Η φιλοσοφία της (μελετημένης) μακροχρόνιας χρηματιστηριακής επένδυσης. Πώς μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας;

Η φιλοσοφία της (μελετημένης) μακροχρόνιας χρηματιστηριακής επένδυσης. Πώς μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας;

Η μακροχρόνια θεώρηση της χρηματιστηριακής επένδυσης και οι μακροχρόνιες χρηματιστηριακές επενδύσεις, είναι ένα θέμα που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα, που το ερευνούμε συστηματικά και που το προβάλλουμε συχνά.

Αυτή άλλωστε είναι και η φιλοσοφία που διέπει το ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ και η κατεύθυνση προς την οποία κινείται.

Στόχος μας είναι να προβάλλουμε την έννοια της “μακροχρόνιας επένδυσης” σε μετοχές -για μας δεν έχει μεγάλη σημασία αν πρόκειται για μετοχές του ελληνικού Χρηματιστηρίου ή των διεθνών αγορών. Όμως, για να γίνει αυτό, η “μακροχρόνια μετοχική επένδυση”, θα πρέπει να συζητηθεί και να διερευνηθεί ως έννοια, να γίνουν αντιληπτά τα χαρακτηρικά και οι κίνδυνοί της, να γίνουν κατανοητοί οι τρόποι του χειρισμού της, έτσι ώστε, σταδιακά, να μπορεί κάποιος να σχεδιάσει μία τέτοιου είδους επένδυση, ανάλογα με τους στόχους και τις ανάγκες του και παράλληλα, να νιώθει άνετα μ’ αυτή.

Η έννοια της μακροχρόνιας επένδυσης σε μετοχές, είναι σχετικά άγνωστη στην Ελλάδα. Όχι ότι δεν υπάρχουν άτομα που διακρατούν μετοχές για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Υπάρχουν. Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό το κάνουν, όχι στα πλαίσια μιας συνειδητής επενδυτικής συμπεριφοράς ή στα πλαίσια ενός μακροχόνιου επενδυτικού προγράμματος, αλλά επειδή βρέθηκαν (συνήθως στα πλαίσια μιας κληρονομιάς) με συγκεκριμένες μετοχές, ή σαν αποτέλεσμα λαθών του παρελθόντος, αρνούμενοι να ρευστοποιήσουν τις λανθασμένες επιλογές παλαιότερων εποχών, αναμένοντας μια πιθανή ανάκαμψη, η οποία -συχνά- δεν έρχεται ποτέ.

Η μακροχρόνια επένδυση, δεν είναι παθητική επένδυση, του τύπου, “αγοράζω κάποιες μετοχές, τις βάζω στο συρτάρι και τις ξεχνώ”. Η μακροχρόνια επένδυση είναι μία απόλυτα ενεργητική μέθοδος επένδυσης. Απαιτεί την ύπαρξη ενός ξεκάθαρου στόχου. Πού θέλει κάποιος να φτάσει και σε τί χρονικό διάστημα; Απαιτεί διαρκή παρακολούθηση των εξελίξεων στην οικονομία, γνώση της πορείας των εταιριών που έχουν επιλεχθεί και αναζήτηση τυχόν καλύτερων επιλογών και ευκαιριών που μπορεί να έχουν εμφανιστεί. Κυρίως όμως, απαιτεί μία στρατηγική για το πώς θα φτάσει ο επενδυτής στο στόχο του και -οπωσδήποτε- ένα σύστημα διαχείρισης της επένδυσής του, το οποίο θα τον κρατά στην πορεία προς το στόχο και θα τον προφυλάσσει από τις έκτακτες εξελίξεις και τις κακοτοπιές.

Την Κυριακή 2 Απριλίου, συμμετείχαμε σε μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση, στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο του Πειραιά, όπου είχαμε την ευκαιρία να αναπτύξουμε τις σκέψεις μας και να ακούσουμε τις απόψεις των επενδυτών για το πώς αυτοί βλέπουν και τί πιστεύουν για την έννοια της “μακροχρόνιας επένδυσης”. Μεταφέρουμε, επιγραμματικά, μερικά από τα θέματα που αναπτύχθηκαν και τις σκέψεις που διατυπώθηκαν στη συνάντηση αυτή. Βεβαίως, καθώς το θέμα είναι σημαντικό, το “Χ&Α”, θα συνεχίσει να το εξερευνά (επειδή η υποβολή προτάσεων για μακροχρόνιες επενδύσεις απαιτούν μεγάλη έρευνα σε ιστορικά στοιχεία) και να ασχολείται μ’ αυτό.

Η έννοια της μακροχρόνιας επένδυσης

Πώς ορίζεται το “μακροχρόνιο”;

Σε κάθε χώρο, η έννοια του “μακροπρόθεσμου” έχει διαφορετική διάσταση, ενώ, ανάλογα με την ηλικία τους, πολλά άτομα το αντιλαμβάνονται διαφορετικά. Για παράδειγμα, διαφορετική είναι η διάσταση του μακροπρόθεσμου στη γεωλογία και διαφορετική στην επιστήμη της Πληροφορικής. Επίσης, ένας 70χρονος, αντιλαμβάνεται διαφορετικά την έννοια του μακροπρόθεσμου, σε σχέση με κάποιον 25 ετών.

Με δεδομένο ότι, στον προσδιορισμό του χρονικού διαστήματος μιας μακροχρόνιας επένδυσης, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας, τους βιολογικούς παράγοντες της ζωής ενός ανθρώπου και τους χρόνους που έχει αποδειχθεί ότι απαιτούνται στη λειτουργία των “χρηματιστηριακών κύκλων”, μπορούμε να ορίσουμε ότι, στον τομέα των επενδύσεων, ορίζουμε την έννοια του μακροπρόθεσμου, καλύπτει ένα διάστημα από 15 έως 30 ετών. Αν το σκεφτούμε, το διάστημα αυτό δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Είναι όμως επαρκές, ώστε να εξελιχθεί ένας πλήρης επενδυτικός κύκλος, ή ένα επενδυτικό σύστημα, να μπορέσει να λειτουργήσει και να παράξει αποτελέσματα.

Η σημασία του στόχου

Συνήθως, το ζήτημα της σημασίας του στόχου της επένδυσης (δηλαδή, τί σκοπό θέλει να εξυπηρετήσει το όφελος απ’ αυτή), δεν τονίζεται ιδιαίτερα, στα άρθρα ή στις συζητήσεις για τις μακροχρόνιες επενδύσεις. Ίσως επειδή δεν έχει οικονομικό χαρακτήρα. Και όμως, είναι πολύ σημαντικό. Επειδή, είναι η σημασία του στόχου που διατηρεί τον επενδυτή σε εγρήγορση και την προσοχή του τεταμένη.

Πολλοί που αποφασίζουν να δημιουργήσουν ένα μακροχρόνιο χαρτοφυλάκιο, έχουν στόχο να χρηματοδοτήσουν μ’ αυτό την αγορά ενός σπιτιού. Ή τις σπουδές των παιδιών τους. Ή, να συμπληρώσουν τη σύνταξή τους. Οι στόχοι αυτοί είναι σημαντικοί. Και η σημαντικότητα των στόχων, χαρακτηρίζει και χαράσσει και τη συμπεριφορά καθ’ όλη τη διάρκεια της επένδυσης. Και αυτό τους ωθεί να ακολουθούν τους κανόνες που έχουν θέσει και να είναι διαρκώς προσεκτικοί.

Τί είδους μακροχρόνιες επενδύσεις υπάρχουν (σε πρακτικό επίπεδο στην Ελλάδα)

Πέραν των επενδύσεων σε υλικά αγαθά, εκτιμούμε ότι υπάρχουν επενδύσεις και σε άυλα αγαθά, που παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός ανθρώπου. Ως την κυριότερη άυλη “επένδυση”, θεωρούμε την Παιδεία, η οποία, αν είναι πετυχημένη -ως επένδυση- μπορεί να προσφέρει ασύλληπτα υψηλές αποδόσεις στον “επενδυτή”. Μία άλλη σημαντική άυλη επένδυση μπορεί -υπό όρους- να είναι οι δημόσιες σχέσεις.

Οι κυριότερες -και πλέον συνηθισμένες στην Ελλάδα- επενδύσεις σε υλικά αγαθά, είναι η γη, τα ακίνητα (δομημένοι χώροι), ο χρυσός, τα ομόλογα και οι μετοχές.

Κάθε μορφή επένδυσης, προϋποθέτει την ύπαρξη κεφαλαίου. Αυτό δεν ισχύει πάντα για τα “άυλα” περιουσιακά στοιχεία.

Είναι δυνατό να υπάρξουν μακροχρόνιες χρηματιστηριακές επενδύσεις;

Για όσους ζούμε στην Ελλάδα, αυτό συνιστά ένα πολύ σοβαρό και πραγματικό ερώτημα. Λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της χώρας και της λειτουργίας της, η ελληνική ιστορία χαρακτηρίζεται από συχνές και μεγάλες διακυμάνσεις. Η συχνότητα αυτών βαίνει μειούμενη, όμως, σε όλους είναι πρόσφατη η εμπειρία της χρεοκοπίας της χώρας λίγα χρόνια νωρίτερα, εξέλιξη που παρέσυρε τα πάντα σε έναν έντονο πτωτικό κύκλο. Η μεγαλύτερη και πιο βίαιη επίδραση υπήρξε στις χρηματιστηριακές επενδύσεις.

Συνεπώς, για τους επενδυτές στην Ελλάδα, το ερώτημα αυτό είναι υπαρκτό και σοβαρό.

Σε χώρες όπου λειτουργούν μεγάλες διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, επίσης υπάρχουν διακυμάνσεις. Όμως, αυτές ούτε τόσο συχνές είναι, αλλά ούτε και τόσο ανατρεπτικές. Συνεπώς, ο επενδυτής που επιθυμεί να πραγματοποιήσει μια μακροχρόνια επένδυση σε μετοχές, θα πρέπει οπωσδήποτε να λάβει υπόψη του και τις μεγάλες χρηματιστηριακές αγορές του εξωτερικού και κυρίως των ΗΠΑ.

Ποιοί είναι κίνδυνοι μιας μακροχρόνιας χρηματιστηριακής επένδυσης;

Στην παρούσα φάση, θα επικεντρωθούμε σε τρία βασικά λάθη που συνήθως κάνουν οι επενδυτές, στα πλαίσια ενός μακροχρόνιου επενδυτικού προγράμματος.

1) Να μην έχουν κανένα πρόγραμμα ή μέθοδο και να τοποθετούνται σε μετοχές, χωρίς μελέτη και χωρίς να γνωρίζουν τί να αναμένουν από την κάθε μία απ’ αυτές. Δηλαδή, να μην έχει γίνει η κατάλληλη επιλογή μετοχών.

2) Να μην έχει γίνει η κατάλληλη επιλογή χρονικής περιόδου εκκίνησης της επένδυσης. Πολλοί υποστηρίζουν ότι, στις μακροχρόνιες επενδύσεις, η επιλογή του κατάλληλου χρόνου (timing) δε παίζει μεγάλο ρόλο. Αυτό ισχύει στη θεωρία, ή σε κάποιες άλλες αγορές. Δεν ισχύει στην Ελλάδα των μεγάλων ανατροπών και διακυμάνσεων. Για παράδειγμα, εάν κάποιος είχε την ατυχή έμπνευση να ξεκινήσει μια επένδυση στη διετία 1999 - 2000, θα ξεκινούσε με ένα σημαντικό μειονέκτημα, αφού το υψηλό αρχικό κόστος κτήσης, θα τον “σημάδευε” για πολλά χρόνια. Η επιλογή του κατάλληλου χρόνου, είναι μία πολύ σημαντική παράμετρος στην επιτυχία μιας πολυετούς επενδυτικής προστάθειας. Στο ζήτημα αυτό, ο επενδυτής θα πρέπει να μελετήσει αρκετά και, αν χρειαστεί, να ζητήσει τη συμβουλή ειδικών.

3) Να μην έχουν την πειθαρχία για να κινηθούν πάνω στο πλάνο που έχουν αποφασίσει. Η κάθε επένδυση απαιτεί πρόγραμμα, ένα σχέδιο δράσης και αυστηρή πειθαρχία στην υλοποίηση και τη διαχείρισή της.

Η επιλογή των μετοχών

Στην επιλογή των μετοχών, θα πρεπει να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε στο ερώτημα “ποιές από τις σημερινές υφιστάμενες εταιρίες θα υπάρχουν μετά από ένα διάστημα 20 ή 30 ετών και παράλληλα, θα συνεχίζουν να έχουν μία καλή επιχειρηματική πορεία ώστε να διανέμουν ένα ικανοποιητικό μέρισμα”. Αν λάβουμε υπόψη ότι, με βάση τα στοιχεία του παρελθόντος (δείτε εδώ παλαιότερη σχετική μελέτη), η “μέση ζωή” μιας εταιρίας στο Χρηματιστήριο είναι περί τα 23 έτη, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι, η επιλογή των κατάλληλων μετοχών είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση -και δεν είναι καθόλου εύκολη. Για το λόγο αυτό, απαιτεί κανόνες: Επιλογή μεγάλων εταιριών, με μακροχρόνια παρουσία στην αγορά και στο Χρηματιστήριο, που δίνουν ικανοποιητικό μέρισμα σε σταθερή βάση και που πετυχαίνουν -διαχρονικά- μια καλή επιχειρηματική πορεία.

Ο ρόλος του μερίσματος

Η διανομή τακτικού και υψηλού μερίσματος είναι το βασικό και κυρίαρχο στοιχείο των μακροχρόνιων επενδύσεων σε μετοχές. Η σταθερή και μακροχρόνια διανομή μερίσματος από μία εταιρία, υποδηλώνει χρηματοοικονομική υγεία, σταθερότητα στην επιχειρηματική δράση της και στα οικονομικά μεγέθη. Παράλληλα, η αύξηση του μερίσματος μέσα στο χρόνο, υποδηλώνει τη δυνατότητα της εταιρίας να συνεχίσει την επιχειρηματική της δράση για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οι μετοχές που επιλέγονται για ένα μακροχρόνιο χαρτοφυλάκιο, θα πρέπει οπωσδήποτε να χαρακτηρίζονται από σταθερή και υψηλή μερισματική απόδοση.

Υπάρχουν εταιρίες στην Ελλάδα που διανέμουν μέρισμα σε τακτική βάση; Ναι, παρά την κρίση της οικονομίας κατά τα προηγούμενα χρόνια και την “περιπέτεια” απαξίωσης που βίωσε η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, εξακολουθεί να υπάρχει ένας ικανοποιητικός αριθμός εταιριών που προσανατολίζονται στη διανομή ικανοποιητικού μερίσματος, το οποίο διανέμουν σταθερά μέσα στο χρόνο. Το ζήτημα αυτό, καλύπτεται συχνά, από το περιοδικό “Χ&Α”, ενώ πρόσφατα (από το έτος 2020) το Χρηματιστήριο της Αθήνας, δημιούργησε ειδική κατηγορία και χρηματιστηριακό δείκτη, που απαρτίζεται από μετοχές που πληρούν μια σειρά στοιχείων, ώστε να χαρακτηρίζονται ως μετοχές “υψηλής μερισματικής απόδοσης” (δείτε τη διάρθρωση εδώ και το διάγραμμα του δείκτη, εδώ).

Οι εταιρίες με σταθερή διανομή μερίσματος και υψηλή μερισματική απόδοση, πρωταγωνιστούν στις διεθνείς αγορές. Στις ΗΠΑ, υπάρχει ειδική κατηγορία μετοχών, οι οποίες διανέμουν μέρισμα, το οποίο αυξάνεται κάθε χρόνο, για διάστημα τουλάχιστον 50 ετών. Πρόκειται για την κατηγορία “Dividend Kings”, για την οποία αναφερόμαστε εδώ. Ανάμεσα στις μετοχές που συνθέτουν την κατηγορία αυτή, κάποιος θα διακρίνει πολύ γνωστές εταιρίες (δείτε τη λίστα των μετοχών, εδώ), τα προϊόντα και οι υπηρεσίες των οποίων πωλούνται σε όλο το κόσμο.

Παράλληλα, έχει συσταθεί και η ομάδα των “Dividend Aristocrats”, η οποία συντίθεται από εταιρίες οι οποίες διανέμουν μέρισμα, το οποίο αυξάνεται κάθε χρόνο, για διάστημα τουλάχιστον 25 ετών.

Η απόδοση των μετοχών των κατηγοριών αυτών, όπως υπολογίζεται όταν τοποθετούνται σε μη σταθμισμένα χαρτοφυλάκια, κατά την τελευταία 35ετία, υπερβαίνει την απόδοση του χρηματιστηριακού δείκτη S&P, κατά τουλάχιστον 75%, στοιχείο το οποίο είναι εντυπωσιακό.

Οι μακροχρόνιες αποδόσεις των ελληνικών μετοχών

Πρόσφατα, το τμήμα ανάλυσης του περιοδικού “Χ&Α”, ολοκλήρωσε μελέτη, στην οποία υπολογίζονται οι αποδόσεις του συνόλου των μετοχών, από το 1990 (και ανάλογα με το χρόνο εισαγωγής κάθε εταιρίας) μέχρι και σήμερα. Οι αποδόσεις υπολογίζονται με βάση δύο σενάρια: α) της συνεχούς διακράτησης μιας μετοχής και με τη συμμετοχή του μετόχου σε κάθε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, με μετρητά, κατά το εξεταζόμενο διάστημα. β) της συνεχούς διακράτησης μιας μετοχής, με τη συμμετοχή σε όλες τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και με την επανεπένδυση του μερίσματος. Για κάθε μετοχή, υπολογίζεται ο αριθμός των μετοχών στις οποίες εξελίχθηκε η αρχική μία μετοχή, τα εισπραχθέντα μερίσματα, η σωρευτική απόδοση της κάθε μετοχής και η μέση ετήσια απόδοση της κάθε μετοχής.

Σε πάρα πολλές περιπτώσεις, οι αποδόσεις που υπολογίστηκαν είναι εντυπωσιακές. Παράλληλα όμως, αποδεικνύεται ότι, για τις περισσότερες μετοχές, οι καλύτερες επιδόσεις και αποδόσεις, επιτυγχάνονται στις περιπτώσεις που η επένδυση ξεκίνησε στη δεκαετία του 1990, στις αρχές ή στα μέσα της δεκαετίας του 2010, ή στις αρχές της δεκαετίας του 2020. Οι αποδόσεις για τις επενδύσεις που ξεκίνησαν στην αρχή της δεκαετίας του 2000, είναι ιδιαίτερα χαμηλές, ενώ -σε πολλές περιπτώσεις- εξακολουθούν να παραμένουν αρνητικές.

Δείτε την κατάταξη των μετοχών, ανάλογα με τις αποδόσεις τους, εδώ.

Οι αποδόσεις, υπολογίζονται πλέον σε καθημερινή βάση και οι πίνακες βρίσκονται σε ειδικές σελίδες στο συνδρομητικό τμήμα του eurocapital.gr.

Η δημιουργία ενός χαρτοφυλακίου με σταθερές μικρές μηνιαίες καταβολές

Στα πλαίσια της λειτουργίας του “εκπαιδευτικού επενδυτικού χαρτοφυλακίου” του περιοδικού “Χ&Α”, έχουμε -ήδη από το 2019- δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό χαρτοφυλάκιο, στο οποίο, κάθε μήνα, “καταθέτουμε” το ποσό των € 200. Το χαρτοφυλάκιο λειτουργεί με βάση “σήματα πράξεων” (εισόδου στην αγορά και εξόδου απ’ αυτή), που λαμβάνονται από το “απόλυτο σύστημα συναλλαγών”.

Από την έναρξη της λειτουργίας του (26/2/2019), μέχρι και την 3/4/2022, το χαρτοφυλάκιο αυτό έχει πετύχει απόδοση 30,8%, ενώ -και αυτό είναι το πιο σημαντικό- δεν έχει βρεθεί ποτέ του με ζημιές. Μέχρι και την 3/4/2022, έχει επενδυθεί στο χαρτοφυλάκιο (μέσω των σταθερών μηνιαίων καταβολών των € 200), ένα ποσό ύψους € 10.400. Δείτε την εξέλιξη της επένδυσης και των αποδόσεων του χαρτοφυλακίου).

Σημειώνεται ότι, καθώς το ποσό του κεφαλαίου, δεν τοποθετήθηκε στο σύνολό του από την αρχή του επενδυτικού διαστήματος, δεν είναι δυνατό να υπολογιστεί η “μέση ετήσια απόδοσή του”, ενώ η απόδοση του 30,8%, ουσιαστικά το “αδικεί”, αφού υπολογίζεται επί του κεφαλαίου, όπως έχει σχηματιστεί σήμερα . Εν τούτοις, το αντίστοιχο χαρτοφυλάκιο “εφάπαξ καταβολής” (δηλαδή το κεφάλαιό του κατατέθηκε στην έναρξη της επένδυσης) το οποίο επίσης κινείται με βάση τα σήματα εισόδου και εξόδου που παράγει το “απόλυτο σύστημα”, κατά το διάστημα από 26/2/2019 μέχρι και την 3/4/2023, πετυχαίνει συνολική απόδοση 81,30% και μέση ετήσια απόδοση 15,6% (έναντι αντίστοιχης απόδοσης 55,5% και 11,1% του Γενικού Δείκτη).

Δείτε περισσότερα για τη λειτουργία των χαρτοφυλακίων “σταθερών μηνιαίων καταβολών” του “απόλυτου συστήματος συναλλαγών”, εδώ. Δείτε περισσότερα για τη μέθοδο του “απόλυτου συστήματος συναλλαγών”, εδώ.

Κατά την άποψή μας, μία μέθοδος επενδύσεων, μέσω σταθερών μηνιαίων καταβολών, μικρών ποσών, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μέσα από τη χρήση ενός απλού συστήματος συναλλαγών, αποτελεί μία από τις καλύτερες πρακτικές λύσεις στο ζήτημα των μακροχρόνιων μετοχικών επενδύσεων, αφού μπορεί να υλοποιηθεί από καθέναν.

Το θέμα των “μακροχρόνιων χρηματιστηριακών επενδύσεων” είναι ένα σύνθετο θέμα με πολλές παραμέτρους. Στο περιοδικό “Χ&Α” είμαστε σταθερά προσανατολισμένοι προς την κατεύθυνση αυτή. Και το κάνουμε, επειδή γνωρίζουμε ότι, μπορεί να αναπτυχθεί και στην Ελλάδα η κουλτούρα της “μακροχρόνιας επένδυσης”, η οποία, όταν υλοποιείται με κανόνες και στη βάση ενός απλού συστήματος συναλλαγών (οποιουδήποτε απλού και δοκιμασμένου συστήματος συναλλαγών), μπορεί να αποδώσει και, τελικά, να αλλάξει προς το καλύτερο τη ζωή των ανθρώπων που την εφαρμόζουν.

Γιάννης Σιάτρας

Το παρόν άρθρο, είναι τμήμα της ύλης του τεύχους 251 (Απρίλιος 2023) του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ. Δείτε τα πλήρη περιεχόμενα του τεύχους 251, εδώ.