία φάση που εξακολουθούσε να αναπτυσσόταν με υψηλούς ρυθμούς, στην αγορά των σαπώνων (δείτε εδώ). Η εταιρία θα μπορεί να διατηρήσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης για μία σειρά ετών και σταδιακά θα βελτιώσει την εικόνα της στους θεσμικούς και άλλους επενδυτές. Με δεδομένη την όχι σταθερή μετοχική της συμπεριφορά, θεωρούμε ως “περιοχή τοποθετήσεων” τις τιμές μεταξύ € 2,30 και € 2,42.

ΤΕΝΕΡΓ: Πρόκειται για μία αρκετά δύσκολη περίπτωση. Η άποψή μας -όπως την έχουμε εξηγήσει παλαιότερα- είναι ότι, η μετοχή, στην παρούσα κατάσταση της εταιρίας, είναι υπερτιμημένη. Όμως, εμφανίζεται να έχει θετικές προοπτικές, ενώ είναι υπό εξέλιξη συζητήσεις για την εξαγορά της εταιρίας σε υψηλότερη τιμή μετοχών (αναφέρεται γύρω από τα € 21,0 - περιέργως όμως, η μετοχή δεν έχει καν πλησιάσει προς εκείνα τα επίπεδα). Εάν όντως, οι φήμες αυτές έχουν βάση, τότε η μετοχή δύσκολα θα υποχωρήσει κάτω από τα € 15,00. Σε διαφορετική περίπτωση, εάν η κρίση ενταθεί, θα μπορούσε να υποχωρήσει και μέχρι τα 11,50.

Στην καθημερινή στήλη του “απόλυτου συστήματος” (εδώ), θα γίνονται συχνές αναφορές στις εξελίξεις επί των μετοχών του πίνακα.

Γιάννης Σιάτρας

Το παρόν άρθρο, είναι τμήμα της ύλης του τεύχους 245 (Οκτώβριος 2022) του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ. Δείτε τα πλήρη περιεχόμενα του τεύχους 245, εδώ.