Lacalle: Έξι λόγοι για τους οποίους θα αποτύχει, και αυτό, το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ

Το σχέδιο οικονομικής στήριξης των 750 δισεκ. ευρώ που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρετίστηκε από πολλούς μακροοικονομικούς αναλυτές και επενδυτικές τράπεζες με ευφορία, ωστόσο, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί υποστηρίζει ο οικονομολόγος Daniel Lacalle και εξηγεί το γιατί.

Γιατί;

Πολλοί θα υποστήριζαν ότι μια γρήγορη και αποφασιστική απάντηση στην κρίση με μια ένεση ρευστότητας που αποφεύγει μια οικονομική κατάρρευση και δίνει μια ισχυρή δημοσιονομική ώθηση που ενισχύει την ανάκαμψη, είναι εξαιρετικά θετικό μέτρο.

Η ιστορία και η εμπειρία μας λένε ότι, πράγματι, ο κίνδυνος να απογοητεύσει ή αποτύχει ο θετικός αντίκτυπος των πακέτων όταν εφαρμοστούν στην πραγματική οικονομία δεν είναι μικρός.

Η ιστορία των σχεδίων τόνωσης στην ευρωζώνη θα πρέπει να μας προειδοποιεί ενάντια σε μια υπερβολική αισιοδοξία.

2009: «Ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας».

Όπως ίσως να θυμάστε, η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2009 ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ανάπτυξη και την απασχόληση που ονομάζεται «Ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας».

Ένα πακέτο στήριξης της τάξεως του 1,5% του ΑΕΠ για τη δημιουργία «εκατομμυρίων θέσεων εργασίας σε υποδομές, έργα πολιτών, διασυνδέσεις και στρατηγικούς τομείς».

Η Ευρώπη επρόκειτο να βγει από την κρίση ισχυρότερη από τις Ηνωμένες Πολιτείες χάρη στην κεϋνσιανή ώθηση των δημοσίων δαπανών.

Ωστόσο, 4,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας καταστράφηκαν και το έλλειμμα σχεδόν διπλασιάστηκε ενώ η οικονομία σταμάτησε.

Αυτό συνέβη μετά τον διπλασιασμό του ισολογισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μεταξύ του 2001 και του 2008.

Αυτό το τεράστιο σχέδιο όχι μόνο δεν βοήθησε την ευρωζώνη να βγει από την κρίση ισχυρότερη, αλλά μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι την παρέτεινε κιόλας, καθώς μέχρι το 2019 υπήρχαν ακόμη σημάδια εμφανής αδυναμίας.

Η αύξηση των φόρων και τα εμπόδια στην ιδιωτική δραστηριότητα που συνόδευαν αυτό το μεγάλο πακέτο δαπανών καθυστέρησαν την ανάκαμψη, η οποία σε κάθε περίπτωση ήταν πιο αργή από τις συγκρίσιμες οικονομίες.

Πρέπει επίσης να ξεχάσουμε την ιδέα ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν στήριξε την οικονομία στην κρίση του 2008.

Δύο τεράστια προγράμματα εξαγοράς κρατικών ομολόγων με τον Trichet ως πρόεδρο της ΕΚΤ, το επιτόκιο μειώθηκε από 4,25% σε 1% από το 2008 και πραγματοποιήθηκαν αγορές άνω των 115 δισεκ. ευρώ σε κρατικά ομόλογα.

Στο τέλος του 2011, η ΕΚΤ ήταν ο μεγαλύτερος κάτοχος του ισπανικού χρέους, ενώ κατηγορήθηκε για αδράνεια.

Όλο αυτό το διάστημα, το υπόλοιπο της ΕΚΤ ήταν μεγαλύτερο από αυτό της Ομοσπονδιακής Τράπεζας σε σχέση με το ΑΕΠ, και τον Μάιο του 2020 ανέρχεται στο 44% του ΑΕΠ σε σύγκριση με το 30% στις ΗΠΑ.

Τα πακέτα στήριξης δεν έχουν σταματήσει να υπάρχουν ποτέ στην ευρωζώνη.

Ένα επιπλέον σχέδιο εξαγοράς από την ΕΚΤ, εκτός από τα προγράμματα ρευστότητας TLTRO με τον Draghi, έφερε τα κρατικά ομόλογα στις χαμηλότερες αποδόσεις της ιστορίας τους και στην ΕΚΤ να αγοράζει σχεδόν το 20% του συνολικού χρέους των κύριων κρατών.

Αυτό ήταν ένα τόσο υπερβολικό σχέδιο επέκτασης ισολογισμού που, στα τέλη Μαΐου 2020, η υπερβολική ρευστότητα στην ΕΚΤ ήταν 2,1 τρισεκ. ευρώ, ενώ ήταν μόλις 125 δισεκ. ευρώ όταν ξεκίνησε το λεγόμενο σχέδιο στήριξης του 2014.

Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη, την παραγωγικότητα και την απασχόληση αυτών των τεράστιων σχεδίων ήταν κάτι περισσότερο από απογοητευτικό.

Εκτός από μια σύντομη περίοδο ευφορίας το 2017, οι πτωτικές αναθεωρήσεις στην ανάπτυξη της ευρωζώνης ήταν σταθερές, με αποκορύφωμα το τέταρτο τρίμηνο του 2019 με τη Γαλλία και την Ιταλία σε στασιμότητα, τη Γερμανία στα πρόθυρα της ύφεσης και μια σημαντική επιβράδυνση στην Ισπανία.

Η χρήση των δικαιολογιών του Brexit και του εμπορικού πολέμου δεν αποκάλυψε ότι το οικονομικό αποτέλεσμα του πακέτου στήριξης ήταν ήδη περισσότερο από φτωχό.

Έχουμε ένα άλλο σημαντικό παράδειγμα για προσοχή.

Το λεγόμενο «Σχέδιο Juncker» ή «Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη», που θεωρείται ως λύση για την έλλειψη ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχε επίσης ένα εξαιρετικά κακό αποτέλεσμα.

Κινητοποίησε 360 δισεκατομμύρια ευρώ, πολλά για έργα χωρίς πραγματική οικονομική απόδοση ή πραγματική επίδραση στην ανάπτυξη.

Οι εκτιμήσεις της ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ μειώθηκαν απότομα, η αύξηση της παραγωγικότητας σταμάτησε και η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε τον Δεκέμβριο του 2019 στο χαμηλότερο επίπεδο των ετών.

Πρέπει επίσης να είμαστε προσεκτικοί με τα πράσινα σχέδια.

Όλοι είμαστε υπέρ μιας σοβαρής και ανταγωνιστικής ενεργειακής μετάβασης, αλλά δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι ένα πολύ σημαντικό μέρος του «πράσινου» σχεδίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτίθεται στη ζήτηση, μέσω φορολογικών αυξήσεων και προστατευτικών μέτρων όπως ο συνοριακός φόρος σε χώρες που δεν έχουν υπογράψει τη Συμφωνία των Παρισίων (αλλά όχι σε εκείνους που δεν συμμορφώνονται, δεν έχουν κανένα κίνδυνο).

Αυτό περιορίζει τις δυνατότητες ανάκαμψης και αυξάνει την πιθανότητα ενός πρόσθετου εμπορικού πολέμου.

Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον αρνητικό αντίκτυπο στη βιομηχανία και την απασχόληση των μαζικών «πράσινων» σχεδίων πολιτικής της ζώνης του ευρώ για την περίοδο 2004-2018, τα οποία προκάλεσαν τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποφέρουν από αυξημένους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου για τα νοικοκυριά που είναι διπλάσιο αυτές στις ΗΠΑ, ενώ η ανάπτυξη σταμάτησε.

Ποιο είναι το πρόβλημα με τα ευρωπαϊκά σχέδια τόνωσης σε σύγκριση με αυτά των Ηνωμένων Πολιτειών;

1) Το πρώτο και πιο σημαντικό είναι ότι προέρχονται από τον κεντρικό σχεδιασμό κατευθυνόμενης οικονομίας.

2) Αυτά είναι σχέδια με πολύ ισχυρή συνιστώσα των πολιτικών αποφάσεων σχετικά με το πού και πώς επενδύονται.

3) Ο πολιτικός σχεδιασμός είναι ουσιαστικό μέρος των μεγαλύτερων τμημάτων αυτών των ερεθισμάτων, και ως εκ τούτου, δημιουργούν κακή ανάπτυξη και ασθενή αποτελέσματα.

Έτσι, ένα από τα μεγάλα προβλήματα είναι ότι οι τομείς που ήδη υποφέρουν από πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα «διεγείρονται» ή δημιουργείται ένα λάθος σήμα ζήτησης μέσω επιδοτήσεων, το οποίο στη συνέχεια δημιουργεί προβλήματα κεφαλαίου κίνησης και ανησυχητική αύξηση του αριθμού των εταιρειών ζόμπι.

Σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, ο αριθμός των εταιρειών ζόμπι στην Ευρώπη έχει εκραγεί στη διάρκεια των περιόδων εφαρμογής σχεδίων και πακέτων στήριξης.

Το παρελθόν διασώζεται αλλά η οικονομία γίνεται ζόμπι η ίδια.

4) Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι στηρίζονται λάθος τομείς ενώ χιλιάδες μικρές εταιρείες που δεν έχουν πρόσβαση σε πίστωση ή πολιτική εύνοια πεθαίνουν.

Δεν είναι τυχαίο ότι η ευρωζώνη καταστρέφει πιο καινοτόμες εταιρείες ή τις εμποδίζει να αναπτυχθούν όταν η ρύθμιση υποχρεώνει το 80% της πραγματικής οικονομίας να χρηματοδοτηθεί μέσω του τραπεζικού καναλιού, ενώ στις ΗΠΑ δεν φτάνει το 30%.

Μπορείτε να φανταστείτε μια Apple ή Netflix να αναπτύσσεται μέσω τραπεζικών δανείων;

Αδύνατο.

5) Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η εμμονή με την αναδιανομή.

Επιβάλλοντας φορολογικές κυρώσεις στην αξία και την επιτυχία και διατηρώντας τις δημόσιες δαπάνες άνω του 40% του ΑΕΠ με οποιοδήποτε κόστος με υψηλότερους φόρους, και επιδοτώντας τομείς χαμηλής παραγωγικότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέχει τεράστιο κίνδυνο κακής επένδυσης όταν ανταμείβει τους επιδοτούμενους τομείς, ή εκείνους που βρίσκονται κοντά στην πολιτική εξουσία ενώ τα άτομα με υψηλή παραγωγικότητα τιμωρούνται.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Ευρώπη δεν έχει τεχνολογικούς πρωταθλητές.

Τους φοβίζει διαιωνίζοντας τους παρωχημένους εθνικούς πρωταθλητές και τιμωρώντας την αμοιβή και τις εναλλακτικές επενδύσεις μέσω της φορολογίας.

Τίποτα από όσα εκτέθηκαν παραπάνω δεν αλλάζει στο πακέτο προσφάτως ανακοινωθέντων.

6) Είναι το ίδιο κλασικό πακέτο, αλλά πολύ μεγαλύτερο.

Και δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετική.

Ενώ μας λένε για πράσινα σχέδια, η συντριπτική πλειοψηφία των bailout θα διατίθεται σε αλουμίνιο και χάλυβα, αυτοκίνητα, αεροπορικές εταιρείες και διυλιστήρια.

Εν τω μεταξύ, μια τεράστια φορολογική αύξηση στις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις μπορεί να πνίξει περαιτέρω τις νεοσύστατες επιχειρήσεις, τις επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη και τις καινοτόμες εταιρείες.

Το πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ήταν ποτέ έλλειψη στήριξης, αλλά ήταν μάλλον η υπέρβαση αυτών.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αλυσοδέσει ένα κρατικό σχέδιο τόνωσης μετά το άλλο από την ίδρυσή της.

Αυτή η κρίση χρειάστηκε μια ισχυρή ώθηση στην αξία, την καινοτομία, το ιδιωτικό κεφάλαιο και την επιχειρηματικότητα με μέτρα εφοδιασμού.

Φοβάμαι ότι, και πάλι, αποφασίστηκε να διασωθούν τα πάντα από το παρελθόν και να αφήσει το μέλλον να πεθάνει.

Πηγή: bankingnews.gr