Αρχική | Διάφορα | Τεύχη 2018-2023 (Νο 199 έως Νο 253) | Χ&Α - 204 | Πριν από 121 χρόνια: Η επιβολή του διεθνούς οικονομικού ελέγχου

Πριν από 121 χρόνια: Η επιβολή του διεθνούς οικονομικού ελέγχου

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font
Πριν από 121 χρόνια: Η επιβολή του διεθνούς οικονομικού ελέγχου

Πριν από 121 χρόνια: Η επιβολή του διεθνούς οικονομικού ελέγχου

Η αποτυχία της κοινωνίας μας να δημιουργήσει ισχυρούς θεσμούς διακυβέρνησης της χώρας, τα έφερε έτσι ώστε, τα ιστορικά περιστατικά που περιγράφονται στη σελίδα αυτή, περιστατικά που συνέβησαν πριν από ακριβώς 121 χρόνια, να μας φαίνονται τόσο γνώριμα και τόσο κοντά στην καθημερινότητά μας. Και είναι αμφίβολο βέβαια εάν όλα αυτά -που τα υφιστάμεθα για δεύτερη φορά- μας έγιναν μάθημα.

Μετά τη δήλωση χρεοκοπίας της χώρας, το Δεκέμβριο του 1893, οι ελληνικές κυβερνήσεις σύρθηκαν σε διαπραγματεύσεις με τους δανειστές και τις ξένες κυβερνήσεις για την εξεύρεση τρόπου διακανονισμού των χρεών. Η πρόταση των δανειστών ήταν η επιβολή στη χώρα ενός Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, διαδικασία που άλλωστε, κατά την περίοδο εκείνη, ήταν τυπική για τις περιπτώσεις κρατών που αντιμετώπιζαν αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους τους. Οι διαπραγματεύσεις κρατούσαν επί μακρόν, χωρίς την Ελλάδα να αποδέχεται τα μέτρα ελέγχου της οικονομίας της. Η στάση αυτή της Ελλάδας άλλαξε μετά την ήττα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και ενώ ο τουρκικός στρατός είχε στρατοπεδεύσει λίγο έξω από τη Λαμία, απαιτώντας να εισπράξει την πολεμική αποζημιώση (4 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών) που είχε συμφωνηθεί στη Συνθήκη Ειρήνης της 20ης Σεπτεμβρίου 1897.

Τον Οκτώβριο του 1897 έφθασαν στην Αθήνα οι απεσταλμένοι των Μεγάλων Δυνάμεων  για τη σύνταξη νόμου βάσει του οποίου θα εγκαθιδρυόταν και θα  λειτουργούσε ο οικονομικός έλεγχος. Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και στην Επιτροπή σχετικά με τα όρια του ελέγχου και τους οικονομικούς όρους ήταν δύσκολες. Οι εργασίες της Επιτροπής ολοκληρώθηκαν στις 21 Ιανουαρίου 1898. Ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 21 Φεβρουαρίου 1898 (νόμος ΒΦΙΘ΄) και η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή, γνωστή ως Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος άρχισε να λειτουργεί από τις 28 Απριλίου 1898.

Την Επιτροπή αποτελούσαν έξι μέλη, αντιπρόσωποι κάθε μιας από τις Δυνάμεις (που είχαν υπογράψει την προκαταρκτική συνθήκη ειρήνης) και ήταν σε άμεση επαφή με τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών. Για την υπηρεσία του δημοσίου χρέους εκχωρήθηκαν στη Δ.Ο.Ε. οι ακόλουθες πηγές εσόδων: 1) μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, σιγαροχάρτων, σμυρίδος Νάξου 2) Φόρος καταναλώσεως καπνού 3) τέλη χαρτοσήμου 4) δασμοί τελωνείου Πειραιώς. Η Δ..Ο.Ε. είχε επίσης την εποπτεία των δημοσίων υπηρεσιών που ήταν αρμόδιες για την είσπραξη των υπεγγύων προσόδων. Ένα μεγάλο μέρος των παραπάνω εσόδων συλλέγονταν από την "Εταιρία Διαχειρίσεως Μονοπωλίων", η οποία ήταν εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, με αξιόλογη μάλιστα δραστηριότητα.

Ποιά ήταν τα αποτελέσματα του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου για τη χώρα; H πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα χαρακτηρίζεται από ένα σχετικό εξορθολογισμό των οικονομικών του κράτους παρά τις δυσμενείς συγκυρίες. Tο δημόσιο χρέος συνολικά ανερχόταν σε 94.000.000 δραχμές περίπου, το οποίο αποπληρωνόταν με ετήσιες καταβολές 2.000.000 δραχμών. Aποφασίστηκε ακόμα να μη λάβει το κράτος άλλα δάνεια, έως ότου αποπληρωθούν τα παλιότερα. Aπό τους κρατικούς προϋπολογισμούς των ετών 1899-1909 οι επτά είχαν πλεόνασμα. Tα ελλείμματα κατά τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας είχαν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό με την προσπάθεια για την αναδιάταξη των στρατιωτικών δυνάμεων της χώρας, κίνηση απαραίτητη και με προοπτική, όπως απέδειξαν οι κατοπινές εξελίξεις.

Στη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα το δημόσιο χρέος είχε επιβαρυνθεί σε συνάρτηση με τα μεγάλα έξοδα των πολέμων αλλά και το γενικότερο κοινωνικό κόστος που προκαλούσαν. H δυνατότητα να καλυφθεί κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων ήταν ουσιαστικά ανέφικτη. Yπήρχε όμως η ελπίδα των μεταπολεμικών διευθετήσεων, κυρίως των συμμαχικών πιστώσεων, που θα βελτίωνε την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών. Oι πιστώσεις αυτές μόνο κατά ένα μέρος τους έφτασαν, ενώ έπαψε οριστικά η ροή τους μετά το 1920 εξαιτίας και της πολιτικής αλλαγής που συνέβη τότε. Tα δημόσια οικονομικά δεν ήταν σε θέση να υποστηρίξουν τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Tο κόστος αυξανόταν προοδευτικά, η εξασφάλιση εξωτερικής δανειοδότησης απέτυχε παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες. Έτσι, επιβλήθηκε εσωτερικό δάνειο, ενώ αργότερα διχοτομήθηκε το νόμισμα, για να καλυφθούν τα έξοδα μέχρι το φθινόπωρο του 1922.Μετά τη δεκαετία του 1920, η εμπλοκή του Δ.Ο.Ε. στα δημόσια οικονομικά είχε μειωθεί σημαντικά, ενώ ατόνησε πολύ περισσότερο μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εν τούτοις, τυπικά, η αποστολή του Δ.Ο.Ε. στην Ελλάδα τελείωσε το 1978 οπότε έκλεισε και το γραφείο που έως τότε διατηρούσε στην Αθήνα.

 

Το 1993, διαγράφηκε από το Χρηματιστήριο της Αθήνας, η “Εταιρεία Διαχείρισης Δημοσίων Προσόδων” η οποία είχε αναλάβει την είσπραξη των πόρων που κατευθύνονταν για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους. Όμως, με την εταιρία αυτή θα ασχοληθούμε στο επόμενο τεύχος.

 

 

ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ
Τεύχος 204 - 4/3/2019
Περιεχόμενα τεύχους 204


 


Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text