Μπορεί να επιβιώσει ένα Κράτος, του οποίου το δημόσιο χρέος φθάνει κάπου ανάμεσα στο 140% και στο 150% του ΑΕΠ; Και εάν "ναι", για πόσο διάστημα; Ή ακόμη, ποιά ποιότητα "επιβίωσης" διασφαλίζεται για τους πολίτες του Κράτους αυτού;

Αυτό θα είναι το ερώτημα το οποίο θα πρέπει να μας απασχολεί και στο οποίο θα πρέπει -όχι απλά σύντομα, αλλά άμεσα- να απαντήσει η σημερινή πολιτική ηγεσία του τόπου. Και για να κάνουμε πιο "πλήρες" το ερώτημα, θα πρέπει να παραθέσουμε και μερικά στοιχεία τα οποία συμπληρώνουν τη σημερινή "εικόνα" της χώρας:

• Εμφανίζει μονίμως δημοσιονομικό έλλειμμα και δεν έχει παράδοση εμφάνισης πρωτογενών πλεονασμάτων
• Το δημόσιο χρέος χρηματοδοτείται από δανειστές του εξωτερικού
• Χρησιμοποιεί ένα νόμισμα το οποίο δε μπορεί να υποτιμήσει
• Έχει μονίμως έντονα αρνητικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
• Βρίσκεται σε ύφεση για δεύτερη συνεχή χρονιά
• Έχει πολύ χαμηλή ανταγωνιστικότητα
• Έχει ανελαστικές αμυντικές δαπάνες, οι οποίες, στην καλύτερη περίπτωση δε μπορούν να υποχωρήσουν κάτω από το 2,5% του ΑΕΠ
• Έχει κακή πιστοληπτική αξιολόγηση
• Έχει ένα ξεπερασμένο πολιτικό σύστημα, το οποίο υπολογίζει πάρα πολύ τον παράγοντα του πολιτικού κόστους
• Ένα δημόσιο χρέος της τάξης του 140%, σημαίνει ότι θα δαπανά για τόκους (στην καλύτερη περίπτωση) το 7,0% έως 8,0% του ΑΕΠ

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι απαντούν ότι με τα παραπάνω δεδομένα, κανένα Κράτος δε θα μπορούσε να επιβιώσει. Και όσοι, για διάφορους λόγους, δίνουν θετικοί απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, προσθέτουν πολλές "προϋποθέσεις" και "όρους" στην απάντηση αυτή. Όρους όπως:
- Περιστολή της δημοσιονομικής πολιτικής σε ποσοστό 4% έως 5% κατ' έτος για μία περίοδο 4 - 5 ετών
- Επίτευξη δημοσιονομικών πλεονασμάτων για μια μακρά περίοδο ετών
- Επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης
- Αύξηση της ανταγωνιστικότητας (αυτό, αναφέρουν, πρέπει να γίνει πάση θυσία, έστω και με "εσωτερική υποτίμηση").

Μία πολύ σημαντική παρατήρηση: Όλα τα παραπάνω σενάρια και υποθέσεις, γίνονται στη βάση της παραδοχής ότι απλά το χρέος παύει να αυξάνεται και ότι παραμένει σταθερό στα επίπεδα μεταξύ του 140% - 150% του ΑΕΠ. Και η μείωσή του τόσο σαν ποσοστό του ΑΕΠ και κυρίως σε απόλυτα νούμερα, παραπέμπεται στις (ελληνικές) καλένδες. Ίσως τελικά επειδή ο Keyns είχε κάποτε πει ότι, "in the long run, we are all dead" (μακροχρόνια, όλοι θα έχουμε πεθάνει)!

Ας υποθέσουμε τελικά ότι η χώρα, εφαρμόζει με επιτυχία το τριετές πρόγραμμα σταθεροποίησης του ΔΝΤ (και της Ε.Ε.) και ότι τελικά, κατορθώνει να πετύχει (!) τη σταθεροποίηση του χρέους της κάπου ανάμεσα στο 140% και 150% του ΑΕΠ της.

Αλήθεια, τί ποιότητα ζωής θα έχουν οι πολίτες της χώρας; Πώς θα μπορέσει κάποια Κυβέρνηση να πει στο λαό αυτής της χώρας (ο οποίος επί 3 χρόνια θα έχει επιβιώσει από ένα πρωτοφανές πρόγραμμα δημοσιονομικής συρρίκνωσης και λιτότητας) ότι θα πρέπει να εξακολουθήσει να πληρώνει 23% ως ΦΠΑ, να πληρώνει 2 ευρώ το λίτρο της βενζίνης και να δουλεύει 40 χρόνια, για να πάρει μία σύνταξη που είναι αμφίβολο εάν θα ξεπερνάει τα 600 ευρώ;
Και παρ' όλα αυτά, το χρέος θα παραμένει κολλημένο στο 140% του ΑΕΠ, και οι τόκοι που θα πληρώνει ετησίως το Κράτος, κάπου ανάμεσα στο 7% - 8% του ΑΕΠ.

Ίσως τα παραπάνω σενάρια να πετυχαίνουν στις οικονομετρικές μετρήσεις των διαφόρων διεθνών οργανισμών, όμως αποτυγχάνουν και καταρρέουν στις κοινωνίες.

Η ιστορία των χρηματοοικονομικών αγορών, είναι γεμάτη από "επεισόδια" (όπως τα χαρακτηρίζουν οι οικονομολόγοι) χρεοκοπίας κρατών.
Οι χρεοκοπίες των Κρατών, είναι και αυτές ένα μέρος της λειτουργίας των χρηματοοικονομικών αγορών. Εάν δε συνέβαιναν, οι αγορές κεφαλαίου, δε θα είχαν το νόημα που έχουν σήμερα και η λειτουργία τους δεν θα ήταν αυτή που είναι σήμερα.

Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που η διεθνής πρακτική, αλλά και οι νόμοι των περισσότερων χωρών, προβλέπουν καθεστώς ασυλίας για τα κράτη τα οποία κηρύσσουν στάση πληρωμών (για παράδειγμα δείτε τον αμερικανικό νόμο Foreign Sovereign Immunities Act του 1976). Η πρακτική του διεθνούς δικαίου, αλλά και των αγορών, λέει ότι, την "τιμωρία" των Κρατών που κηρύσσουν στάση πληρωμών την αναλαμβάνουν οι ίδιες οι αγορές (δείτε άρθρο για τις συνέπειες σε περίπτωση χρεοκοπίας Κράτους).

Θα μπορούσε η Ελλάδα να κηρύξει στάση πληρωμών; Ας δούμε πώς έχει το ζήτημα σήμερα.


Κήρυξη στάσης πληρωμών (debt default)

Η κήρυξη στάσης πληρωμών, είναι μία πιο "επίσημη" ονομασία της χρεοκοπίας. Ή ακόμη και της "αναδιάρθρωσης του χρέους" που τόσο συχνά πλέον αναφέρεται σήμερα στη χώρα μας.
Με την κήρυξη στάσης πληρωμών μία χώρα ανακοινώνει ότι δεν θα καταβάλει είτε τους τόκους, είτε το κεφάλαιο, είτε τους τόκους και το κεφάλαιο, μέρους ή του συνόλου του χρέους της, κατά την ημερομηνία που αυτό καθίσταται ληξιπρόθεσμο.
Μετά την κήρυξη της στάσης πληρωμών (συχνά και πριν από την επίσημη κήρυξη) το Κράτος έρχεται σε διαπραγματεύσεις με τους οφειλέτες (συνήθως οι διαπραγματεύσεις αυτές είναι και δύσκολες, αλλά και μακροχρόνιες), οι οποίες καταλήγουν σε ένα πρόγραμμα μερικής ή (σπανίως) ολικής αποπληρωμής.

Οι διαπραγματεύσεις αυτές συνήθως καταλήγουν: α) στη χρονική μετατόπιση της λήξης του συνόλου του χρέους ("χρονική αναδιάρθρωση"), με ή χωρίς τους τόκους, ή β) στη χρονική μετατόπιση της πληρωμής ενός τμήματος του χρέους (απομείωση του αρχικού κεφαλαίου) κατά ένα ποσοστό που συμφωνείται από κοινού, ή ακόμη και γ) σε μία οποιαδήποτε συμφωνία που ικανοποιεί έστω κατά ένα μέρος τους πιστωτές και είναι δυνατό να ικανοποιηθεί από τη συγκεκριμένη χώρα. (Περισσότερα για την "αναδιάρθρωση του χρέους" (debt restructuring)).

Τρία στοιχεία έχουν πολύ μεγάλη σημασία για τη μελλοντική συμπεριφορά των αγορών απέναντι στη χώρα: α) η στάση πληρωμών (χρεοκοπία) να έγινε για λόγους πραγματικής ανάγκης και να μην αποτελεί μία "στρατηγική κίνηση" του Κράτους ("στρατηγική χρεοκοπία"), β) το Κράτος να επιδεικνύει καλή θέληση κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και γ) το Κράτος να τηρήσει τη συμφωνία που κάνει με τους πιστωτές του, μετά την κήρυξη της στάσης πληρωμών.


Αργά ή γρήγορα, η Ελλάδα θα αναγκασθεί να κηρύξει στάση πληρωμών

Η άποψή μας είναι ότι η Ελλάδα, αργά ή γρήγορα θα αναγκασθεί να κηρύξει στάση πληρωμών. Σε άλλο άρθρο, έχουμε υποστηρίξει ότι, η Ελλάδα θα έπρεπε είτε να έχει προσφύγει στο ΔΝΤ από το 2007 ή (το αργότερο) το 2008, είτε να έχει κηρύξει στάση πληρωμών το αργότερο μέσα στο 2008.
Η ιστορία και η διεθνής πρακτική αναφέρουν ότι μία χώρα της οποίας το δημόσιο χρέος φθάνει στο 100% του ΑΕΠ και η οποία παράλληλα, εμφανίζει υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα, χρηματοδοτεί το δημόσιο χρέος από δανειστές του εξωτερικού, έχει υψηλά ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο και χαμηλή ανταγωνιστικότητα και -κυρίως- δε μπορεί να υποτιμήσει το νόμισμά της, δύσκολα θα αποφύγει τη χρεοκοπία.
Από την άλλη πλευρά, τίθεται το ερώτημα, γιατί να αποφύγει τη χρεοκοπία, εάν μπορεί μέσα από τη διαδικασία αυτή, να βελτιώσει τη θέση της και τις προοπτικές της;

Όπως αναφέρουμε και παραπάνω, όλες οι μελέτες και εκτιμήσεις (ακόμη και αυτές που έχει συντάξει το ΔΝΤ και αναφέρονται στο "Μνημόνιο για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης") προβλέπουν -στην καλύτερη περίπτωση- σταθεροποίηση του χρέους, σε λίγα χρόνια, κάπου ανάμεσα στο 140% και στο 150% του ΑΕΠ.

Είναι σαφές ότι, ακόμη και εάν η χώρα κατορθώσει να εφαρμόσει τα όσα προβλέπονται από τη συμφωνία του μηχανισμού στήριξης, είναι αμφίβολο εάν στα επόμενα χρόνια θα μπορέσει να πετύχει ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αφού το "βάρος" του χρέους θα απορροφά κάθε χρόνο (στην καλύτερη περίπτωση) ένα ποσοστό της τάξης του 7% έως 8% του ΑΕΠ της. Η εξέλιξη αυτή, θα τη φέρει σύντομα σε νέα έκρηξη δημοσιονομικών ελλειμμάτων και σε νέο κύκλο αύξησης του δημοσίου χρέους, με κίνδυνο μία νέα καταστροφή και απαξίωση της ελληνικής οικονομίας.

Οι κίνδυνοι της Συμφωνίας του Μηχανισμού Στήριξης

Από την άλλη πλευρά, όπως αποκαλύπτεται κατά τις τελευταίες μέρες, μέσα από την υπογραφή της συμφωνίας προσχώρησης στο Μηχανισμό Στήριξης, η Ελλάδα ανέλαβε μερικές υποχρεώσεις οι οποίες στο μέλλον μπορούν να αποβούν όχι απλά επικίνδυνες για την οικονομία της, αλλά επικίνδυνες και έως "μοιραίες" για την εθνική της κυριαρχία.

Αυτό, επειδή με βάση τις συμφωνίες που υπογράφουμε με τις χώρες της Ευρωζώνης, μεταξύ των άλλων, προβλέπονται:

• Εύκολη δυνατότητα καταγγελίας της σύμβασης από την πλευρά των δανειστών στην περίπτωση αθέτησης ή καθυστέρησης έστω και σε ένα δευτερεύον ζήτημα της όλης συμφωνίας.
• Κατάργηση της αρχής της "εθνικής ασυλίας" που ισχύει στο διεθνές δίκαιο και τη διεθνή χρηματοοικονομική πρακτική.
• Οι δανειστές έχουν δικαίωμα "πρώτης προτίμησης" κατά την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους.
• Υποθήκευση δημόσιας περιουσίας και δυνατότητα κατάσχεσής της από τους δανειστές εφ' όσον αυτοί δεν εξοφληθούν.
• Δυνατότητα εκχώρησης δικαιωμάτων και υποχρεώσεων δανειστών και δανειολήπτη ύστερα από σύμφωνη γνώμη όλων των δανειστών. Κάθε δανειστής μπορεί να εκχωρήσει ή να μεταβιβάσει μέρος των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών του σε άλλον δανειστή.

Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, στη διεθνή πρακτική, ένα κράτος δανείζεται από ιδιώτες, είτε αυτοί είναι άτομα, είτε είναι τράπεζες. Είναι εξαιρετικά  ασυνήθιστο για ένα Κράτος να δανείζεται απ' ευθείας από άλλα Κράτη, όπως συμβαίνει σήμερα με τη χώρα μας, βάσει του μηχανισμού στήριξης. Και βεβαίως, με βάση τους όρους που περιγράφονται παραπάνω, δεν είναι απλά ασυνήθιστο, αλλά είναι και επικίνδυνο.


Τί συμβαίνει τελικά με το "Μηχανισμό Στήριξης";

Όταν, όπως αναφέρθηκε, ο κ. Sarkozy, σε μία συνάντησή του με την κα Merkel για το ζήτημα του μηχανισμού στήριξης της Ελλάδας, στις αρχές Μαίου στις Βρυξέλλες, κτυπούσε το χέρι του στο τραπέζι απειλώντας ότι η Γαλλία θα αποχωρήσει από το ευρώ, δε το έκανε βεβαίως επειδή αγαπά τη χώρα μας ή λόγω της καταγωγής κάποιων προγόνων του από τη Θεσσαλονίκη. Το έκανε, επειδή εάν "κατέρρεε" η Ελλάδα, μαζί της θα κατέρρεαν και πολλές γαλλικές τράπεζες οι οποίες έχουν κατέχουν ελληνικά ομόλογα αξία πολλών δεκάδων (λέγεται ότι ο αριθμός αυτός είναι περίπου στα 80) δισεκατομμυρίων ευρώ.

Και ποιό είναι τελικά το αποτέλεσμα του "μηχανισμού στήριξης" ο οποίος, όπως είδαμε και παραπάνω, δένει "χειροπόδαρα" τη χώρα και τη βάζει σε ένα μονοπάτι που κανείς δε μπορεί ακόμη να φαντασθεί που θα την οδηγήσει;

Η χώρα δανείζεται μέσα σε 3 χρόνια 110 δισεκ. ευρώ. Με αυτά, πληρώνει τους κατόχους των ομολόγων που λήγουν στην επόμενη τριετία. Στην πράξη όμως, με τον τρόπο αυτόν "φεύγουν" από την κυκλοφορία ομόλογα αξίας 110 δισεκ. ευρώ, τα οποία είναι -στην κυριολεξία- ακάλυπτα (χωρίς κανένα δικαίωμα, λόγω της ασυλίας που απολαμβάνουν τα κράτη) και η Ελλάδα αναλαμβάνει την υποχρέωση να ξεπληρώσει τα 110 δισεκ. ευρώ τα οποία καλύπτονται από βαρύτατα εμπράγματα δικαιώματα τα οποία υποθηκεύουν ακόμη και τμήματα της εθνικής της κυριαρχίας.

Μα, όπως όμως αναφέρουμε και παραπάνω και όπως υποστηρίζουν πολλοί οικονομολόγοι, αλλά και όπως "ψηφίζουν" σήμερα οι ίδιες οι αγορές, η χώρα πάλι θα καταλήξει να χρεοκοπήσει!
Πλην όμως, με την τροπή που έχει πάρει η κατάσταση, δε μπορεί να χρεοκοπήσει!

Και αυτό θα ισχύει για δύο λογους:

α) Το χρέος της είναι τόσο μεγάλο και θα προκαλέσει μεγάλη ζημιά στο τραπεζικό της σύστημα. Πράγματι, σε περίπτωση χρεοκοπίας της χώρας, το τραπεζικό σύστημα θα καταρρεύσει σα "χάρτινος πύργος", αφού θα απομειωθεί (στην περίπτωση χρεοκοπίας, η απομείωση του κεφαλαίου θα έφθανε έως το 70%) το Χαρτοφυλάκιο των ομολόγων και θα εκμηδενισθούν τα ίδια κεφάλαια όλων των τραπεζών (στην ουσία, θα γίνουν αρνητικά). Και βεβαίως, δε θα μπορούν να αποπληρωθούν οι καταθέτες οι οποίοι θα έσπευδαν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Και το αποτέλεσμα: οικονομικό χάος και αναρχία!

β) σε ένα τμήμα του χρέους (το τμήμα των 110 δισεκ. ευρώ το οποίο δανείζεται από το ΔΝΤ και τις χώρες της Ευρωζώνης), δε θα μπορεί να κηρύξει στάση πληρωμών, αφού έχει "δεθεί χειροπόδαρα" και έχει υπογράψει υποθήκες έναντι δημόσιας περιουσίας. Δηλαδή, με το μηχανισμό στήριξης, η Ευρωπαϊκή Ένωση πέτυχε να περισώσουν οι τράπεζες (ως επί το πλείστον ξένες) ένα μεγάλο μέρος των κεφαλαίων τους με χρήματα των ευρωπαίων φορολογούμενων και παράλληλα να αποκλεισθεί εντελώς από την Ελλάδα η δυνατότητα μίας "κλασικής χρεοκοπίας", με την κήρυξη παύσης πληρωμών για το σύνολο του χρέους της.

Συνεπώς, μία "κλασική" χρεοκοπία που θα έκανε η κάθε χώρα στην περίπτωση που η κατάσταση είχε φθάσει εδώ που έχει φθάσει η κατάσταση στην Ελλάδα (σημείωση: η κάθε χώρα θα είχε αναζητήσει τη λύση της χρεοκοπίας πολύ νωρίτερα και πριν το χρέος φθάσει σ' αυτό το ασφυκτικό ύψος), έχει αποκλεισθεί ως δυνατότητα για τη χώρα μας.

Υπάρχουν λύσεις; Λύσεις στις κοινωνίες (στο σημείο που βρίσκεται, το πρόβλημα παύει να είναι κυρίως οικονομικό και καταλήγει να είναι κοινωνικό) πάντα βρίσκονται. Και θα βρεθούν και στην περίπτωση της Ελλάδας. Το πρόβλημα είναι ότι οι όποιες λύσεις απομένουν για την ελληνική Κυβέρνηση (όποια και εάν τελικά είναι αυτή στους επόμενους μήνες ή χρόνια) είναι περιορισμένες και πολύ χειρότερες από το εάν το πρόβλημα είχε αντιμετωπισθεί μερικά χρόνια νωρίτερα. Για τις ενδεχόμενες λύσεις -σύμφωνα με τη δική μας οπτική- θα αναφερθούμε σε αυριανό άρθρο.

Γιατί φθάσαμε έως εδώ;

Σε μελέτη που συνέγραψαν για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο οι οικονομολόγοι Eduardo Borensztein και Ugo Panizza, τον Οκτώβριο του 2008, με τίτλο "The Costs of Sovereign Default" (IMF Working Paper) ("Τα κόστη από τη χρεοκοπία ενός κυρίαρχου Κράτους"), αναφέρονται εκτεταμένα στις συνέπειες και στα κόστη που υφίστανται τα κράτη που καταλήγουν να χρεοκοπούν (δείτε σχετικό άρθρο).

Ως μία από τις κυριότερες συνέπειες που αναφέρουν (με βάση την εμπειρία και τις εξελίξεις σε εκατοντάδες περιπτώσεις χρεοκοπίας κατά τους δύο τελευταίους αιώνες) οι παραπάνω μελετητές, είναι η ανατροπή της υπάρχουσας πολιτικής κατάστασης κατά τη στιγμή της χρεοκοπίας.

Συνεπώς, για το λόγο του πολιτικού κόστους, οι πολιτικοί παράγοντες μίας χώρας, αναβάλλουν διαρκώς και καθυστερούν τη λήψη μίας απόφασης που είναι εξώφθαλμα απαραίτητη ή και ακόμη αναπόφευκτη.
Γιατί όμως παρατηρείται αυτή η απροθυμία; Ακριβώς επειδή η ιστορία έχει δείξει ότι ένα από τα αποτελέσματα μίας χρεοκοπίας είναι η κατάρρευση της Κυβέρνησης της χώρας που χρεοκοπεί και η -συχνά για πάντα- απομάκρυνση από το προσκήνιο των πολιτικών και των αξιωματούχων εκείνων που είτε προκάλεσαν, είτε ενεπλάκησαν στις διαδικασίες της χρεοκοπίας. Σε μελέτες που έχουν γίνει, καταγράφεται ότι σε 19 περιπτώσεις χρεοκοπιών μεταξύ του 1980 και του 2003, το κυβερνών κόμμα, μετά τη χρεοκοπία έχασε τις εκλογές στις 18 περιπτώσεις. Επίσης, κατά μέσο όρο (εξετάσθηκαν 22 περιπτώσεις κατά την ίδια περίοδο), το κόμμα που βρισκόταν στην εξουσία κατά την φάση της χρεοκοπίας, στις εκλογές που ακολούθησαν, έχασε 16% της εκλογικής δύναμης (με βάση το σύνολο του εκλογικού σώματος), σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές.

Η μελέτη των Eduardo Borensztein και Ugo Panizza, εξετάζει μία προς μία τις περιπτώσεις χρεοκοπίας των προηγούμενων δεκαετιών και αποδεικνύει ότι όντως, μετά τη χρεοκοπία μίας χώρας, οι μεν Κυβερνήσεις συνήθως χάνουν την εξουσία, ενώ ένα μεγάλος μέρος των πολιτικών πέφτει στην αφάνεια.

Όμως, το υψηλό πολιτικό κόστος έχει δύο επιπτώσεις (και αυτό το βλέπουμε ανάγλυφα στην περίπτωση της Ελλάδας):

α) Η θετική επίπτωση έχει να κάνει με το ότι, το υψηλό πολιτικό κόστος δύσκολα θα οδηγούσε μία Κυβέρνηση σε μία χρεοκοπία που θα μπορούσε να αποφευχθεί και έτσι, η χώρα προσπαθεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και να διατηρήσει το χρέος σε ένα ανεκτό επίπεδο. Είδαμε λοιπόν ότι η Κυβέρνηση Καραμανλή, η οποία μπορούσε πολύ πιο εύκολα (και κατά την άποψή μας, όφειλε) να έχει κηρύξει στάση πληρωμών, δεν πήρε την απόφαση αυτή και αδιαφόρησε για τις μελλοντικές εξελίξεις.

β) Η αρνητική επίπτωση έχει να κάνει με το ότι συχνά οι πολιτικοί προχωρούν στην ανάληψη μεγάλου οικονομικού και εθνικού ρίσκου (θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ως τέτοια την προσχώρηση στο Μηχανισμό Στήριξης με τους όρους οι οποίοι μόλις κατά τις τελευταίες μέρες έρχονται στην επιφάνεια και που είναι άκρως επικίνδυνοι και βλαπτικοί για τη χώρα) με στόχο να αποφύγουν τη χρεοκοπία και απώτερο στόχο να σώσουν τη Κυβέρνησή τους και τη θέση τους. Όμως, μία τέτοια πρακτική μπορεί τελικά να προκαλέσει τεράστια βλάβη σε μία χώρα, στην περίπτωση που το "ρίσκο" που αναλαμβάνεται τελικά καταλήξει σε αρνητική τροχιά. Η καθυστέρηση μίας χρεοκοπίας μπορεί να έχει πολύ μεγάλες και αρνητικές επιδράσεις για τρεις λόγους:
i) Δοκιμάζονται μη εφαρμόσιμα ή μη βιώσιμα μέτρα λιτότητας, τα οποία είναι μεν ανεπαρκή να αποτρέψουν τη χρεοκοπία, ενώ από την άλλη πλευρά προκαλούν σημαντική συρρίκνωση στην παραγωγή και στο σύνολο της οικονομίας, ενώ παράλληλα υποσκάπτουν σημαντικά την ψυχολογία του λαού. Πολλοί θα μπορούσαν να αναφέρουν ότι αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας.
ii) Καθυστέρηση μίας χρεοκοπίας για μεγάλο χρονικό διάστημα αυξάνει την αβεβαιότητα και οδηγεί σε υψηλά επίπεδα τα επιτόκια, κατά τη διάρκεια της προσπάθειας της χώρας να αποφύγει τη χρεοκοπία. Αυτό μπορεί να έχει εξαιρετικά αρνητικές επιδράσεις στις επενδύσεις και να προκαλέσει μεγάλες ζημιές στους ισολογισμούς των τραπεζών, ακόμη και πριν από την επίσημη χρεοκοπία.
iii) Η καθυστέρηση στη λήψη της απόφασης για τη χρεοκοπία μπορεί να έχει άμεσες αρνητικές συνέπειες στον χρηματοοικονομικό τομέα της οικονομίας, αφού οι φήμες που -λογικά- αναπτύσσονται και κυκλοφορούν προκαλούν κύματα αναλήψεων από τις τράπεζες και μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό.


Συμπεράσματα:

Η χώρα οδηγήθηκε σε μία μεγάλη περιπέτεια (ίσως τη μεγαλύτερη μεταπολεμική δοκιμασία της μετά τη δικτατορία και το δράμα της Κύπρου), σαν αποτέλεσμα μίας παθογενούς πολιτικής συμπεριφοράς που επιδεικνύουν οι (περισσότεροι) πολιτικοί της επί 35 χρόνια.
Η συγκεκριμένη πολιτική συμπεριφορά προκάλεσε καθυστέρηση, όχι μόνον στην αντίληψη και κατανόηση του προβλήματος (αφού κρυβόταν επιμελώς με αποστολή πλαστών στοιχείων στις ευρωπαϊκές στατιστικές αρχές), αλλά και στη λήψη μέτρων που θα μπορούσαν να είχαν περιορίσει τη βλάβη που προκαλούν το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος.

Σήμερα η χώρα δεν έχει πολλές επιλογές. Το μέγεθος του χρέους αφενός (και έως σήμερα) είναι τόσο μεγάλο που, λόγω του ότι μεγάλο τμήμα του (γύρω στο 40%) διακρατείται από ελληνικές τράπεζες, κάνουν μία "κλασικού τύπου" χρεοκοπία απαγορευτική, αφού με τον τρόπο αυτό θα καταρρεύσει άμεσα το τραπεζικό σύστημα και μαζί του το σύνολο της οικονομίας της χώρας.
Από την άλλη πλευρά, οι "αποικιοκρατικού" τύπου συμφωνία που υπέγραψε η χώρα με τις δανείστριες χώρες, κάνουν την υπαναχώρηση έως και εθνικά επικίνδυνη.

Δυστυχώς, η χώρα δε μπορεί ούτε καν να χρεοκοπήσει! Είναι αναγκασμένη να αναζητήσει άλλες λύσεις, ο οποίες θα έχουν μεγαλύτερο κόστος (σε σχέση με μία "κλασικού τύπου" χρεοκοπία), αλλά και μεγαλύτερη διάρκεια αρνητικών συνεπειών για τον ελληνικό λαό.

Κατά τ' άλλα, τα ΜΜΕ ασχολούνται απόψε με τα πόσα πορίσματα θα εκδώσει η Εξεταστική Επιτροπή που "εξετάζει" το σκάνδαλο του Βατοπαιδίου και για το εάν οι ευθύνες είναι "πολιτικές" ή ποινικές...

Διαβάστε άλλα άρθρα για το ζήτημα του δημοσίου χρέους:

Ο Καραμανλής, όφειλε είτε να έχει προσφύγει στο ΔΝΤ, είτε να έχει κηρύξει στάση πληρωμών, ήδη από το 2008

Οι συνέπειες και τα κόστη σε περίπτωση χρεοκοπίας Κράτους

Η ιστορία των χρεοκοπιών και των αναδιαρθρώσεων κρατικών χρεών