Allianz Research: Πόσο κοντά είμαστε σε μία συστημική κρίση στην ευρωζώνη

Η ευρωζώνη έχει αναπτύξει μία ισχυρή δύναμη πυρός πλέον για να αντιμετωπίσει τις κρίσεις, ακόμη και μία σοβαρή συστημική κρίση, σημειώνει η Allianz Research. Όπως προειδοποιεί ωστόσο, σημαντικός κίνδυνος παραμένει η σχέση τραπεζών-κράτους, μέσω και των θέσεων των τραπεζών στα κρατικά ομόλογα οι οποίες σε ορισμένες χώρες είναι ιδιαίτερα υψηλές.

Ειδικότερα, όπως σημειώνει η Allianz Research, η υγεία του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα έχει βελτιωθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία, μετριάζοντας τις πιθανές δευτερογενείς επιπτώσεις των αναταραχών που χτύπησαν τις τελευταίες μέρες τις αγορές με αρχή τον τραπεζικό κλάδο στις ΗΠΑ. Με επίκεντρο τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρωζώνης, με συνολικό ενεργητικό που ανέρχεται στο 80% του ΑΕΠ της περιοχής, διαπιστώνει ότι ο κλάδος έχει πολύ καλύτερη μορφή σήμερα χάρη στην καλύτερη και πιο συνεπή ρύθμιση και εποπτεία. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μειώθηκαν σε λιγότερο από 3% του χαρτοφυλακίου δανείων (από πάνω από 7%), ενώ ο μέσος δείκτης CET1 αυξήθηκε κατά περισσότερο από 2%. Η ρευστότητα βελτιώθηκε επίσης, με τον δείκτη κάλυψης ρευστότητας (LCR) να αυξάνεται από 125% το 2015 για παράδειγμα, σε 150% το 2022, πολύ πάνω από το μίνιμουμ των εποπτικών απαιτήσεων του 100%. Ωστόσο, οι μεγάλες τράπεζες των ΗΠΑ παραμένουν κατά μέσο όρο πιο κερδοφόρες, με την απόδοση ιδίων κεφαλαίων (RoE) να είναι υψηλότερη κατά 3%.

Πάντως, το βέβαιο είναι, όπως τονίζει η Allianz, ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν πάρει το μάθημά τους από την κρίση κρατικού χρέους της ευρωζώνης, αν και σε ορισμένες χώρες παραμένουν πολύ εκτεθειμένες στο κράτος, με τις τράπεζες να έχουν μεγάλες κατοχές εγχώριων χρεογράφων – επίσης λόγω της ανάγκης των τραπεζών για ρευστά περιουσιακά στοιχεία. Στην Ευρώπη συνολικά, η Ιταλία έχει τη μεγαλύτερη έκθεση και ακολουθούν Κροατία, Σλοβακία, Ελλάδα και Ισπανία, όπως σημειώνει ο οίκος. Οι κίνδυνοι για τον κλάδο μπορούν να υλοποιηθούν προς δύο κατευθύνσεις: όταν τα προβλήματα του τραπεζικού τομέα μεταφράζονται σε δημοσιονομικό κόστος και όταν η τιμή του δημόσιου χρέους αποδυναμώνει την αξία των κρατικών ομολόγων που κατέχουν οι τράπεζες στους ισολογισμούς τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο όταν οι θέσεις αυτές καταγράφονται στην αγοραία αξία. Ο δεσμός τράπεζας - κράτους εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και έχει αντιμετωπιστεί μόνο εν μέρει τα τελευταία χρόνια, επισημαίνει η Allianz.

Παράλληλα, η ευρωζώνη έχει ενισχύσει σημαντικά το πλαίσιο τραπεζικής εποπτείας και εξυγίανσης. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008 και η επακόλουθη κρίση κρατικού χρέους στην Ευρώπη τόνισαν την ανάγκη για μια τραπεζική ένωση με συνεπή εφαρμογή των τραπεζικών κανόνων, η οποία είναι απαραίτητη για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας. Οι κοινές διαδικασίες και τα εργαλεία λήψης αποφάσεων δημιουργούν μια πιο διαφανή, ενοποιημένη και ασφαλέστερη αγορά για τις τράπεζες και συμβάλλουν στην αποφυγή οικονομικών δυσχερειών, όπως σημειώνει η Allianz.

Η τραπεζική ένωση βασίζεται επί του παρόντος σε δύο πυλώνες: τον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας (SSM) και τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης (SRM).

Ο SSM αποτελείται από την ΕΚΤ και τις εθνικές εποπτικές αρχές. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σύστημα τραπεζικής εποπτείας στην Ευρώπη που στοχεύει στην ασφάλεια και την ευρωστία του τραπεζικού συστήματος της ΕΕ και ενισχύει την οικονομική ολοκλήρωση και σταθερότητα.

O SRM περιλαμβάνει το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης (SRB), την κεντρική αρχή εξυγίανσης και τις εθνικές αρχές εξυγίανσης. Προωθεί τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, παρέχει τα εργαλεία για την ομαλή επίλυση των χρεοκοπημένων τραπεζών (με όσο το δυνατόν μικρότερο αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία και τα δημόσια οικονομικά) και προστατεύει τους φορολογούμενους από το κόστος των προγραμμάτων διάσωσης.

Ωστόσο, ο τρίτος πυλώνας, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων (EDIS), το οποίο θα παρείχε ισχυρότερο και πιο ομοιόμορφο βαθμό κάλυψης καταθέσεων από τα υπάρχοντα εθνικά συστήματα εγγύησης καταθέσεων, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Μία προϋπόθεση για αυτό είναι η σημαντική μείωση της έκθεσης των τραπεζών σε εγχώριο δημόσιο χρέος με σκοπό τη διακοπή των δεσμών κράτους - τραπεζών.

Όπως τονίζει η Allianz, το SRF είναι ο πρώτος και κυριότερος μηχανισμός "πυρόσβεσης" της Ευρώπης. Το SRF είναι ενσωματωμένο στον SRM και είναι ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης που θα χρησιμοποιηθεί μετά την εξάντληση όλων των άλλων επιλογών (π.χ. bail-in). Μέσω του SRF, ο ίδιος ο χρηματοπιστωτικός κλάδος διασφαλίζει τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και όχι οι φορολογούμενοι. Οι τράπεζες υποχρεούνται νομικά να καταβάλλουν ετήσια συνεισφορά στο ταμείο - μέχρι το τέλος του 2022, το SRF κατείχε 66 δισ. ευρώ. Το ταμείο πρέπει να φτάσει τουλάχιστον το 1% του ποσού των καλυμμένων καταθέσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων στην τραπεζική ένωση έως το τέλος του 2023.

Η μεταρρύθμιση του ESM δημιούργησε το Common Backstop, ένα άλλο μέσο που ενισχύει τη δύναμη πυρός για τη διαχείριση πτωχεύσεων τραπεζών. Αυτό το πρόσθετο ταμείο έκτακτης ανάγκης που είναι παρόμοιο σε μέγεθος με το SRF, λειτουργεί ως εξής: σε περίπτωση που το SRF εξαντληθεί, ο ESM μπορεί να δανείσει τα απαραίτητα κεφάλαια στο SRF για τη χρηματοδότηση της εξυγίανσης. Για τον σκοπό αυτό, ο ESM είναι η έσχατη λύση και θα παρέχει μια πιστωτική γραμμή. Το ονομαστικό ανώτατο όριο για τα δάνεια του ESM ορίζεται στα 68 δισ. ευρώ. Το SRF πρέπει να αποπληρώσει το δάνειο του ESM με χρήματα από τη συνεισφορά των τραπεζών εντός τριών ετών (πιθανή παράταση έως και πέντε χρόνια). Ως εκ τούτου, μεσοπρόθεσμα, τα δάνεια του ESM είναι δημοσιονομικά ουδέτερα.

Όπως καταλήγει η Allianz, μαζί, το SRF και το Common Backstop παρέχουν στην Ευρώπη δύναμη πυρός για να αντιμετωπίσει ακόμη και μια σοβαρή συστημική κρίση.

Ελευθερία Κούρταλη

Πηγή:capital.gr