Stock Options: Η καταστρατήγηση μιας χρήσιμης πρακτικής

Stock Options: Η καταστρατήγηση μιας χρήσιμης πρακτικής

Στο πλαίσια επίτευξης στόχων, παροχής κινήτρων ή ακόμα και για την επιβράβευση μιας πετυχημένης πορείας, οι εισηγμένες εταιρίες προσφέρουν στους εργαζόμενους και στα υψηλόβαθμα στελέχη της επιχείρησης, δικαιώματα προαίρεσης απόκτησης μετοχών (stock options) σε χαμηλότερη τιμή έναντι της τιμής στο Χρηματιστήριο, ή δωρεάν.

Η πρακτική αυτή εμφανίστηκε στις ελληνικές εισηγμένες επιχειρήσεις στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, έλαβε τη μορφή “χιονοστιβάδας” και κορυφώθηκε την περίοδο 2007-2008. Στη συνέχεια ατόνησε, αφού οι τιμές των μετοχών ήταν χαμηλές και το όφελος από την άσκηση δικαιωμάτων προαίρεσης, ήταν μικρό.

Όμως, κατά το τελευταίο διάστημα, η πρακτική αυτή επανέρχεται. Και φοβούμαστε ότι, σταδιακά, θα ξαναλάβει μεγάλες διαστάσεις, δημιουργώντας στρεβλώσεις στην αγορά και προκαλώντας αδικίες προς τους μετόχους.

Συλλέξαμε στοιχεία για την άσκηση δικαιωμάτων προαίρεσης, κατά την τελευταία τετραετία. Δείτε τα εδώ. Παράλληλα, συλλέγουμε στοιχεία των προηγούμενων ετών, τα οποία θα παρουσιάσουμε, μόλις η έρευνά μας ολοκληρωθεί.

Δε διαφωνούμε με την πρακτική της έκδοσης δικαιωμάτων προαίρεσης προς στελέχη των διοικήσεων και προς τους εργαζόμενους στις εισηγμένες εταιρίες. Διαφωνούμε όμως με τον τρόπο που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, η πρακτική αυτή.

Εκτιμούμε ότι τα δικαιώματα προαίρεσης θα πρέπει να συνιστούν ανταμοιβή, για την επίτευξη στόχων που έχουν προσδιοριστεί και αναλυθεί εκ των προτέρων και όχι μόνιμη παροχή, η οποία, πέραν όλων των άλλων, καταστρατηγεί και φορολογικές και ασφαλιστικές διατάξεις.

Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να εκδίδονται μετά από σαφή έγκριση της Γενικής Συνέλευσης και όχι μέσα από γενικές προεγκριτικές διαδικασίες. Παράλληλα, οι ωφελούμενοι θα πρέπει να αναφέρονται στο ετήσιο οικονομικό δελτίο καθώς επίσης και να τεκμηριώνεται η ανταμοιβή.

Δικαιώματα προαίρεσης, θα πρέπει να διανέμονται προς αυτούς που -με βάση τα παραπάνω- τα δικαιούνται, μόνον σε χρονιές που η εταιρία διανέμει μέρισμα (και μάλιστα αυξημένο) προς τους μετόχους της. Παράλληλα, το ύψος της χρηματικής ωφέλειας, θα πρέπει να είναι μόλις ένα κλάσμα της χρηματικής διανομής προς τους μετόχους. Θεωρούμε απαράδεκτο να διανέμονται stock options, σε χρονιές που είτε τα αποτελέσματα δεν είναι θετικά, είτε η εταιρία δε διανέμει μέρισμα. Παράλληλα, είναι ανήκουστο να διανέμονται, μέσω stock options, περισσότερα χρήματα απ’ ότι διανέμονται, ως μέρισμα, στο σύνολο των μετόχων. Τέλος, θεωρούμε υπερβολικό να διατίθεται, μέσω stock options, στους βασικούς μετόχους και σε ολιγάριθμα στελέχη, options που αντιπροσωπεύουν μεγάλο ποσοστό της εταιρίας, το οποίο συχνά περνά ακόμη και το 1,00% και μάλιστα αυτό να επαναλαμβάνεται κάθε έτος.

Δείτε για παράδειγμα την Profile (η οποία διένειμε stock options και στη δεκαετία του 2000 -αυτά θα αναλυθούν στη μελέτη που θα δημοσιεύσουμε). Κατά τη χρήση του 2020, διένειμε options που αντιστοιχούσαν στο 0,77% της εταιρίας. Το 2021, διένειμε options που αντιστοιχούσαν στο 0,93% και το 2022, στο 1,46% της εταιρίας. Αυτό συνιστά μια υπερβολή, η οποία διατηρούμενη, μπορεί να φτάσει και στα όρια της κατάχρησης δικαιώματος ή και της ανηθικότητας.

Άλλο κραυγαλέο παράδειγμα αποτελεί ο Όμιλος Ιντεάλ. Κατά το 2021, διανεμήθηκαν options τα οποία αντιστοιχούσαν στο 7,49% του συνόλου των μετοχών της εταιρίας! Και το χρηματικό όφελος από τα δικαιώματα αυτά, έφτανε (με βάση την τιμή της μέρας έκδοσής τους), στα € 7,8 εκατομμύρια. Αλήθεια, τί παραπάνω έκαναν, τα 17 άτομα της διοίκησης, πέραν όσων είχαν δεσμευθεί να κάνουν, ώστε να αμειφθούν με παραπάνω € 7,8 εκατομμύρια;

Ακόμη πιο κραυγαλέο παράδειγμα είναι η περίπτωση της Unibios. Η εταιρία, επί δεκαετίες ταλαιπωρείται (και ταλαιπωρεί και τους μετόχους της), κάνει αυξήσεις κεφαλαίου και “καίει” κεφάλαια και το 2021 πέτυχε -για δεύτερη φορά στα τελευταία 25 χρόνια- κάποια ελάχιστα κέρδη (€ 333 χιλιάδες), δείτε εδώ - και έσπευσε η διοίκηση, να “δωρίσει” στον εαυτό της, μετοχές ίσες προς το 10% του μετοχικού κεφαλαίου, από τις οποίες θα καρπωθεί περισσότερες από € 500 χιλιάδες.

Στο εξής, θα παρακολουθούμε “στενά” τις διανομές stock options. Οι μέτοχοι θα πρέπει να γνωρίζουν και να λαμβάνουν τα στοιχεία αυτά υπόψη τους.

Το παρόν άρθρο, είναι τμήμα της ύλης του τεύχους 250 (Μάρτιος 2023) του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ. Δείτε τα πλήρη περιεχόμενα του τεύχους 250, εδώ.