Η ουτοπία της Δύσης για την απόσπαση της Ουκρανίας από τη ρωσική επιρροή

Βρέθηκα στην Κριμαία τον Μάιο του 2011, στα πλαίσια ενός συνεδρίου ευρωπαϊκών συλλόγων φορολογουμένων. Ήταν το τρίτο μου ταξίδι στην Ουκρανία. Έφθασα στη Συμφερόπολη με πτήση μέσω της Κωνσταντινούπολης.

Η Κριμαία είναι μία περιοχή με εξαιρετική φυσική ομορφιά. Ορεινό περιβάλλον, πολλά δάση, όμορφες (βέβαια, χωρίς ιδιαίτερη αρχιτεκτονική) πόλεις, τη μεγαλύτερη γραμμή τρόλευ στον κόσμο και μία έντονη τουριστική ανάπτυξη.

Η περιοχή έχει έντονο ελληνικό παρελθόν. Πρόκειται για την Ταυρίδα που τόσο συχνά εμπλέκεται στην ελληνική μυθολογία, αλλά και στην ιστορία μας, ξεκινώντας από την κλασσική περίοδο, συνεχίζοντας στο Βυζάντιο (τμήματα της Κριμαίας παρέμειναν βυζαντινά έως και τη βασιλεία του Ανδρόνικου Γ' Παλαιολόγου) και φθάνοντας έως και το σήμερα. Παρά το ότι έχει χαθεί η ελληνική παράδοση, τα ονόματα πολλών πόλεων παραμένουν ελληνικά ή διατηρούν την ελληνική ρίζα τους. Η Alushta όπου έμενα, είναι η βυζαντινή πόλη “Άλουστον” (οχυρωματικές θέσεις και κάστρο που δημιουργήθηκε επί Ιουστινιανού). Λίγο παρακάτω βρίσκεται η Γιάλτα (από τη λέξη “γυαλός”), πόλη με μεγάλη τουριστική ανάπτυξη (που κατά κύριο λόγο βασίζεται σε ρωσικά κεφάλαια), γνωστή από τη Συμφωνία της Γιάλτας (Φεβρουάριος 1945) και τη σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στο καλοκαιρινό ανάκτορο του Τσάρου Νικολάου Β', που βρίσκεται λίγο πιο δυτικά από τη Γιάλτα, στην πόλη Λεβαδία και το οποίο κτίστηκε σε χώρο που προηγούμενα ανήκε στην οικογένεια του Λάμπρου Κατσώνη.
Πιο δυτικά βρίσκεται η αρχαία πόλη Χερσόνησσος, δίπλα από τη σημερινή Σεβαστούπολη, ενώ πιο ανατολικά βρίσκεται η Θεοδοσία, το Κερτς (το Παντικάπαιον που ιδρύθηκε από τους Μιλήσιους το 600 πχ) και άλλες.

Όμως, αυτό είναι το παρελθόν (το οποίο βέβαια διανθίζεται με υπολείμματα και πολλών άλλων πολιτισμών που κατά καιρούς πέρασαν από την Κριμαία). Σημασία έχει το παρόν. Και το παρόν είναι ρωσικό. Απ' όποια πλευρά και αν το δούμε. Από τη σύνθεση του πληθυσμού και από το πιστεύω των κατοίκων της Κριμαίας. Από τη γλώσσα που μιλιέται. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι, η γλώσσα στους καταλόγους των εστιατορίων, συχνά, είναι μόνον η ρωσική. Από τα κεφάλαια που επενδύονται.

Η ιστορία έχει δείξει ότι την εθνική υπόσταση των κατοίκων μίας περιοχής, δε μπορείς ούτε να την ξεπεράσεις, αλλά ούτε και να την αλλάξεις εύκολα. Άλλωστε, στην Κριμαία, η σημερινή πραγματικότητα είναι το αποτέλεσμα της ιστορίας της περιοχής, άσχετα του πόσο βίαιη υπήρξε αυτή για τους πληθυσμούς της, ή του τρόπου που επιβλήθηκαν τα διάφορα σημαντικά ιστορικά γεγονότα κατά τους τελευταίους αιώνες. Η πραγματικότητα αυτή προσφέρει σήμερα στη Ρωσία την ευκαιρία να προσδιορίζει τους όρους στην εξέλιξη της “ουκρανικής κρίσης”.

Όμως, η παρουσία της Ρωσίας είναι έντονη και ποικιλόμορφη στο σύνολο της Ουκρανίας (και κυρίως στο ανατολικό τμήμα). Γι' αυτό δε θα πρέπει να εκπλήσσουν οι κινήσεις της Ρωσίας σήμερα. Θα πρέπει όμως να μας προβληματίζει όμως η συνέχεια. Όπως επίσης θα πρέπει να προβληματίζει ο τρόπος της εμπλοκής της Δύσης στην περιοχή αυτή που οι Ρώσοι θεωρούν ως το λίκνο του έθνους τους (Κίεβο και οι περιοχές γύρω απ' αυτό) και που η διενθής πολιτική θεωρεί ως το “μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας”.

Είναι πραγματικά ανώριμο να πιστεύει κάποιος ότι μπορεί να αποσπάσει την Ουκρανία από τη ρωσική επιρροή και να την μετατρέψει σε ένα “δυτικοευρωπαϊκό” κράτος. Και είναι ανόητο να εμπλέκει κάποιος στην κεντρική πολιτική σκηνή και μάλιστα σε κυβερνητικό ρόλο κόμματα και οργανώσεις της ουκρανικής ακροδεξιάς, θαυμαστές του Στέπαν Μπαντέρα (ηγέτης ακροδεξιών οργανώσεων που κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο συνεργάστηκε με την ναζιστική Γερμανία, πολεμώντας για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας από το σοβιετικό καθεστώς του Στάλιν).

Η πρακτική αυτή δε βοηθάει στην υπόθεση της προσέγγιση της Ουκρανίας με τη Δύση. Και το χειρότερο, δίνει προσχήματα στους ρωσόφιλους και τη Ρωσία, για να κλιμακώσουν την κρίση και πέραν από την Κριμαία, η τύχη της οποίας έχει ήδη κριθεί. Η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε να γίνει αργά, με τη βοήθεια του χρόνου και ολόκληρη η Ουκρανία θα μπορούσε, σε μερικές δεκαετίες, να πέσει στην αγκαλιά της Δύσης σαν ώριμο φρούτο. Δεν έπρεπε να επισπευθεί με τη βία. Επειδή τώρα διακινδυνεύει, όχι μόνον η προσέγγιση αυτή, αλλά η ίδια η ενότητα της χώρας. Η σημερινή κρίση θα τραβήξει σε μάκρος. Και καθώς πλέον βγαίνουν τα μαχαίρια από τα θηκάρια, είναι δύσκολο να φανταστεί κάποιος το πώς θα μπορούσε να επανέλθει η προηγούμενη -έστω και εύθραυστη- ηρεμία.

Η Ευρώπη είχε ήδη αρκετά προβλήματα που την απασχολούν. Δεν ήταν ανάγκη να προσθέσει ένα ακόμη. Κυρίως δε, σε μία περίοδο όπου ακόμη δε μπορεί να λειτουργήσει σαν ενιαία οντότητα και που η αυτόκλητη τοποθέτηση της Γερμανίας ως ηγεμόνιδας δύναμης προκαλεί τόσες αντιδράσεις στο εσωτερικό της ηπείρου. Εκτός εάν οι επιδιώξεις της είναι άλλες και απλά βάζει μία παρακαταθήκη για το μέλλον.

Κατά τα φαινόμενα, η κερδισμένη πλευρά της κρίσης, θα είναι αυτή τη Ρωσίας. Η Ευρώπη, σαν ενιαία οντότητα, θα είναι η χαμένη. Η δε Αμερική, μάλλον θα επιδείξει την ωριμότητα να περιοριστεί σε λεκτικούς λεονταρισμούς και σε ήσσονος σημασίας πράξεις, γνωρίζοντας ότι δεν είναι φρόνιμο να διαταραχθεί το status quo των σημερινών “αυτοκρατοριών”.

Δείτε άλλα σχετικά άρθρα:

The High Cost of Ignoring Russia in Ukraine (The Moscow Times)

20 questions: What's behind Ukraine's political crisis? (CNN)
Χρήσιμο timeline του Guardian  (The Guardian)

Άρθρο από www.i-siatras.gr