Ο “κύκλος ζωής των επιχειρήσεων” και η επενδυτική σημασία του

Ο “κύκλος ζωής των επιχειρήσεων” και η επενδυτική σημασία του

Όπως συμβαίνει με όλα τα έμψυχα όντα, ή τα άψυχα που δραστηριοποιούνται μέσα σε κοινωνίες, έτσι και οι επιχειρήσεις, κατά τη διάρκεια της ζωής τους, περνούν από τέσσερα βασικά στάδια: το στάδιο της γέννησης (δημιουργίας ή εισαγωγής), το στάδιο της ανάπτυξης, το στάδιο της ωριμότητας και, τέλος, το στάδιο της παρακμής.

Αναφορικά με τις επιχειρήσεις, τα στάδια αυτά, έχουν αποτυπωθεί στο διάγραμμα, του “κύκλου ζωής των επιχειρήσεων”, το οποίο είναι  ιδιαίτερα διαδεδομένο στο χώρο της χρηματοοικονομικής επιστήμης, ενώ είναι πολύ χρήσιμο για τους επενδυτές. Βέβαια, η διάρκεια, η ένταση, αλλά και τα ποιοτικά και ποσοτικά αποτελέσματα του κάθε σταδίου, ποικίλλουν, ανάλογα με την επιχείρηση και τα χαρακτηριστικά της.

Το διάγραμμα, συνήθως έχει την παρακάτω μορφή. (Σημείωση: στο παρακάτω διάγραμμα, έχει προστεθεί και το στάδιο της “αναστάτωσης” (shake-out). Το στάδιο αυτό -που πολλοί οικονομολόγοι παραβλέπουν- είναι πρόδρομο στάδιο της ωρίμανσης, κατά το οποίο, σε πολλές επιχειρήσεις σημειώνονται σημαντικές μεταβολές στη δομή, στη στρατηγική, ακόμη και στην ιδιοκτησία).

(Πηγή: corporatefinanceinstitute.com)

Έχει ενδιαφέρον -και είναι εξαιρετικά χρήσιμο- να μπορούμε να αναγνωρίζουμε το στάδιο, που η κάθε εταιρία, βρίσκεται στον κύκλο της ζωής της. Με τον τρόπο αυτό, μπορούμε να κάνουμε έγκαιρες και έγκυρες εκτιμήσεις, για το είδος, τους ρυθμούς της ανάπτυξης και την εξέλιξη των πωλήσεων και των κερδών της και, με τα στοιχεία αυτά, να προσδιορίσουμε τις γενικές κατευθύνσεις της επενδυτικής μας στρατηγικής.

Οι εταιρίες υψηλής τεχνολογίας

Κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, πολλές από τις τεχνολογικές εταιρίες της χρηματιστηριακής αγοράς του Nasdaq, βρίσκονταν στο στάδιο της ανάπτυξης, επί του κύκλου της ζωής τους. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη συνύπαρξη και άλλων ευνοϊκών καταστάσεων (χαμηλά επιτόκια, πολιτική “ποσοτικής χαλάρωσης” από τις κεντρικές τράπεζες, φάση ανάπτυξης για τις οικονομίες κλπ), δημιούργησε μια μοναδική συγκυρία και οδήγησε σε μια μακρά πορεία έντονης ανόδου των τιμών τους. Η πορεία αυτή εντάθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας, περίοδο που, πολλές από τις εταιρίες τεχνολογίας ωφελήθηκαν.

Οι τεχνολογικές εταιρίες όπως η Apple, η Google, η Meta, η Nvidia και η αυτοκινητοβιομηχανία Tesla (τις οποίες χρησιμοποιούμε ως παραδείγματα  για τις ανάγκες του άρθρου), θεωρούνταν για καιρό ως εταιρίες οι οποίες πετυχαίνουν, κατ’ έτος, εντυπωσιακή αύξηση πωλήσεων και κερδών. Για τον λόγο αυτό, οι μετοχές τους εντάσσονταν στην κατηγορία των “μετοχών ανάπτυξης” (growth stocks). Οι εταιρίες αυτές, κατά τα πρώιμα στάδια ανάπτυξής τους, γνώρισαν μεγάλη επιτυχία τόσο σε χρηματιστηριακό όσο και σε αναπτυξιακό επίπεδο, καθώς τα προϊόντα τους διαδόθηκαν σε όλο τον κόσμο και οι πωλήσεις τους ακολούθησαν ισχυρή ανοδική τάση.

Αν θέλουμε να εντοπίσουμε τα σημεία των εταιριών αυτών, επί του “κύκλου ζωής” τους, μπορούμε να πούμε ότι: Η Apple, είναι ένα παράδειγμα εταιρίας που, ανανεώνει τη φάση ανάπτυξης στην οποία βρίσκεται επί δεκαετίες, μέσα από την διαρκή ανάπτυξη νέων κατηγοριών προϊόντων. Η Google (το εταιρικό της όνομα είναι Alphabet Inc.), βρίσκεται στα τελευταία στάδια της φάσης ανάπτυξής της, χωρίς ωστόσο να έχει εισέλθει σε φάση ωριμότητας, η οποία συνδυάζεται με τη στασιμότητα στα οικονομικά της μεγέθη. Η Nvidia, είναι μια παλαιότερη εταιρία (ιδρύθηκε το 1993) που, κατά τα φαινόμενα, εξακολουθεί να βρίσκεται σε φάση έντονης ανάπτυξης. Η Meta (πρώην Facebook) εισήχθη σε φάση ωρίμανσης και έκανε μία -μέχρι στιγμής αποτυχημένη- προσπάθεια για να δημιουργήσει μία νέα κατηγορία προϊόντων (το Metaverse). Τέλος, η Tesla, είναι μια κλασική περίπτωση εταιρίας που, στα τελευταία χρόνια, βρέθηκε στη φάση “ανάπτυξης” του κύκλου ζωής της.

Η ένταξη των συγκεκριμένων εταιριών στην κατηγορία των “μετοχών ανάπτυξης” προϋποθέτει υψηλούς ρυθμούς αύξησης των πωλήσεων. Όμως, η προϋπόθεση αυτή δύσκολα μπορεί να ικανοποιηθεί σε ένα μακροοικονομικό περιβάλλον στο οποίο βασική προτεραιότητα είναι η κάμψη της ζήτησης, προκειμένου να τιθασευθεί ο πληθωρισμός.

Αλλά, όταν ο ρυθμός αύξησης των πωλήσεων και των κερδών υποχωρεί, τότε η αγορά αρχίζει να πιστεύει ότι, οδεύουν πλέον προς το “στάδιο ωρίμανσης” του κύκλου ζωής τους και τις κατατάσσει στις “ώριμες” εταιρίες. Και όταν συμβαίνει αυτό, αξιολογεί τις μετοχές τους με χαμηλότερη σχέση “τιμής προς κέρδη” (Ρ/Ε) και συνεπώς, τους δίνει χαμηλότερη αποτίμηση.

Οι εταιρίες, επομένως, έρχονται αντιμέτωπες με σημαντικές αναταραχές και μεταβολές των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά. Για να συνεχίσουν να διατηρούν την κυρίαρχη θέση τους ως εταιρίες ανάπτυξης, ώστε να δικαιολογούν τις χρηματιστηριακές τους αποτιμήσεις, πρέπει να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες που προβάλλουν οι καιροί. Απαιτούνται παράγοντες όπως προσαρμοστικότητα, ευελιξία και καινοτομία, προκειμένου να συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να πρωτοπορούν στον κλάδο τους.

Ενδεικτικό της παραπάνω κατάστασης είναι το παράδειγμα της Meta (πρώην Facebook) η οποία την διετία 2020-2021, κατέγραψε ένα έντονο χρηματιστηριακό ράλι, φθάνοντας σε αποτίμηση τα 382,18 δολάρια. Η μεταστροφή της ψυχολογίας της αγοράς, που προκλήθηκε λόγω των πληθωριστικών πιέσεων και της ανόδου των επιτοκίων, σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της ανάπτυξης των πωλήσεων και των κερδών της εταιρίας, οδήγησε σε απότομη μείωση της αποτίμηση της. Μέχρι και την 28/11/2022 η μετοχή της διαπραγματευόταν κάτω από το 70,0%, από το “ολικό υψηλό” που είχε πετύχει.

Καταληκτικά, οι εξελίξεις των τελευταίων τεσσάρων ετών δεν αποτελούν ένα ομαλό στάδιο του κύκλου ζωής των εταιριών, ούτε και ομαλή πορεία των τιμών των μετοχών τους. Το περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων και της υψηλής ρευστότητας, οδήγησαν στην διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την δημιουργία χρηματιστηριακών “φουσκών”. Έτσι, οι αποτιμήσεις των μετοχών διαστρεβλώθηκαν και ξέφυγαν από την μακροχρόνια και μεσοχρόνια τάση τους.

Κατά το τελευταίο έτος, οι συσταλτικές συνθήκες νομισματικής πολιτικής, η μείωση της ζήτησης και η γενικότερη συστολή της οικονομικής δραστηριότητας οδηγούν τις χρηματιστηριακές αποτιμήσεις σε χαμηλότερα επίπεδα. Για να ελπίζουν ότι, θα μπορέσουν κάποτε να ξαναβρεθούν στις παλαιότερες υψηλές αποτιμήσεις τους, θα πρέπει να αποδείξουν ότι εξακολουθούν να βρίσκονται στη φάση ανάπτυξης στον “κύκλο” της ζωής τους.

Κωνσταντίνος Καρατζάς

Το παρόν άρθρο, είναι τμήμα της ύλης του τεύχους 247 (Δεκέμβριος 2022) του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ. Δείτε τα πλήρη περιεχόμενα του τεύχους 247, εδώ.