Αρχική | Γιάννης Σιάτρας | Deptocracy: σκοποί, μέσα, αλήθειες και ψέματα

Deptocracy: σκοποί, μέσα, αλήθειες και ψέματα

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font
Deptocracy: σκοποί, μέσα, αλήθειες και ψέματα

Περισσότερα από 600.000 άτομα είδαν, ή τουλάχιστον δήλωσαν ότι είδαν, την ταινία “Χρεοκρατία” (Debtocracy) στο διαδίκτυο. Πρόκειται για μία παραγωγή των Άρη Χατζηστεφάνου και της Κατερίνας Κιτίδη, η οποία έχει σα σκοπό να προβάλει επιχειρήματα υπέρ μίας άποψης για το χαρακτηρισμό του εθνικού χρέους ως “απεχθούς” και συνεπώς της κήρυξης στάσης πληρωμών και της μη πληρωμής του.

Η “Χρεοκρατία” αναρτήθηκε στο διαδίκτυο πριν από μερικές εβδομάδες και μπορείτε εύκολα να τη βρείτε σε πολλά blogs ή στο youtube (δείτε την ταινία  - δείτε το σχετικό site)

Η ταινία είναι ενδιαφέρουσα και αναμφισβήτητα προβάλλει αρκετές αλήθειες:

- Εξηγεί την εξέλιξη της “οικονομίας της πίστωσης” (credit economy) που ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, γιγαντώθηκε κατά τη δεκαετία του 1990 και μεταμορφώθηκε μέσα από την εξέλιξη της χρηματοοικονομικής επιστήμης κατά τη δεκαετία του 2000. Η εξέλιξη της “credit economy” προκάλεσε τη χρηματιστηριακή έκρηξη των δεκαετιών 1980 και 1990 και 2000 (με τις φυσιολογικές ενδιάμεσες κρίσεις βέβαια), έδωσε τα πρώτα “μηνύματα” της επερχόμενης ευρύτερης “κρίσης του χρέους” κατά την περίοδο 2001 και 2003 και προκάλεσε το ηχηρό “σπάσιμο της φούσκας” την περίοδο 2007-2009. Και βεβαίως, εξακολουθεί να δρα και να δημιουργεί τις συνθήκες για την επόμενη “φούσκα” και για το ακόμη πιο ηχηρό “σπάσιμο” που θα ακολουθήσει.

- Προβάλλει τις εγγενείς αδυναμίες του συστήματος του ευρώ, το οποίο, λόγω της έλλειψης των μηχανισμών της οικονομικής ένωσης στην Ευρωζώνη, προκαλεί, μέσα από τη διαφοροποιημένη ανταγωνιστικότητα, σημαντικότατα πλεονάσματα στα εμπορικά ισοζύγια των κρατών της βόρειας και της κεντρικής Ευρώπης και τεράστια ελλείμματα στη νότια περιφέρεια.

- Εξηγεί αρκετά ικανοποιητικά (αλλά όχι πλήρως, αφού αναφέρεται μόνον στα οικονομικά συστήματα και όχι στα πολιτικά, που επίσης παίζουν καθοριστικό ρόλο) τους λόγους για τους οποίους η ανταγωνιστικότητα αυξάνεται σε χώρες όπως η Γερμανία και υποχωρεί σε χώρες με περισσότερο επεκτακτική εισοδηματική πολιτική, όπως η Ελλάδα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000.

- Κάνει (μικρές και χωρίς λεπτομέρειες ή μεγάλης ουσίας) αναφορές πώς η Ελλάδα μπήκε στη δίνη του χρέους από τη δεκαετία του 1980.

- Επικεντρώνεται στο ζήτημα της απώλειας της εθνικής ανεξαρτησίας το οποίο αντιμετωπίζει σήμερα η χώρας μας, καθ’ όσον οι αποφάσεις οικονομικής πολιτικής δε λαμβάνονται από τα εθνικά κέντρα αποφάσεων, ένα σημείο το οποίο βεβαίως δε μπορεί να αμφισβητήσει κανένας.


Παράλληλα, όπως άλλωστε θα ανέμενε κανείς από μία ταινία η οποία είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού “οργής και σκοπιμότητας”, καταφεύγει σε πολλές υπερβολές, που έχουν σα σκοπό να επιδράσουν στο συναίσθημα του θεατή και να τον οδηγήσουν προς μία ορισμένη κατεύθυνση, αυτό της οργής για τα όσα συμβαίνουν σήμερα (τα οποία και τον επηρεάζουν) και να του προκαλέσει τη διάθεση να αντιδράσει και να συμπαραταχθεί με τους επιδιωκόμενους -από την ταινία- σκοπούς.

Υπερβολές είναι πολλές από τις εικόνες “εξαθλίωσης” της ελληνικής καθημερινότητας και οι οποίες, μετά από μοντάζ, έχουν τοποθετηθεί μέσα στη ροή της ταινίας. Όχι βεβαίως ότι δεν υπάρχει εξαθλίωση στην ελληνική καθημερινότητα, αλλά -καλόπιστα- εκτιμώ ότι, απέχουν ακόμη αρκετά από το να γεμίζουν την “εικόνα” μας και την αντίληψή μας για την καθημερινότητα και για την ίδια μας τη ζωή.
Υπερβολή είναι οι προβαλλόμενες δηλώσεις κάποιων “ειδικών” ότι, π.χ. λόγω της κρίσης, είναι πιθανό να μειωθεί το προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων κατά 5 ή 10 χρόνια.
Υπερβολή είναι ότι για το σύνολο του χρέους φταίνε οι μίζες και οι υπερτιμολογήσεις της Siemens. Σαφέστατα, η νοοτροπία του πολιτικού συστήματος φταίει σε μεγάλο βαθμό για την εξέλιξη του χρέους ή τη χρήση των δανεικών, όμως, αυτό αφορά μία ευρύτερη κοινωνική κατάσταση στη χώρα και δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με το περιστατικό της Siemens.

Στο δεύτερο μέρος της ταινίας, ο θεατής οδηγείται έντεχνα προς την πολιτική θέση της άρνησης της πληρωμής του χρέους.

Ο σκηνοθέτης εισάγει  την έννοια του απεχθούς χρέους (odious debt), μία έννοια την οποία πρώτος ανέπτυξε ο ρώσος οικονομολόγος και πολιτικός πρόσφυγας Alexander Nahum Sack, το 1927.
Σύμφωνα με τη θεωρία που έχει αναπτυχθεί, ένα χρέος θα μπορούσε να θεωρηθεί ως “απεχθές” όταν: α)  το καθεστώς να προχώρησε στη σύναψη των δανείων χωρίς την επίγνωση του γεγονότος αυτού, ή τη συναίνεση του λαού, β) τα δάνεια να κατασπαλήθηκαν σε δραστηριότητες που δεν ωφέλησαν τους πολίτες της χώρας και γ) ο πιστωτής να ήταν ενήμερος για αυτή την κατάσταση και να “σφύριζε αδιάφορα”.

Η ταινία αναφέρεται (χωρίς όμως να τα τεκμηριώνει ικανοποιητικά) σε διάφορες χρεοκοπίες του 19ου αιώνα, οι οποίες -όπως υποστηρίζεται- πραγματοποιήθηκαν επειδή τα χρέη χαρακτηρίσθηκαν ως “απεχθή”. Όμως, καθ’ όσον έχω ασχοληθεί αρκετά με το ζήτημα των χρεοκοπιών του 19ου αιώνα, εκτιμώ ότι δεν υπάρχουν περιπτώσεις χρεοκοπιών που στηρίχθηκαν πάνω σ’ αυτό το επιχείρημα (τουλάχιστον όπως μερικές δεκαετίες αργότερα, το 1927, διατυπώθηκε από τον Sack). Ακόμη και η άρνηση πληρωμής μέρους του χρέους της Κούβας, στα τέλη του 19ου αιώνα, στηρίχθηκε σε άλλη νομική βάση.

Στη συνέχεια, η ταινία επιχειρεί με ΄πραγματικά άστοχα παραδείγματα να εξισώσει την έννοια του χρέους δικτατορικών καθεστώτων, με το χρέος δυτικών κοινωνιών. Για παράδειγμα, αναφέρει ότι, το χρέος που ξοδεύεται για τη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων είναι το ίδιο “απεχθές” με το χρέος που ξοδεύει ένα δικτατορικό καθεστώς (π.χ. του Σαντάμ Χουσείν στο Ιράκ) για το κτίσιμο παλατιών, αφού και οι δύο ενέργειες έχουν τον ίδιο σκοπό: να κάνουν μία επίδειξη οικονομικής, αλλά και γεωπολιτικής κυριαρχίας”.

Τέλος, αναφέρεται με πολλές λεπτομέρειες στην περίπτωση του κράτους του Ισημερινού, όπου ο Rafael Correa, μετά την εκλογή του στην Προεδρία κατά το 2006, συνέστησε μία επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους και με βάση το πόρισμα της οποίας, αρνήθηκε να αποπληρώσει το 80% του χρέους της χώρας.

Στο τελευταίο μέρος της ταινίας, τίθεται άμεσα το ερώτημα που κυρίως θέλει να προβάλουν οι παραγωγοί και για την προβολή του οποίου δημιουργήθηκε η ταινία: Χρωστά στα αλήθεια ο ελληνικός λαός όλα όσα του ζητούν;

Οι θέσεις που μονόπλευρα προβάλλονται από διάφορους επιλεγμένους ομιλητές, οδηγούν βεβαίως στο συμπέρασμα ότι, “όχι, ο ελληνικός λαός, δεν οφείλει όσα του έχουν καταλογήσει ότι οφείλει”.
Παράλληλα, τίθεται το ζήτημα της επίσημης δημιουργίας μίας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου και στην Ελλάδα, για να διερευνηθεί το ζήτημα του χρέους και το εάν οφείλει η χώρα να το αποπληρώσει.
Όμως και στις δύο περιπτώσεις, προβάλλονται μόνον οι απόψεις της μίας πλευράς και μάλιστα αρκετά μονοδιάστατα, χωρίς ανάλυση και εμβάθυνση για τις συνέπειες που θα μπορούσαν να υπάρξουν από την υιοθέτηση των απόψεων αυτών.

Η “Χρεοκρατία” είναι οπωσδήποτε μία ενδιαφέρουσα ταινία. Προβάλλει αρκετές αλήθειες, αλλά -έντεχνα- προβάλλει και αρκετά ψέματα. Και νομίζουμε ότι το ζήτημα είναι εξαιρετικά σοβαρό για να μπορούμε να λάβουμε θέση χωρίς να προβληματισθούμε αρκετά, χωρίς να δούμε σφαιρικά το ζήτημα και χωρίς παράλληλα να αναλογισθούμε τις σκοπιμότητες τέτοιων πρωτοβουλιών, όπως είναι η συγκεκριμένη ταινία.

Ο κ. Πάσχος Μανδραβέλης, σε άρθρο του στην “Καθημερινή” της Κυριακής 17 Απριλίου, με τίτλο “Ψέματα, μεγάλα ψέματα και ντοκιμαντέρ”, καταγράφει μερικά επιχειρήματα τα οποία υποστηρίζουν ότι η έννοια του “απεχθούς χρέους” δε μπορεί να έχει εφαρμογή στην Ελλάδα, αφού: “...Στην περίπτωσή μας οι δανειστές δεν δάνεισαν κάποια δεσποτεία. Σε εκλεγμένες κυβερνήσεις έδιναν τα λεφτά. Δεύτερον, δεν «διέπραξαν μια εχθρική ενέργεια ενάντια στον λαό»· με τα λεφτά τους ο λαός προσελήφθη στο Δημόσιο, και όσοι δεν προσελήφθησαν πληρώνονταν έμμεσα απ’ αυτό”.

Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πολλά επιχειρήματα κοντά σ’ αυτό του κ. Μανδραβέλη, για να υποστηρίξουμε ότι η άποψη αυτή είναι σωστή. Και βεβαίως, την ασπαζόμαστε.

Συμπερασματικά, εκτιμούμε ότι η ταινία είναι ενδιαφέρουσα και βεβαίως, θετική και χρήσιμη για την πληροφόρηση και τον προβληματισμό μας. Δε θα πρέπει όμως να βιαστούμε να υιοθετήσουμε τόσο εύκολα -όπως επιθυμεί ή αποσκοπεί- ο παραγωγός της, τα -συχνά ατεκμηρίωτα και έωλα- συμπεράσματά της ή τις θέσεις της.
Εάν το κάνουμε, αποδεικνύουμε τη θέση πολλών που υποστηρίζουν πως, “η νοοτροπία του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας είναι τόσο λανθασμένη που, ακόμη και εάν διαγραφεί σήμερα το σύνολο του χρέους, σε λίγο καιρό θα βρεθούμε και πάλι καταχρεωμένοι”.

Η άποψή μας είναι ότι, η χώρα θα πρέπει να επιδιώξει την (ενδεχόμενα φιλική και συναινετική) αναδιάρθρωση του χρέους της, όχι επειδή αυτό είναι άδικο ή “απεχθές”, τουλάχιστον κατά τη δημιουργία του, αλλά επειδή το χρέος είναι τόσο μεγάλο, ώστε να μην είναι διαχειρίσιμο.

Το χρέος της χώρας δημιουργήθηκε εξ’ αιτίας ενός άρρωστου πολιτικού συστήματος το οποίο όμως, εμείς, ο λαός αναδείξαμε και συντηρήσαμε. Ενός άρρωστου πολιτικού συστήματος το οποίο αλλοίωσε τις ιδέες, τις αξίες και τα ήθη της κοινωνίας μας. Και αυτό είναι που θα πρέπει να αλλάξουμε και όχι τον χαρακτηρισμό του χρέους.
Το χρέος της χώρας θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί επειδή απλά, είναι τόσο μεγάλο και η χώρα είναι τόσο ανέτοιμη να το διαχειριστεί, ώστε τελικά να είναι αδύνατο να υπάρξει διέξοδος απ’ αυτό.
Όμως, σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να πιστέψουμε ότι, διαγράφοντας ένα μέρος του χρέους, πρέπει ή μπορούμε να επιστρέψουμε στην παλαιά νοοτροπία (η οποία, δυστυχώς, δεν έχει ακόμη απομακρυνθεί) ή να επιτρέψουμε την επανάληψη των ίδιων λαθών. Και ποτέ να μην αφήσουμε κάποια Κυβέρνησή μας να λειτουργήσει με ελλείμματα.

Και αντί να δημιουργούμε αμφιβόλου μεθοδολογίας ή αποτελεσματικότητας “Επιτροπές Λογιστικού Ελέγχου” του χρέους, θα πρέπει να επιδιώξουμε -και να το επιδιώξουμε δυνατά και βροντερά- να λειτουργήσουν οι νόμοι και οι θεσμοί και να τιμωρηθούν οι -τουλάχιστον εξόφθαλμα- υπαίτιοι πολλών σκανδάλων και ατασθαλιών που προσέβαλαν τη χώρα μας και το λαό της και που έφεραν την κοινωνία μας στη σημερινή κατάντια.

 

Δείτε σχετικό άρθρο του κου Πάσχου Μανδραβέλη


Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text