Τα κόλπα των στρατηγικών κακοπληρωτών του νόμου Κατσέλη

Της Ευγενίας Τζώρτζη.

Σε μηχανισμό προστασίας των στρατηγικών κακοπληρωτών τείνει να εξελιχθεί ο νόμος 3869 –γνωστός ως νόμος Κατσέλη– στον οποίο έχουν βρει καταφύγιο δεκάδες χιλιάδες κακόπιστοι οφειλέτες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών πρόκειται για το ένα τρίτο περίπου όσων έχουν προσφύγει στον νόμο (συνολικά οι αιτήσεις ξεπερνούν τις 150.000) και οι οποίοι κατορθώνουν με διάφορες μεθόδους και πάντα αξιοποιώντας «τα παραθυράκια» του νόμου, να κερδίσουν χρόνο και να αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους ακόμη και αν η οικονομική τους κατάσταση τους επιτρέπει να ανταποκριθούν.

Η πιο συνηθισμένη περίπτωση συστηματικής κατάχρησης του νόμου είναι η υποβολή αίτησης, παρά το γεγονός ότι ο ενδιαφερόμενος γνωρίζει εκ των προτέρων ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου. Οι βασικές προϋποθέσεις για την ένταξη στον νόμο Κατσέλη είναι:

• Ο δανειολήπτης να είναι φυσικό πρόσωπο, δηλαδή να μη διαθέτει εμπορική ιδιότητα και

• Το ύψος της ακίνητης περιουσίας να είναι έως 120.000 ευρώ (για τον άγαμο) προσαυξημένο κατά 40.000 ευρώ για τον έγγαμο και κατά 20.000 ευρώ ανά τέκνο και μέχρι τρία τέκνα.

Οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, οι οποίοι με βάση τη γενική ερμηνεία δεν είναι μόνον όσοι διαθέτουν εισόδημα και δεν πληρώνουν τις οφειλές τους, αλλά και όσοι βάσει στρατηγικής αποφεύγουν να πληρώσουν γνωρίζοντας ότι δεν θα έχουν επιπτώσεις, υποβάλλουν αίτηση υπαγωγής στον νόμο, παρά το γεγονός ότι δεν πληρούν τις δύο συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Μοναδικός σκοπός το να κερδίσουν χρόνο. Ενδεικτικό της στρατηγικής στόχευσης που έχουν αυτές οι περιπτώσεις είναι το γεγονός ότι περί τους 20.000 δανειολήπτες υποβάλλουν αίτηση και στη συνέχεια παραιτούνται της αίτησης.

Η παραίτηση γίνεται συνήθως λίγο πριν από την εκδίκαση της υπόθεσης και ο οφειλέτης καταφέρνει με αυτόν τον τρόπο να κερδίσει τον απαιτούμενο χρόνο πριν ο φάκελος επιστρέψει ξανά στην τράπεζα και αυτή επανεκκινήσει τις διαδικασίες διευθέτησης.

Πολλές φορές μάλιστα –και φυσικά όχι τυχαία– λίγο πριν από την έναρξη εκ νέου των αναγκαστικών μέτρων, ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει πάλι αίτηση και παραιτείται ξανά όταν η υπόθεση είναι κοντά στην εκδίκαση. Δικηγορικές πηγές που ασχολούνται με υποθέσεις του νόμου Κατσέλη, αναγνωρίζουν ότι πρόκειται ουσιαστικά για ένα κενό που υπάρχει στον νόμο, ο οποίος επιτρέπει σε κάποιον να «μπαινοβγαίνει» αιτούμενος προστασία μία, δύο ή και τρεις φορές και στη συνέχεια να παραιτείται ισάριθμες φορές, αφού δεν έχει καμιά επίπτωση ή συνέπεια.

Οπως εξηγούν αρμόδιες πηγές, η ευκολία με την οποία κάποιος μπορεί να «μπαινοβγαίνει» στον νόμο, είναι αποτέλεσμα της ανυπαρξίας ενός προελέγχου κατά το στάδιο υποβολής της αίτησης, όπως συμβαίνει π.χ. στον νόμο για την εξωδικαστική ρύθμιση επιχειρηματικών οφειλών. Αυτή είναι και η αιτία που η πλειονότητα των αιτήσεων απορρίπτεται, αφού υποβάλλονται από οφειλέτες που έχουν εμπορική ιδιότητα και οι οποίοι αν και δεν θα έπρεπε να υποβάλλουν αίτηση υπαγωγής στον νόμο, παροτρύνονται από επιτήδειους –συνήθως δικηγορικά γραφεία που χειρίζονται τέτοιες υποθέσεις– να το πράξουν, κερδίζοντας έτσι την προσωρινή προστασία μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης, κατά την οποία η αίτηση θα απορριφθεί.

Οπως ανέφερε, μιλώντας χθες σε συνέδριο της ΕΕΔΕ, ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Θόδωρος Καλαντώνης, η πρακτική κατάργηση, επί σειρά ετών, των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης έχει «θεριέψει» το φαινόμενο των «στρατηγικών κακοπληρωτών» και σύμφωνα με τα στοιχεία των τραπεζών το 40% των αιτήσεων είτε δεν φθάνει ποτέ σε ακρόαση στο δικαστήριο, είτε η αίτηση προστασίας απορρίπτεται από τον ειρηνοδίκη. Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία προκύπτει επίσης ότι υπάρχουν οφειλέτες που ενώ έχουν ζητήσει προστασία μέσω του νόμου Κατσέλη και οι οποίοι θα πρέπει βάσει των κριτηρίων να μην έχουν εμπορική ιδιότητα και να βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμής, έχουν εντοπιστεί στη συνέχεια να επιχειρούν να κάνουν και αίτηση μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, οι προϋποθέσεις του οποίου είναι οι ακριβώς αντίθετες, δηλαδή κάποιος να έχει την εμπορική ιδιότητα και η επιχείρηση να είναι βιώσιμη. Ο αυστηρός προέλεγχος που έχει προβλεφθεί για την ένταξη στην εξωδικαστική ρύθμιση, έχει αποτρέψει προς το παρόν την καταστρατήγηση του νέου νόμου, ωστόσο έχει αποκαλύψει το μέγεθος της κατάχρησης που γίνεται μέσω του νόμου Κατσέλη.

Απόκρυψη ακινήτων

Η απόκρυψη της ακίνητης περιουσίας που διαθέτει ο οφειλέτης είναι η δεύτερη βασική μέθοδος που χρησιμοποιείται για την καταστρατήγηση του νόμου, στον βαθμό που αυτό γίνεται κατά δήλωση του οφειλέτη. Αν και η ψευδής δήλωση αποτελεί σοβαρό παράπτωμα που έχει επιπτώσεις, τα στοιχεία από τις τράπεζες δείχνουν ότι πολλοί είναι εκείνοι που, τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο υποβολής της αίτησης, αποκρύπτουν ακίνητα προκειμένου να τύχουν της προστασίας του νόμου, ακόμη και αν αυτή αρθεί στη συνέχεια κατά την εκδίκαση της υπόθεσης.

Αυστηρότερα κριτήρια για το νόμο Κατσέλη ζητούν οι τράπεζες

Δέκα αλλαγές στον νόμο Κατσέλη εισηγούνται οι τράπεζες, προκειμένου να γίνουν αυστηρότερα τα κριτήρια υπαγωγής στον νόμο. Οι αλλαγές αποσκοπούν στην αποκάλυψη των στρατηγικών κακοπληρωτών, που εκτιμάται ότι έχουν βρει καταφύγιο στον νόμο αξιοποιώντας παράλληλα το «πάγωμα» των αναγκαστικών μέτρων, όπως οι πλειστηριασμοί ακινήτων, που είχε επιβληθεί επί σειράν ετών.

Μιλώντας χθες στο συνέδριο της ΕΕΔΕ, ο επικεφαλής της μονάδας ανάκτησης μη εξυπηρετούμενων δανείων της Πειραιώς, Γ. Γεωργακόπουλος, χαρακτήρισε μοναδικό φαινόμενο την «κουλτούρα» ασυνέπειας που έχει δημιουργηθεί στην Ελλάδα, ενώ ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, Π. Μυλωνάς, ζήτησε την κατάργηση των εμποδίων που έχουν παραμείνει στο έργο της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων –μεταξύ των οποίων και ορισμένες διατάξεις του νόμου Κατσέλη– με στόχο να καταστούν αυστηρότερα τα κριτήρια για τη χορήγηση της προσωρινής προστασίας. Στον δεκάλογο των αλλαγών που εισηγούνται οι τράπεζες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων:

• Η άρση του τραπεζικού απορρήτου κατά το πρότυπο του εξωδικαστικού μηχανισμού για όσους έχουν κάνει αίτηση υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται να εντοπιστούν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, οι οποίοι ενώ έχουν οφειλές σε μία ή δύο τράπεζες, διατηρούν π.χ. καταθέσεις σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα ή διαθέτουν ακίνητη περιουσία, την οποία σκοπίμως αποκρύπτουν.

• Η θέσπιση της εξωδικαστικής διευθέτησης, ως υποχρεωτικό βήμα πριν η υπόθεση να φτάσει στο δικαστήριο. Η αίτηση εξωδικαστικής διευθέτησης θα υποβάλλεται από τις τράπεζες ή τον οφειλέτη στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού, αλλά ως ειδικός διαμεσολαβητής θα ενεργεί δικαστικός, ο οποίος θα την επικυρώνει, εφόσον οι δύο πλευρές καταλήξουν σε συμφωνία.

• Η άρση της δυνατότητας να παίρνει κάποιος αναστολή των καταδιωκτικών μέτρων, με την υποβολή και μόνο της αίτησης υπαγωγής στον νόμο, αλλά και ο έλεγχος της δυνατότητας κάποιος να υποβάλει πέραν της μιας αίτησης ή αντίστοιχα να παραιτείται από τις αιτήσεις. Η πρόταση αποσκοπεί στο να περιοριστεί το φαινόμενο της υποβολής αιτήσεων με μοναδικό κριτήριο ο οφειλέτης να επωφεληθεί της προσωρινής προστασίας που προβλέπει ο νόμος.

• Ο ορισμός αρμόδιου δικαστηρίου που θα εκδικάσει την υπόθεση με βάση την κύρια κατοικία του οφειλέτη. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται να περιοριστεί το φαινόμενο της εκούσιας επιλογής του δικαστηρίου από τον οφειλέτη, που έχει οδηγήσει σε συσσώρευση αιτήσεων στα δικαστήρια που θεωρείται ότι διάκεινται ευνοϊκά στους δανειολήπτες (π.χ. Ειρηνοδικεία στην περιφέρεια) έναντι αυτών που θεωρούνται αυστηρότερα (π.χ. Ειρηνοδικείο Αθήνας).

• Η κατάργηση της τριετίας βάσει της οποίας διαγράφονται τα χρέη από καταναλωτικά δάνεια ή κάρτες. Οι τράπεζες ζητούν σε περίπτωση που εκτός από τα χρέη σε καταναλωτικά δάνεια και κάρτες έχει ρυθμιστεί και το στεγαστικό δάνειο, η διαγραφή της οφειλής από τα υπόλοιπα χρέη να γίνεται με την αποπληρωμή του στεγαστικού δανείου, δηλαδή έως τα είκοσι χρόνια.

• Η αυστηροποίηση των κριτηρίων για όσους σταματούν να εξυπηρετούν τη ρύθμιση. Ο νόμος επιτρέπει στις τράπεζες να κινήσουν διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης εάν ο δανειολήπτης καθυστερήσει επί τρίμηνο την πληρωμή της δόσης.

Για να αρθεί, όμως, η προστασία και να κινηθούν διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης θα πρέπει να υπάρξει απόφαση δικαστηρίου, η οποία να ακυρώνει την προηγούμενη, μια διαδικασία που θεωρείται χρονοβόρος και οι τράπεζες ζητούν την επίσπευσή της.

Πηγή: kathimerini.gr

24