Ασυμβίβαστο μεταξύ υπουργού και βουλευτή

Η συνταγματική θέσπιση του ασυμβίβαστου στην ιδιότητα του βουλευτή με την ιδιότητα του υπουργού, θα μπορούσε να ήταν η μόνη συνταγματική αλλαγή στην  τρέχουσα συνταγματική αναθεώρηση, αφού θα άλλαζε άμεσα τις πολιτικές διαδικασίες και θα χτυπούσε το “κακό” της ελληνικής πολιτικής, στη ρίζα του.

Το Σύνταγμα προβλέπει σαφή διάκριση των εξουσιών. Οι βουλευτές ανήκουν στο νομοθετικό σώμα και οι υπουργοί στο εκτελεστικό. Τυπικά, ο βουλευτής εκλέγεται για να νομοθετεί και όχι για να κυβερνά. Όταν εκλέγεται με την προσδοκία να κυβερνήσει, δε μπορεί να ασκεί τη βούλησή του ανεξάρτητα. Είναι έρμαιο της διάθεσης του Πρωθυπουργού, από τον οποίο προσδοκά την επιβράβευσή του με μία θέση στο υπουργικό συμβούλιο. Έτσι όμως περιορίζεται η δημοκρατία και η εξουσία συγκεντρώνεται στα χέρια του Πρωθυπουργού και της ομάδας του.

Από την άλλη πλευρά, σε περιόδους οριακών κοινοβουλευτικών ισορροπιών, ο βουλευτής αποκτά τη δυνατότητα να εκβιάζει την κυβέρνηση, προσβλέποντας -και συχνά επιβάλλοντας- την υπουργοποίησή του. Και πάλι, με αυτό το τρόπο η δημοκρατία δε λειτουργεί ομαλά.

Έχουμε βιώσει περιπτώσεις απίθανων ατόμων να διοικούν υπουργεία. Ατόμων που απλά έτυχε -συχνά και οριακά μέσα από τις “καραμπόλες” του εκλογικού συστήματος- να εκλεγούν βουλευτές.

Με ποιά λογική μπορούν τα άτομα αυτά να διοικήσουν υπουργεία και τη χώρα;

Η θέση ενός υπουργού είναι πάρα πολύ σοβαρή. Διοικεί τομείς της λειτουργίας της χώρας και διαχειρίζεται τεράστια ποσά που προέρχονται από τις εισφορές των φορολογουμένων. Μπορεί να την κάνει ο οποιοσδήποτε αυτή τη δουλειά, τη στιγμή μάλιστα που η κρατική διοικητική “μηχανή” δεν έχει ποτέ αποκτήσει την ικανότητα να λειτουργεί αυτόνομα και εξαρτάται από τις -συχνά προσωπικές- βουλήσεις των υπουργών που εναλλάσσονται σε τακτικά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την πολιτική κατάσταση και τις ισορροπίες;

Οι θέσεις υπουργών που δεν θα ήταν βουλευτές, θα έδινε τη δυνατότητα επιλογής άξιων ατόμων από την κοινωνία, ατόμων που μπορούν να προσφέρουν και να διοικήσουν, τα οποία δεν επιθυμούν ή δε μπορούν να υιοθετήσουν και να εμπλακούν στον τρόπο ζωής, στις διαδικασίες ή στο “αλισβερίσι” που απαιτεί η εκλογή -και στη συνέχεια η επανεκλογή- στη Βουλή. Αν μάλιστα, η ιδιότητα του “μη κοινοβουλευτικού υπουργού” συνδυάζονταν και με την πρόβλεψη ότι ο μη κοινοβουλευτικός υπουργός δε θα έχει το δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, τότε τα πράγματα θα ήταν πιο ξεκάθαρα και η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης πιο αποτελεσματική. Και κερδισμένη θα ήταν κυρίως η δημοκρατία. Όμως, κατά τα φαινόμενα, η ευκαιρία γι’ αυτή την επαναστατική συνταγματική τροποποίηση δείχνει να έχει χαθεί. Φαίνεται ότι ξεχάσαμε γρήγορα -ή ποτέ δεν καταλάβαμε- τα αίτια που μας έφεραν στο σημερινό μας χάλι.

ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ
Τεύχος 204 - 4/3/2019
Περιεχόμενα τεύχους 204