Σε προηγούμενο άρθρο μας (“Η διάσταση του προβλήματος του δημοσίου χρέους και σενάρια επίλυσης”), καταγράφαμε τη σημερινή κατάσταση του δημόσιου χρέους, εξηγούσαμε τη δυναμική του και προσπαθούσαμε να εξετάσουμε μέσα από ποιές προϋποθέσεις μπορεί το χρέος να πάψει να απειλεί άμεσα τη φερεγγυότητα της χώρας και τη σταθερότητα και την ανάπτυξη της οικονομίας.

Με το άρθρο αυτό, προσπαθούμε να απλοποιήσουμε -όσο είναι δυνατό- την ανάλυση και την εξέταση της κατάστασης και να εξετάσουμε τα νέα δεδομένα, μετά και τις εξελίξεις της Συνόδου Κορυφής της 11η Μαρτίου.

Τα πράγματα είναι λίγο έως πολύ γνωστά. Στις 31/12/2010, το δημόσιο χρέος ανερχόταν περίπου στα 333 δισεκατομμύρια ευρώ (δείτε τον πίνακα εξέλιξης του χρέους). Εάν υποθέσουμε ότι το σύνολο του ΑΕΠ έφθανε στα 242 δισεκατομμύρια ευρώ. Η σχέση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ έφθανε στα 137,6%.

Το να συζητάμε να υποχωρήσει το χρέος στο ύψος των κριτηρίων του Μάαστριχτ (60% του ΑΕΠ) είναι μία ουτοπία. Εκτίμησή μου είναι ότι το ζητούμενο από την Κυβέρνηση και τους ευρωπαϊκούς φορείς (αλλά και από τις αγορές) είναι η υποχώρησή του σε ποσοστό ανάμεσα στο 90% έως 100% του ΑΕΠ, στα πλαίσια των επομένων 5 έως 8 ετών.

Μπορεί να επιτευχθεί αυτό; Νομίζουμε ότι κανείς δε μπορεί να δώσει την απάντηση. Όπως διαπιστώσαμε και κατά τους τελευταίους 12 μήνες, η κατάσταση είναι τόσο ρευστή, ώστε κάθε υπολογισμός να περιέχει εξαιρετικά μεγάλες αβεβαιότητες.
Βεβαίως, πολλοί κάνουν τους υπολογισμούς τους και καταγράφουν διάφορα σενάρια, τα οποία άλλες φορές δείχνουν να είναι ρεαλιστικά και άλλες φορές όχι.

Έχοντας μία μακρά εμπειρία στην παρακολούθηση της εξέλιξης μακροοικονομικών μεγεθών και στη διατύπωση υποθέσεων, προσπαθήσαμε να σχεδιάσουμε το δικό μας “σενάριο”.

Οι γενικές γραμμές παρουσιάζονται στον συνδεδεμένο πίνακα “Σενάρια Εξέλιξης Δημοσίου Χρέους 2010-2020”. (Πιέστε εδώ για να δείτε τον πίνακα).

Με βάση τον πίνακα αυτόν και με βάση τα μεγέθη όπως έχουν σήμερα, στο τέλος της τρέχουσας πενταετίας, δηλαδή στο τέλος του 2015, το ΑΕΠ θα βρίσκεται στα 290 δισεκ. ευρώ, το δημόσιο χρέος στα 355 δισεκ. ευρώ (122,4% του ΑΕΠ) και το έλλειμμα του Προϋπολογισμού στο 1,2% του ΑΕΠ.

Εάν οι συνθήκες με βάση τις οποίες έχουμε κάνει τους υπολογισμούς μας συνεχισθούν και κατά την επόμενη 5ετία, τότε στα τέλη του 2020, το ΑΕΠ θα βρίσκεται στα 352,8 δισεκ. ευρώ, το δημόσιο χρέος στα 356,5 δισεκ. ευρώ (101,0% του ΑΕΠ) και το έλλειμμα του Προϋπολογισμού στο 1,0%.

Οι προϋποθέσεις για να συμβεί αυτό, είναι η εξοικονόμηση -με κάθε τρόπο- κεφαλαίων ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ, στα πλαίσια της επόμενης 5ετίας.

Είναι δυνατό να βρεθούν αυτά τα χρήματα;  Κατά την άποψή μας, το θέμα τίθεται σε λανθασμένη βάση. Αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι, δεν εξετάζεται εάν είναι δυνατό να βρεθούν, αλλά το πώς θα βρεθούν.

Με βάση το “σενάριο” του πίνακα, η προέλευση των χρημάτων αυτών, έχει ως εξής:
- 47,5 δισεκατομμύρια ευρώ από τη μείωση των ελλειμμάτων του Προϋπολογισμού, για το διάστημα 2011-2015. Στο σημείο αυτό οι υπολογισμοί μας διαφέρουν αρκετά από τους υπολογισμούς του Υπουργείου Οικονομικών (το Υπουργείο δείχνει περισσότερο αισιόδοξο), αλλά καταλήγουμε σε ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα, λαμβάνοντας βεβαίως υπ’ όψη και την υποχρέωση της χώρας (βάσει του “Συμφώνου για το Ευρώ”) για τη δραματική μείωση των ελλειμμάτων από το 2013.
- 29 δισεκατομμύρια ευρώ από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας. Το Υπουργείο και η τρόικα ομιλούν για 50 δισεκ., αλλά κατά την άποψή μας αυτός είναι ένας “ευγενής” θεωρητικός στόχος και όχι η δυνατότητα με δεδομένη την ελληνική πραγματικότητα.
- 25 δισεκατομμύρια ευρώ υπολογίζουμε ως όφελος από τις αγορές των ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ, τα οποία με κάποιο τρόπο (υποθέτουμε ότι έχει συζητηθεί ήδη από πέρυσι) (δείτε σχετικό άρθρο) θα επιστρέψουν “κουρεμένα” στο ελληνικό Κράτος.

Κάθε μία από τις παραπάνω προϋποθέσεις είναι “εκ των ων, ουκ άνευ” και συνεπώς, η κάθε μία ξεχωριστά είναι απαραίτητη για την επιτυχία αυτής της πολύ μεγάλης προσπάθειας που είναι ανάγκη να καταβάλλουν η ελληνική κοινωνία και η Κυβέρνηση.

Πρέπει δε να σημειώσουμε κάτι βασικό: Οι ελληνικές Κυβερνήσεις θα πρέπει να ξεχάσουν τα παλιά υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα. Όχι μόνον επειδή αυτό θα απαγορεύεται νομοθετικά και επειδή γι’ αυτό θα μας ελέγχει η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά απλά επειδή δε γίνεται διαφορετικά! Το “σενάριο” που περιγράφουμε βασίζεται σημαντικότατα στη μείωση του ελλείμματος του Προϋπολογισμού, κάτι που υποθέτουμε θα τεθεί και ως όρος από την ΕΚΤ για την επιστροφή των “κουρεμένων” ομολόγων.

Το “σενάριο” του πίνακα, είναι αρκετά “χαλαρό” στους ρυθμούς ανάπτυξης και στον πληθωρισμό. Δηλαδή, για την περίοδο 2012-2020, υπολογίζουμε μέσους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ κοντά στο 2,3%, κάτι που ίσως είναι συντηρητικό. Αυτό σημαίνει ότι, εάν η μέση ανάπτυξη κατά την περίοδο αυτή κινηθεί υψηλότερα (κάτι που είναι αρκετά πιθανό), τότε οι δείκτες χρέους προς ΑΕΠ ίσως τελικά να είναι καλύτεροι.
Από την άλλη πλευρά, ο πληθωρισμός υπολογίζεται να κινείται κάπου ανάμεσα στο 1,5% και στο 2,0%, κάτι το οποίο δείχνει να είναι ρεαλιστικό, αν και πάλι μπορεί να κινηθεί και σε χαμηλότερα επίπεδα.

Δεν έχουμε υπολογίσει μία σημαντική παράμετρο που -περιέργως- δε συζητείται και δε λογίζεται στις αναλύσεις που κατά καιρούς δημοσιεύονται. Πρόκειται για τη στατιστική αναπροσαρμογή του ΑΕΠ, μία διαδικασία που συμβαίνει σε τακτικά διαστήματα σε συνεργασία με τη Eurostat (τελευταία είχε γίνει το 2004) και που υπολογίζεται ότι ως το 2020 μπορεί να γίνει έως και δύο φορές. Η πρώτη εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθεί το 2012 και θα “αναθεωρήσει” το ΑΕΠ του 2011 (αν δε γίνει το 2012, θα γίνει στο 2013). Στο μοντέλο που χρησιμοποιούμε (δείτε το δεύτερο φύλλο του συνδεδεμένου πίνακα), υπολογίζουμε το ΑΕΠ μετά από μία αναπροσαρμογή της τάξης του 12,5%. Αυτό, αλλάζει αρκετά τα δεδομένα, αφού -σε βάθος χρόνου- μειώνει σημαντικά τη σχέση χρέος προς ΑΕΠ. Μάλιστα, εάν υπάρξει και επιπλέον στατιστική αναπροσαρμογή στα έτη 2019 ή 2020, τότε η σχέση βελτιώνεται ακόμη περισσότερο.

Βεβαίως, στα λόγια, στα σχέδια και στα “σενάρια”, όλα είναι εύκολα. Το εγχείρημα της δραματικής μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 1,0% είναι τεράστιο. Όμως, είναι νομίζουμε αναγκαίο, αφού δε γίνεται αλλιώς.
Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας θα αποδειχθεί ότι είναι ένας τεράστιος “λαβύρινθος”. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίον υπολογίζουμε έσοδα 5ετίας, 29 δισεκ. ευρώ. Παράλληλα όμως, υπολογίζουμε έσοδα και κατά τη διάρκεια των ετών 2016-2020, αφού όπως είναι λογικό, η όλη προσπάθεια δε θα εξαντληθεί στο 2015, ενώ η οποιαδήποτε αξιοποίηση θα δίνει έσοδα μέσα στη διάρκεια του χρόνου.

Συνεπώς, το “στοίχημα” είναι η εξεύρεση/εξοικονόμηση 100 δισεκατομμυρίων ευρώ! Μπορεί να γίνει; Στα λόγια μπορεί! Μένει να δούμε εάν έχουμε τη θέληση και το κουράγιο για να γίνει στην πράξη...

14 μήνες "κρίσης του ελληνικού χρέους" - Συλλογή δημοσιευμάτων