Το επόμενο στάδιο της παγκοσμιοποίησης

Το επόμενο στάδιο της παγκοσμιοποίησης

Οι οικονομικές και πολιτικές αναταραχές, που έχουν πλήξει και συνεχίζουν να πλήττουν πλήθος χωρών ανά τον κόσμο, αλλάζουν την πορεία της παγκοσμιοποίησης και δημιουργούν ένα νέο οικονομικό περιβάλλον. Υπό το πρίσμα αυτών των εξελίξεων, θεωρείται βέβαιο ότι τόσο τα κράτη όσο και οι μεγάλες επιχειρήσεις θα αλλάξουν τις σχέσεις και την δομή της αλληλεξάρτησής τους. Η μεταβολή της παγκοσμιοποίησης δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο τη μείωση των σχέσεων αλληλεξάρτησης, αλλά κυρίως την αναδιαμόρφωσή τους. Το αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής, σύμφωνα με την ερευνητική εταιρία McKinsey, είναι ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού θα μπορούσαν να γίνουν, στο μέλλον, πιο “μικρές” και πιο “τοπικές”. Δείτε την έκθεση, εδώ.

Το παράδειγμα, της αμερικανικής εταιρίας Apple είναι ενδεικτικό της κατάστασης που αναμένεται να επικρατήσει. Η εταιρία, κατασκευάζει το μεγαλύτερο μέρος των κινητών iPhone στην Κίνα, όμως ετοιμάζεται να αλλάξει την ροή των προμηθειών της και να αρχίσει να αγοράσει μικροτσίπ από ένα εγχώριο υπό κατασκευή εργοστάσιο, που βρίσκεται στην Αριζόνα (δείτε εδώ). Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί την πρόθεση της Apple για μερική απεξάρτηση από τους ασιάτες προμηθευτές της και παράλληλη ενδυνάμωση των εγχώριων συνεργασιών. Αντικατοπτρίζει, επίσης, τις τεταμένες σχέσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ και είναι ανάλογη των ενεργειών που γίνονται από την ίδια την αμερικανική κυβέρνηση (“Chip Act, κλπ.), προκειμένου να μειωθεί η τεχνολογική εξάρτηση των ΗΠΑ από την Κίνα.

Η αλληλεξάρτηση των παγκόσμιων οικονομιών βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Οι αναταραχές που προέκυψαν στις αλυσίδες εφοδιασμού κατά το διάστημα της πανδημικής κρίσης, ανέδειξαν την κλίμακα και το μέγεθος της εμπορικής παγκοσμιοποίησης. Όμως, παρόλα τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν οι παγκόσμιες ροές εμπορίου συνέχισαν να αυξάνονται, γεγονός που φανερώνει ότι οι σχέσεις αλληλεξάρτησης δεν πρόκειται να εκλείψουν.

Λόγω της εξειδίκευσης της εργασίας, αλλά και των γνώσεων, διαφορετικές χώρες εξέλιξαν και πήραν την πρωτοκαθεδρία σε διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η Κίνα και άλλες Ασιατικές οικονομίες αναδείχθηκαν ως κρίσιμοι κόμβοι για τις εξαγωγές ηλεκτρονικών και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Οι ΗΠΑ έγιναν κύριος προμηθευτής για βασικά γεωργικά προϊόντα και η Ευρώπη έγινε ο βασικότερος κόμβος παραγωγής ιατρικών και φαρμακευτικών προϊόντων.

Όλες οι παραπάνω οικονομίες, έχουν ωστόσο μεγάλες εισαγωγικές απαιτήσεις και δεν μπορούν να διασφαλίσουν οικονομική και εμπορική αυτονομία. Κάθε μια από αυτές, βασίζεται σε μία άλλη για το 25% των εισαγωγών ενός κρίσιμου πόρου ή βιομηχανικού αγαθού.

Από την άλλη πλευρά, οι ταραχώδεις εξελίξεις των τελευταίων ετών, ανέδειξαν την σημασία της εμπορικής αυτονομίας και του ελέγχου των εμπορικών διασυνδέσεων. Έτσι, αρκετές χώρες, αλλά και επιχειρήσεις, έχουν ξεκινήσει να αλλάζουν τις ισορροπίες της διασυνοριακής αλληλεξάρτησής τους. Δεν πρόκειται για έναν περιορισμό των διμερών σχέσεων, αλλά για μια αναδιαμόρφωση αυτών. Οι κρατικές οικονομίες και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, αντιλαμβανόμενες τα μεγάλα οφέλη του ελεύθερου εμπορίου, οφείλουν να προβούν σε μια κρίσιμη αντιστάθμιση, μεταξύ του ρίσκου εξάρτησης από μια οικονομία ή μια επιχείρηση και των πολλαπλών οφελών που προκύπτουν μέσω της συναλλαγή.

Κωνσταντίνος Καρατζάς (με πληροφορίες από mckinsey.com και bloomberg.com)

Το παρόν άρθρο, είναι τμήμα της ύλης του τεύχους 247 (Δεκέμβριος 2022) του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ. Δείτε τα πλήρη περιεχόμενα του τεύχους 247, εδώ.