Χρειάζεται "εθνική βιομηχανική πολιτική” για την απασχόληση

Όλο το εύρος των συνεπειών της κρίσης στις ευρω – ρωσικές οικονομικές σχέσεις μετά και το Ρωσικό εμπάργκο αναλύει στο Capital.gr ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδας (ΣΒΒΕ), κ. Αθανάσιος Σαββάκης. 

Ο κ. Σαββάκης εκτιμά ότι “η συγκεκριμένη κατάσταση μπορεί, εφόσον δεν αντιμετωπισθεί πολιτικά και επιχειρηματικά, να υπονομεύσει την προσπάθεια της χώρας μας για επιστροφή σε πραγματικούς ρυθμούς ανάπτυξης μέσα στο 2014”.

Συνέντευξη στον Δημήτρη Κατσαγάνη 

- Όλες οι τελευταίες εξελίξεις (πχ προκήρυξη νέων βουλευτικών εκλογών στην Ουκρανία για τον Οκτώβριο) δείχνουν πως η κατάσταση στην Ουκρανία, μαζί και οι ευρω – ρωσικές οικονομικές σχέσεις δεν προβλέπεται να βελτιωθούν. Τι θα σήμαινε άμεσα για την βιομηχανία της Βόρειας Ελλάδας η παράταση αυτής της κρίσης τουλάχιστον μέχρι τέλος του 2014;

Σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία η κάμψη των εξαγωγών μας δημιούργησε ανησυχία για τη μελλοντική τους πορεία και τη συμβολή τους στη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης και στην επανεκκίνηση της οικονομίας, προέκυψε το εμπάργκο από τη Ρωσία, με τις γνωστές μέχρι σήμερα αρνητικές συνέπειες για αγρότες και μεταποιητές αγροτικών προϊόντων. Οι επιπτώσεις είναι πολύ σημαντικές για τις τοπικές οικονομίες, μιας και αρκετές απ’ αυτές στηρίζουν το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης και της κοινωνικής τους συνοχής ακριβώς στην αγροτική παραγωγή και στη διασύνδεσή της με την τοπική μεταποιητική δραστηριότητα. Το παράδειγμα του κλάδου της παραγωγής και μεταποίησης των ροδάκινων στην Ημαθία και στην Πέλλα, είναι απολύτως χαρακτηριστικό...

Προφανώς η συγκεκριμένη απρόβλεπτη κατάσταση δεν μπορεί ν’ αντιμετωπισθεί στο σύνολό της στην παρούσα χρονική στιγμή. Οι αποζημιώσεις, η δωρεάν διανομή μεταποιημένων αγροτικών προϊόντων κλπ., είναι μέτρα που απλώς θα αντιμετωπίσουν ένα μέρος του προβλήματος και μόνον για εφέτος. Η πρόταση που έχει «πέσει στο τραπέζι» για διάθεση των προϊόντων σε εναλλακτικούς εξαγωγικούς προορισμούς και αγορές - στόχους, στρατηγικά είναι σωστή, αλλά πολύ δύσκολα θα υλοποιηθεί. Πολύ περισσότερο δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθεί άμεσα...

Κι αυτό το υποστηρίζουμε, διότι γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η αγορά της Ρωσίας δεν άνοιξε από τη μια μέρα στην άλλη... Υπενθυμίζουμε ότι οι πολύ καλές εμπορικές μας σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση και ο μεγάλος όγκος εξαγωγών αγροτικών προϊόντων που εξάγονταν ως το 1990, πέρασαν μια μεγάλη κρίση λόγω των κοινωνικών, αλλά, κυρίως, των οικονομικών προβλημάτων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Οι Έλληνες παραγωγοί και μεταποιητές μόχθησαν επί 15 και πλέον χρόνια, και εξακολουθούν να μοχθούν, για να κατακτήσουν τη θέση που είχαν μέχρι το 1990. Αν το εμπάργκο συνεχιστεί, προφανώς η αναζήτηση νέων αγορών είναι μονόδρομος. Αλλά και πάλι, ας σκεφθούμε ότι απαιτείται μια σειρά δύσκολων ενεργειών όπως: άρση εξαγωγικών εμποδίων, υπογραφή φυτο-υγειονομικών πρωτοκόλλων, αμοιβαιότητα δασμών, απλοποίηση της τελωνειακής νομοθεσίας, κλπ., ζητήματα που, είναι φανερό, χρειάζονται χρόνο για να υλοποιηθούν. 

Σε κάθε περίπτωση, η μειωμένη ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών με έδρα την ελληνική περιφέρεια λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών, κινδυνεύει να μειωθεί περαιτέρω αν η ανεπιθύμητη κατάσταση του εμπάργκο της Ρωσίας συνεχιστεί. Επίσης, πιστεύω ότι η συγκεκριμένη κατάσταση μπορεί, εφόσον δεν αντιμετωπισθεί πολιτικά και επιχειρηματικά, να υπονομεύσει την προσπάθεια της χώρας μας για επιστροφή σε πραγματικούς ρυθμούς ανάπτυξης μέσα στο 2014. 

Ευελπιστώ ότι η συγκεκριμένη κατάσταση δεν θα οδηγήσει επιχειρήσεις στο κλείσιμο και στην απώλεια κι άλλων θέσεων εργασίας. Και για να μην το δούμε αυτό, θα πρέπει η πολιτεία να ενισχύσει έμπρακτα τις πληττόμενες επιχειρήσεις.

- Μπορούν οι μέχρι τώρα ενέργειες της κυβέρνησης να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν από μία παρατεταμένη κρίση στις ευρω-ρωσικές οικονομικές σχέσεις;

Δεν θεωρώ ότι είναι θέμα μόνον της Ελληνικής κυβέρνησης. Είναι ζήτημα που θα πρέπει ν΄ αντιμετωπισθεί συνολικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά, όχι σε βάρος μικρών χωρών όπως η δική μας. Η Ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να διαθέτει επιχειρήματα που θα καταλήγουν σε έμπρακτη υποστήριξη των βιομηχανιών που έχουν το πρόβλημα από την κρίση.

Άρα, η λύση για τις επιπτώσεις από εμπάργκο μέσω της ΕΕ, προβάλλει ως μονόδρομος. Άλλωστε, οι επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία από το εμπάργκο είναι σίγουρα μεγάλες. Επίσης, πιστεύω ότι ένας συμβιβασμός στο θέμα του εμπάργκο των αγροτικών προϊόντων, θα αποτρέψει πιθανή ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη για τον χειμώνα που έρχεται. Ακόμη, είναι βέβαιο ότι η κατάρτιση ενός πανευρωπαϊκού σχεδίου διοχέτευσης της αδιάθετης παραγωγής σε άλλες χώρες, είναι περισσότερο από ποτέ επιβεβλημένο. Ίσως ένα μεγάλο μέρος αυτών των προϊόντων θα πρέπει να απορροφηθεί  από τις χώρες της ΕΕ, γεγονός που θα πιστοποιήσει την αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών κρατών μεταξύ τους, σε μια χρονική περίοδο που απειλείται η ύπαρξη πλήθους παραγωγών και μεταποιητών στον ευρωπαϊκό νότο. 

Επιπλέον, ας σκεφθούμε τι θα συμβεί αν το εμπάργκο συνεχισθεί, για παράδειγμα για έναν χρόνο. Μήπως, ως ΕΕ, θα πρέπει να επανεξετάσουμε συνολικά το καθεστώς εισαγωγών από τρίτες χώρες, θέτοντας αυστηρότερες προδιαγραφές και ελέγχοντας καλύτερα και αποτελεσματικότερα την αγορά;

Σε κάθε περίπτωση, αν δεν επιτευχθεί κάποια θετική εξέλιξη στο συγκεκριμένο θέμα, τότε η απώλεια για το ΑΕΠ της χώρας μας θα είναι πολλαπλάσια από την αξία των εξαγωγών μας. Τούτο θα συμβεί διότι η αλυσίδα παραγωγής και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων περιλαμβάνει πολλές δορυφορικές δραστηριότητες, οι οποίες θα πληγούν αναλόγως: εταιρείες μεταφορών, βιομηχανίες παραγωγής συσκευασιών, διαλογητήρια, εταιρείες διακίνησης και εμπορίας καυσίμων κλπ. Ας συνυπολογίσουμε λοιπόν και τις παράπλευρες απώλειες, για να μπορέσουμε να συνειδητοποιήσουμε το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος, κυρίως για τις τοπικές οικονομίες.

- Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει εναλλακτικά, κατά τη γνώμη σας προκειμένου να προστατευθεί η ελληνική εξαγωγική βιομηχανία από την τρέχουσα κρίση; 

Η προφανής «λύση» είναι η στροφή προς νέες αγορές. Κάτι που δεν είναι εύκολο, και δεν μπορεί να γίνει τόσο γρήγορα όσο το έχουμε ανάγκη. Το παράδειγμα της αγοράς της Ρωσίας που σας προανέφερα, είναι ενδεικτικό του χρόνου που απαιτείται για να παγιωθεί η παρουσία ενός κλάδου σε μια διεθνή αγορά. 

Τελικά, η στροφή σε νέες αγορές θα πρέπει να γίνει απαραίτητα σε συντονισμό με την πολιτεία. Και μάλιστα με μεγάλη ταχύτητα και υψηλή ευελιξία, μιας και χώρες – ανταγωνίστριες κινούνται ήδη γρηγορότερα από εμάς για την κατάκτηση κοινών αγορών – στόχων. Γι’ αυτό το λόγο, η ελληνική οικονομική διπλωματία θα πρέπει να συντονισθεί με την εγχώρια επιχειρηματική κοινότητα, τόσο για την επιλογή των αγορών – στόχων, όσο και για το είδος και την προτεραιότητα συγκεκριμένων κινήσεων που θα πρέπει να γίνουν σε διπλωματικό και επιχειρηματικό επίπεδο.

Ας ελπίσουμε ότι η νέα κρίση θα δημιουργήσει τελικά συνένωση δυνάμεων πολιτείας και επιχειρήσεων, δημιουργώντας προϋποθέσεις κατάκτησης νέων αγορών, που με βεβαιότητα θα απορροφήσουν τα αγροτικά μας προϊόντα. Μόνον έτσι θα βρεθούν οι αναγκαίες εναλλακτικές αγορές για τα προϊόντα μας, και έτσι θα είμαστε σίγουροι για τη διάθεσή τους, μιας και ο κίνδυνος από πιθανό μελλοντικό αποκλεισμό των ελληνικών προϊόντων από τη ρωσική αγορά διαφαίνεται μεγάλος...

Και κάτι ακόμη: μήπως η συγκεκριμένη κρίση θα πρέπει ως Ελλάδα να μας κινητοποιήσει στη θεσμοθέτηση μέτρων πραγματικής στήριξης του αγροδιατροφικού τομέα; Η αναδιανομή των ποσοστών παρουσίας των χωρών στις μεγάλες αγορές στόχους μόλις ξεκίνησε. Η χώρα μας θα πρέπει να προετοιμασθεί κατάλληλα και έγκαιρα για την αναπλήρωση του χαμένου μεριδίου των παγκόσμιων εξαγωγών.

- Το ένα δέκατο των ελληνικών εξαγωγών κατευθύνονται στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ οι οποίες εξάγουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά εξαγωγών προς τη Ρωσία. Πως εκτιμάται ότι θα επηρεαστεί η ελληνική εξαγωγική βιομηχανία από μία επιβράδυνση των οικονομικών της Ανατολικής Ευρώπης;

Προφανώς αρνητικά. Γι’ αυτό πρέπει να κάνουμε τις κινήσεις που σας πρότεινα στην απάντησή μου ακριβώς παραπάνω. Αν μάλιστα συνδυαστούν οι κινήσεις αυτές και με συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μέσω του ΕΣΠΑ, τότε είναι βέβαιο ότι έχουμε πιθανότητες θωράκισης της εγχώριας βιομηχανίας από τέτοιου είδους ανεπιθύμητες καταστάσεις και ενδυνάμωσής της, απέναντι στις αναταράξεις που προέρχονται από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η οικονομική κρίση στη μεταποίηση έχει μειωθεί πάνω από 220.000  θέσεις εργασίας από το 2009 έως και σήμερα. Εδώ και πάνω – κάτω ένα χρόνο σχεδόν οι εξαγωγές έχουν πάψει να αποτελούν το σταθεροποιητικό παράγοντα για την επιβίωση της ελληνικής βιομηχανίας. Τι προβλέπετε για την απασχόληση στη βιομηχανία το 2015, δεδομένης και της κρίσης στη ανατολική Ευρώπη;

Όπως γνωρίζετε, η ανεργία επιμένει να βρίσκεται σε ποσοστό άνω του 27% τα τελευταία χρόνια. Το ποσοστό αυτό και μόνο, αποτελεί την απόδειξη των εμποδίων που αντιμετωπίζει μέχρι σήμερα η οικονομία για να επανακάμψει και να οδηγήσει τη χώρα στο δρόμο στο δρόμο της ανάπτυξης. Η διαρκής μείωση της κατανάλωσης των τελευταίων ετών, λόγω ακριβώς της διαρκώς μειούμενης αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων πολιτών, έχει οδηγήσει σε ύφεση και την εγχώρια βιομηχανία, της οποίας η κερδοφορία έχει εξανεμιστεί από το 2009 και μετά.

Δυστυχώς ή ευτυχώς, το υψηλό ποσοστό ανεργίας δεν είναι ελληνικό φαινόμενο: είναι πανευρωπαϊκό πρόβλημα. Τα ποσοστά ανεργίας σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) παραμένουν πολύ ψηλά. Στην Ισπανία το ποσοστό είναι στο 24%, ενώ στις 15 από τις 28 χώρες της ΕΕ η ανεργία παραμένει σταθερά πάνω από το 10%. Στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, η ανεργία βρίσκεται σε ποσοστό λίγο κάτω από το 10%. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και την πρόβλεψη του αναιμικού 0,2% για συνολική ανάπτυξη στην ΕΕ το 2014, είναι φανερό ότι η κατάσταση θα παραμείνει ως έχει τουλάχιστον ως το τέλος του 2014. 

Ο μόνος δρόμος για την ανάκαμψη της απασχόλησης στη βιομηχανία το 2015, είναι ένας: η έμπρακτη υποστήριξη της βιομηχανίας από την ελληνική πολιτεία, με αρχή τη συμφωνία επί συγκεκριμένης βιομηχανικής πολιτικής που τόσο έχει ανάγκη η χώρα. 

Άλλωστε, όλοι συμφωνούμε στη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της χώρας, ως το μέσον για την περαιτέρω ανάπτυξη των εξαγωγών και τη δημιουργία εθνικού πλούτου, για να μπορέσει η χώρα να κινηθεί προς την κατεύθυνση αποπληρωμής του χρέους. 

Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε να ισχύσει μια «νέα εθνική βιομηχανική πολιτική», αφού μέσω αυτής:

1) θα ενθαρρυνθούν οι αναγκαίες προσαρμογές που πρέπει να υιοθετηθούν από τις επιχειρήσεις, και οι οποίες θα τις καταστήσουν περισσότερο εξωστρεφείς και ανταγωνιστικές, και,
2)  θα βελτιωθεί το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις.
Η «νέα εθνική βιομηχανική πολιτική» κατά τον ΣΒΒΕ θα πρέπει να διέπεται από συγκεκριμένες αρχές, οι οποίες θα πρέπει να εφαρμόζονται από την εκάστοτε κυβέρνηση. Αυτές είναι: 1) η συνεπής, ακέραια και αδιάβλητη εφαρμογή των κανόνων λειτουργίας και ελέγχου των αγορών, ούτως ώστε να είναι δυνατή η παροχή ίσων ευκαιριών σε όλες τις επιχειρήσεις στο πεδίο του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά, και, 2) οι επικρατούσες οικονομικές συνθήκες να επιτρέπουν την ανάπτυξη και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μεταποιητικών επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτών των συνθηκών η βελτίωση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που μπορεί να συντελέσει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας. 

Για να υπάρξει όμως βελτίωση της παραγωγικότητας, οι επιχειρήσεις θα πρέπει: 
• να έχουν την ικανότητα να αναπτύσσουν ή/και να αποκτούν τεχνολογία, 
• να είναι σε θέση να αναπτύσσουν καινοτομικές δραστηριότητες, 
• να διαθέτουν άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας, και, 
• η λειτουργία των επιχειρήσεων μέσα σε ένα σταθερό, απλό και φιλικό κανονιστικό περιβάλλον, το οποίο θα διευκολύνει την ανάπτυξή τους και δεν θ΄ αποτελεί πρόσκομμα στην καθημερινή τους δραστηριότητα. Ενδεικτικά προσκόμματα στην καθημερινή δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων είναι: η γραφειοκρατία, η πολυνομία, το φορολογικό καθεστώς, οι σχέσεις κράτους – επιχείρησης, οι χρήσεις γης, οι υποδομές κλπ.

Άρα, το κύριο ζητούμενο από τώρα και για τους επόμενους μήνες είναι να βελτιώσουμε το εξωτερικό περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται η εγχώρια βιομηχανία. Αν το επιτύχουμε αυτό, τότε είμαι βέβαιος ότι το δημιουργικό πνεύμα των Ελλήνων επιχειρηματιών θα μπορέσει να ξεπεράσει εμπόδια ανοίγματος νέων αγορών και θα συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάταξη της οικονομίας της χώρας μας.

- Κεντρικός στόχος του νέου ΕΣΠΑ (2014 -20) είναι η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και, έτσι, της απασχόλησης. Ποιο είναι το “μερίδιο” της βορειο – ελλαδίτικης βιομηχανίας από το νέο ΕΣΠΑ;

Το κεντρικό ζήτημα δεν είναι το «μερίδιο» σε εκατομμύρια ευρώ που θα δοθούν με τη μορφή ενισχύσεων προς το παραγωγικό σύστημα της Βόρειας Ελλάδας, αλλά το είδος των πολιτικών που θα υιοθετηθούν προς εφαρμογή κατά τη διάρκεια της επόμενης προγραμματικής περιόδου. Στο πλαίσιο αυτό, και για την επίτευξη του βασικού στόχου μέσω του νέου ΕΣΠΑ που δεν είναι άλλος από την υλοποίηση επενδύσεων, ο ΣΒΒΕ προτείνει να ισχύσουν τα ακόλουθα μέτρα πολιτικής για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας στο Βορειοελλαδικό Τόξο:

1. Παροχή κινήτρων για την υλοποίηση επενδύσεων στη μεταποίηση 

• Πρόγραμμα ενίσχυσης επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας για το Βόρεια Ελλάδα 
• Πρόγραμμα ενίσχυσης της μεθοριακής βιομηχανίας

2. Παροχή κινήτρων για την ενίσχυση της διεθνοποίησης και της εξωστρέφειας των μεταποιητικών επιχειρήσεων 
• Πρόγραμμα εκπόνησης στοχευμένων προϊοντικών ερευνών αγοράς σε χώρες του εξωτερικού και ανάπτυξης διεθνούς “brand name”
• Πρόγραμμα προβολής Ελληνικών προϊόντων της μεταποίησης στο εξωτερικό 
• Πρόγραμμα υποστήριξης της ανάπτυξης δικτύων διανομής Ελληνικών επιχειρήσεων σε αγορές του εξωτερικού (χρηματοδότηση αποκλειστικά από το ΠΔΕ)
• Κεφαλαιουχικά και φορολογικά κίνητρα για διεθνοποιημένες επιχειρήσεις 

3. Παροχή κινήτρων για την ενίσχυση της καινοτομικής ικανότητας των μεταποιητικών επιχειρήσεων 
• Πρόγραμμα «Οργάνωσης Τμημάτων Έρευνας και Ανάπτυξης» σε μεταποιητικές επιχειρήσεις
• Πρόγραμμα ανάπτυξης βιομηχανικής έρευνας & τεχνολογικής ανάπτυξης

4. Παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη των διασυνδέσεων και των συνεργασιών του πρωτογενούς τομέα με τη μεταποίηση 
• Θεσμοθέτηση ειδικών προγραμμάτων αγροτικού marketing / μεταποίησης
• Θεσμοθέτηση ειδικών προγραμμάτων αγροτικής αναδιάρθρωσης, σε συνεργασία με παραγωγικές μονάδες
• Δημιουργία ειδικών ζωνών «οικολογικής – «παραδοσιακής» συνδυασμένης γεωργίας και κτηνοτροφίας – στήριξη μεταποιητικών μονάδων
• Ανάπτυξη και αναβάθμιση του κλάδου των βιολογικών προϊόντων.

Πηγή:capital.gr

12